NOS Nieuws - Algemeen

Een pizza quattro stagioni, pizza Hawaï of pizza quattro formaggi? Waarschijnlijk hebben weinigen zich ooit afgevraagd wat de favoriete pizza is van de kolonistenagame, ook wel bekend als de regenbooghagedis. Een groep wetenschappers deed dat wel en won er een Ig Nobelprijs mee, een prijs voor grappig wetenschappelijk onderzoek.

Terwijl de hagedissen een pizza quattro stagioni links lieten liggen, was er wel interesse voor de pizza quattro formaggi. "De geur van deze pizza is sterker dan die van andere soorten pizza", zegt de Italiaanse onderzoeker Luca Luiselli tegen de Australische publieke omroep ABC.

De satirische Ig Nobelprijzen worden jaarlijks toegekend aan wetenschappers die met hun onderzoek mensen aan het lachen maken en vervolgens aan het denken zetten. In de Amerikaanse stad Boston werden de prijswinnaars van de tien categorieën bekendgemaakt. Het thema van dit jaar was spijsvertering.

Ook een Nederlands onderzoek viel in de prijzen, namelijk dat van de Universiteit Maastricht. De onderzoekers kwamen erachter dat Duitse studenten met een slok op beter Nederlands spraken dan zonder drank op. Ze concludeerden dat dat onder meer komt doordat alcohol het zelfvertrouwen laat groeien en spreekangst wegneemt.

Papieren vliegtuigjes

Traditiegetrouw begon de uitreiking met het gooien van papieren vliegtuigjes naar het podium. Ook werd het publiek getrakteerd op een opera met werk van Mozart en Brahms over maag-darm-leverartsen en hun patiënten.

In tegenstelling tot winnaars van de prestigieuze Nobelprijzen die een flink geldbedrag krijgen, moesten de winnaars van de Ig Nobelprijzen het doen met een beeld met daarop een afbeelding van een menselijke maag, een A4'tje waarop staat dat ze een Ig Nobelprijs hebben gewonnen en een vochtig doekje.

Zebra-strepen voor koeien

Ook de Japanse onderzoeker Tomoki Kojima viel in de prijzen. "Toen ik dit experiment uitvoerde hoopte ik dat ik de Ig Nobelprijs zou winnen", zegt de wetenschapper wiens droom het naar eigen zeggen was om de prijs te winnen. "Ongelooflijk. Gewoon ongelooflijk."

Koeien werden voor het onderzoek beschilderd met zebra-achtige strepen om te achterhalen of muggen hierdoor minder snel toeslaan. En dat was inderdaad het geval, maar Kojima geeft toe dat het een flinke uitdaging zou zijn om het experiment met de verf op grote schaal uit te voeren.

Een bom die in het centrum van Berlijn is gevonden, blijkt niet gevaarlijk. Gisteren werd de niet-ontplofte bom uit de Tweede Wereldoorlog ontdekt in de rivier de Spree, die door de Duitse hoofdstad loopt

. Een gebied van 500 meter om de vindplaats van de bom werd ontruimd, niet ver van de Fernsehturm op Alexanderplatz. Duizenden mensen werden geëvacueerd.

In de loop van de ochtend is het gebied door de politie weer vrijgegeven. Iedereen mocht terug naar huis. De bom bleek ongevaarlijk en hoefde niet onschadelijk te worden gemaakt.

De WOII-bom werd ontdekt bij routinewerkzaamheden van de explosievenopruimingsdienst in de rivier. In het geëvacueerde gebied bevond zich onder meer het stadhuis (Rotes Rathaus), de Nederlandse ambassade en het Nikolaiviertel, de oudste wijk van de Duitse hoofdstad.

De gemeente opende een noodopvang in een overheidsgebouw. De belangstelling hiervoor bleek groot, schrijft Der Tagesspiegel. Er stonden lange rijen. De krant schrijft dat naast buurtbewoners en toeristen ook dronken cafébezoekers in de rij stonden. Politieauto's met luidsprekers reden door de straten en agenten belden bij huizen aan.

Woensdag werd bij graafwerkzaamheden in het westen van Berlijn ook een bom uit de oorlog gevonden. Voor de ontmanteling van die Russische bom moesten 12.400 mensen uiterlijk om 08.00 uur hun huis hebben verlaten. De bom wordt in de loop van de dag onschadelijk gemaakt.

In Colombia zijn twaalf oud-militairen veroordeeld voor hun rol bij het doden van 135 mensen tijdens het gewapende conflict tussen het regeringsleger en de rebellenbeweging FARC. De waarheid over de moorden werd volgens de voorzitter van de rechtbank (JEP) "jarenlang ontkend, verborgen en verzwegen".

De veroordeelde militairen maakten deel uit van het La Popa-bataljon in het noorden van Colombia. De zogeheten "vals positief"-moorden werden gepleegd om voordelen te genieten zoals promoties en vakanties. De dodelijke onschuldige slachtoffers werden gepresenteerd als rebellen ("positief") terwijl het achteraf anders bleek te zitten.

Sommige slachtoffers hadden volgens de rechtbank een verstandelijke beperking. In heel Colombia zijn volgens de rechtbank tussen 2002 en 2008 duizenden "vals positief"-moorden gepleegd, al zeggen slachtofferorganisaties dat het werkelijke aantal doden hoger ligt.

Vredesakkoord

Na een strijd van ruim vijftig jaar sloten Colombia en de FARC in 2016 een vredesakkoord en werd er een speciale rechtbank in het leven geroepen die oud-militairen en oud-FARC-leiders berecht voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Het is nu voor het eerst dat oud-militairen door de rechtbank zijn berecht.

De twaalf oud-soldaten moeten acht jaar lang herstelwerkzaamheden uitvoeren zoals het aanleggen van wegen, het planten van bomen en het helpen verwijderen van landmijnen. Meerdere FARC-leiders kregen eerder deze week dezelfde straf opgelegd voor hun rol bij het ontvoeren van mensen voor losgeld.

De zaak tegen de oud-militairen ging ook om slachtoffers die behoorden tot de inheemse Wiwa-bevolking. Een van de opgelegde straffen is dat de veroordeelde militairen meehelpen met de bouw van een cultureel herdenkingscentrum voor het Wiwa-volk en deelnemen aan herdenkings- en gemeenschapsactiviteiten.

Correspondent Latijns-Amerika Nina Jurna:

"De veroordeling van deze twaalf oud-militairen en eerder deze week ook van een groep van zeven voormalig FARC-leiders, komt bijna tien jaar na het vredesakkoord, en maakt deel uit van een speciale Waarheidscommissie die in Colombia werd opgericht als belangrijk onderdeel van de vrede die in 2016 werd getekend.

In ruil voor het vertellen van de waarheid over hun misdaden, en het verschaffen van informatie over gebeurtenissen en over de slachtoffers krijgen de daders geen reguliere gevangenisstraf opgelegd maar een alternatieve straf die een bijdrage levert aan het herstel en verwerking van de gevolgen de burgeroorlog, zo is de gedachte.

De hoop is ook dat Colombia, waar tijdens de vijftigjarige burgeroorlog meer dan tweehonderdduizend mensen omkwamen en meer dan vijf miljoen Colombianen ontheemd raakten, in het reine kan komen met het verleden.

Familieleden van de slachtoffers zijn vooral opgelucht dat na jaren van valse beschuldigingen alsof hun geliefden guerrillastrijders waren, eindelijk de waarheid naar boven is gekomen. Maar er zijn ook familieleden die alternatieve straffen niet voldoende vinden, en het liefst de oud-militairen ook de gevangenis zouden zien ingaan."

De politie heeft twee minderjarige jongens gearresteerd op verdenking van het versturen van een dreigmail naar een middelbare school in Almere. De politie had het over een "ernstige bedreiging per mail" aan het Oostvaarders College.

De aangehouden jongens komen uit Dronten en Almere. Het tweetal zit vast en wordt verhoord. Hun leeftijden zijn niet bekendgemaakt.

Wat in de mail aan de middelbare school stond, is niet bekendgemaakt. Het Oostvaarders College kreeg de dreigmail woensdag binnen. Volgens de politie waren er geen aanwijzingen voor direct gevaar.

Op het Oostvaarders College in Almere zitten ruim 1500 leerlingen.

Met nog twee weken te gaan tot het verkiezingsreces sloot de Tweede Kamer het debat over de Prinsjesdagstukken af met stemmingen over een stapel moties. Het waren er meer dan zestig. Daar was al volop in te lezen dat de partijen in campagnestand komen.

Een flink aantal haalde een meerderheid. Bijvoorbeeld de PVV-motie om de hypotheekrenteaftrek te behouden, de VVD-motie om het boerkaverbod uit te breiden, de BBB-motie om de spreidingswet in te trekken en de moties van SP en Denk om kinderarmoede te bestrijden. Dat geldt ook voor de GL-PvdA-motie om energiearmoede te bestrijden.

Eveneens aangenomen werd de PVV-FvD-motie om de radicaal-linkse beweging Antifa (wat staat voor antifascistische actie) aan te merken als terroristische organisatie vanwege het geweld dat wordt gebruikt. De stemming over deze motie werd gevolgd door tromgeroffel, hoewel het kabinet het voorstel om juridische redenen had afgeraden.

De motie om zieke en gewonde kinderen uit Gaza naar Nederland te brengen voor medische zorg werd voor de derde keer nipt verworpen, met 74 stemmen voor en 75 tegen.

Nieuwe Tweede Kamer

Van verschillende moties is het de vraag wat ervan terecht gaat komen. De nieuwe Tweede Kamer gaat daar immers over, na de verkiezingen op 29 oktober. En hoe de politieke verhoudingen dan liggen weet niemand. In coalitie-onderhandelingen zullen er standpunten 'uitgeruild' worden. En aangenomen voorstellen die geld gaan kosten, staan zeker opnieuw ter discussie.

Partijen dienden moties in waarvan ze weten dat die nooit genoeg steun gaan krijgen. Dat doen ze om hun standpunten kenbaar te maken, en soms ook om andere partijen mee om de oren te slaan. "Kijk eens wie hier tegen stemden!", zeggen ze dan op sociale media.

Ik wens het u niet toe

Demissionair premier Schoof moet nog wat langer door dan twee weken. Het premier zijn valt soms niet mee, zo viel uit zijn verzuchting op te maken, toen hem in het Kamerdebat werd verweten dat hij uit is op macht. "De hele gedachte dat ik alleen maar minister-president ben, omdat ik minister-president wil zijn... Nou, ik zou bijna zeggen: ik wens het u niet toe."

Voorafgaand aan het debat had hij al gezegd zijn periode in politiek Den Haag lastig te vinden. Schoof wil daar ook niet "over zeuren". "Als je er niet tegen kan, moet je er ook niet in gaan zitten, maar het is echt wel hard ja."

Hoewel zijn positie niet te benijden is, wilde minister Keijzer het wel even proberen:

De afgelopen dag werd Schoof soms hard aangepakt. Timmermans van GL-PvdA vindt dat Schoof PVV-leider Wilders moet tegenspreken als hij islamscholen wil verbieden. Ook sprak hij de premier persoonlijk aan als Dick Schoof, geheel tegen de politieke omgangsvormen in, toen het ging over de zieke kinderen in Gaza.

Ook Wilders is ontevreden over Schoof. De PVV-leider vindt dat hij mensen die zich niets aantrekken van de Nederlandse normen en waarden strenger zou moeten toespreken.

Goed in de peilingen

De verkiezingen wierpen hun schaduw ook vooruit voor twee politieke leiders die goed gaan in de peilingen. CDA-leider Bontenbal kreeg veel vragen over zijn verkiezingsprogramma en werd aangevallen op zijn plannen voor een 'vrijheidsbijdrage' van de belastingbetaler om investeringen in defensie mee te betalen.

Ook JA21-leider Eerdmans, met maar één zetel en meestal niet in het middelpunt van de belangstelling, kreeg veel vragen. Onder meer over waarom zijn partij tegen meer inspraak bij pensioenen stemde.

Met SP-leider Dijk kwam hij in aanvaring over het weer gebruiken van Gronings gas:

Vrijdag gaan de ministers gewoon weer naar de ministerraad. Het demissionaire kabinet van VVD- en BBB-ministers past op de winkel totdat er een nieuwe coalitie is.

De probleemwolf staat in ieder geval nog op hun to-do-list, na een negatief advies van de Raad van State over het voorstel om het afschieten van wolven makkelijker te maken. Ook daarover is de politiek verdeeld en kunnen de verkiezingen verschil gaan maken.

Na een opsomming van gemeenten met azc's door PVV-leider Wilders viste SGP-leider Stoffer ook een lijst gemeenten uit zijn binnenzak. Daar waar dieren door wolven zijn doodgebeten:

VVD-leider Yesilgöz bedankte in haar slotbetoog Schoof als partijloos premier in een moeilijke tijd. "Ondanks de persoonlijke aanvallen, de weerstand, de polarisatie blijft de minister-president overeind." Ook bedankte ze de ministers en staatssecretarissen voor het feit dat zij bereid waren de lege plekken van PVV en NSC in te vullen.

De kans dat deze ploeg er volgend jaar met Prinsjesdag nog zit is heel klein. Tenminste als je de politieke leiders mag geloven. Allemaal beloofden ze de afgelopen dagen samenwerking met elkaar op te zoeken en Nederland weer bestuurbaar te maken, al zijn de verschillen groot.

Op het stationsplein van Arnhem is vanaf vandaag een post ingericht voor handhavers. Met de boa's wil de gemeente overlast van jonge asielzoekers tegengaan, een probleem waarmee ook andere gemeenten te maken hebben. Daarmee moet de veiligheid van vrouwen rond het station verbeteren.

Rond het station werken boa's van het openbaar vervoer, NS, gemeente en de politie al langer samen, zegt burgemeester Ahmed Marcouch van Arnhem. Toch is vanaf vandaag de post ingericht "ervoor te zorgen dat met name vrouwen die reizen zich veilig voelen".

Dat is niet de enige reden, zegt Marcouch. Ook overlast door rondtrekkende jonge Syriërs leidt tot onveiligheid op en rond het station. "Dan moet u denken aan vechtpartijen en soms ook best wel heftige incidenten tot steekpartijen aan toe", aldus de burgemeester.

Andere steden

Arnhem is lang niet de enige gemeente die te maken heeft met dit soort problemen rond het station. Zo trok burgemeester Sharon Dijksma in mei al aan de bel over overlast en criminaliteit in Utrecht. Ze riep het kabinet op om gemeenten te helpen bij de aanpak van overlastgevende jonge asielzoekers uit Syrië.

Gisteren werd bekend dat de maatregelen om overlast op station Utrecht Centraal tegen te gaan tot zeker november 2026 van kracht blijven. Ook de burgemeesters van Groningen, Den Bosch, Nijmegen en Eindhoven luidden al de noodklok. "We hebben zeker contact met elkaar", zegt Marcouch over zijn collega-burgemeesters.

Perspectief

Marcouch vraagt nu voor zijn stad Arnhem ook om hulp van Den Haag. "Deze jongeren hebbben perspectief nodig", vindt Marcouch, die wil dat asielaanvragen van minderjarigen versneld worden behandeld, zodat asielzoekers snel horen of ze mogen blijven of het land uit moeten.

Asielzoekers die uitgeprocedeerd zijn en niet mogen blijven, moeten wat de Arnhemse burgemeester betreft het land worden uitgezet. "Als ze hier mogen blijven moet je op dag één begin met integreren, als ze niet mogen blijven moet je op dag één beginnen met uitzetten."

Dat uitzetten is niet altijd mogelijk, erkent demissionair minister Van Weel (VVD) van Asiel en Migratie. Als asielzoekers geen recht hebben om hier te blijven "moeten we inzetten op vertrek", zegt Van Weel. "Maar als mensen wel een verblijfsvergunning hebben is het complexer, dan moet je gaan kijken naar: wat hebben mensen misdaan en is dat voldoende grond om de verblijfsvergunning in te kunnen trekken?"

Demissionair minister voor Asiel en Migratie Mona Keijzer (BBB) wil maatregelen nemen om de problemen met rondtrekkende minderjarige asielzoekers op te lossen, maar is wel gebonden aan "bepaalde wet- en regelgeving". Morgen gaat Keijzer de Arnhemse burgemeester bellen "om eens door te spreken wat er nou precies aan de hand is" en wat hij nodig heeft van Den Haag.

Ooit gebouwd als schuilplaats, heeft de atoombunker in Den Haag nu een andere functie: de zogenoemde Noodzetel is omgebouwd tot muziekstudio. Stapelbedden die waren bedoeld voor bewindslieden hebben plaatsgemaakt voor keyboards en muziekinstallaties.

De atoombunker aan de Schedeldoekshaven is een van de grootste naoorlogse schuilplaatsen in Nederland. Hij heeft twee verdiepingen van elk zo'n 1000 vierkante meter groot.

De atoombunker ligt onder het voormalige ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij werd eind jaren 70, in de Koude Oorlog, gebouwd om de regering te beschermen bij een nucleaire aanval, schrijft Den Haag FM.

Subterra

Muzikant Marieke McKenna zette zich jaren in om de bunker een nieuwe bestemming te geven. En dat gebeurde, want na een maandenlange verbouwing openden gisteren de deuren van de muzikale broedplaats 'Subterra'.

Op de ene etage zijn veertien productiestudio's en drie oefenruimtes voor bands. Op de andere etage is er plek voor het Haags Gemeentearchief, waar de gemeente zo'n vier kilometer aan spullen kan opslaan.

"Het is een plek voor ontmoeting en om creatieve samenwerking te stimuleren", zegt McKenna tegen lokale omroep Den Haag FM. Daarom heeft de voormalige kantine wel enigszins zijn functie behouden: muzikanten kunnen elkaar daar zien en er is de mogelijkheid om optredens te organiseren.

Goldband

Er is ruimte voor zo'n zestig muzikanten, die studio's ook kunnen delen. De interesse bleek groter dan het aanbod: honderden muzikanten uit zowel Nederland als het buitenland meldden zich aan. "We hebben een selectie moeten maken", zegt McKenna.

De studio's zijn bedoeld voor het middensegment van de muziek - niet al te laagdrempelig, maar ook niet voor de grootste bands van Nederland, zegt de muzikant. Een uitzondering is Goldband: die Haagse groep heeft wel een plek in een studio bemachtigd.

Koude Oorlog

Tijdens de Koude Oorlog waren er in heel Nederland schuilkelders om burgers te beschermen tegen atoombommen. Zo werd er bij de aanleg van veel metrostations in Rotterdam en Amsterdam een atoomschuilkelder ingebouwd, compleet met sluizen, sanitair en slaapvertrekken.

Aan het einde van de jaren 80 nam de dreiging van oorlog af en besloot de overheid te stoppen met het bouwen van schuilkelders. In 1990 draaide het Rijk de geldkraan voor het onderhoud dicht.

In Frankrijk zijn bij honderden demonstraties tegen de voorgestelde bezuinigingen ruim een half miljoen mensen de straat op gegaan. In Parijs waren ongeveer 55.000 mensen op de been, zegt het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Een van de organiserende vakbonden, de arbeidersvakbond CGT, spreekt van ruim 1 miljoen betogers. "De straten van Parijs waren vol", beweert de bond. Het verschil in het aantal demonstranten is deels het gevolg van een andere manier van tellen, schreef dagblad Le Monde eerder.

De regering van president Macron hield in ieder geval rekening met een grote opkomst. Er waren daarom in het hele land meer dan 80.000 agenten ingezet om de protesten ordelijk te laten verlopen.

Bij meerdere demonstraties kwam het tot een confrontatie met de politie:

In verschillende steden waren confrontaties tussen demonstranten en de politie. Hierbij raakten elf agenten gewond en zeker 300 mensen werden opgepakt, meldt de politie. 134 van hen zitten nog vast. "Er was niet zoveel schade als gevreesd", zegt een politiewoordvoerder.

Toename armoede en ongelijkheid

Het is de tweede keer in acht dagen dat in Frankrijk grootschalige protesten tegen de geplande bezuinigingen plaatsvonden. Niet alleen op het Franse vasteland kwamen mensen samen, ook in overzeese gebieden, zoals op La Réunion in de Indische Oceaan.

De demonstranten uitten hun ongenoegen over de toenemende armoede en ongelijkheid. De bezuinigingen raken onder meer de zorg, en hebben gevolgen voor de koopkracht. Zo wordt er bijvoorbeeld gekort op de ziektekostenvergoeding.

De vakbonden die de demonstraties organiseerden komen morgen samen om te besluiten over hoe het nu verdergaat.

Na een brandmelding in een intercity op de hogesnelheidslijn tussen Rotterdam en Breda zijn vierhonderd passagiers geëvacueerd. Er reden daarom vanavond minder treinen tussen Rotterdam en het zuiden van het land.

De melding werd rond 18.30 uur gedaan door de machinist van de trein. Er was rookontwikkeling in de locomotief. "De brandweer kwam ter plaatse, maar er was geen brand", zegt een woordvoerder van ProRail.

Toch zijn uit voorzorg de passagiers geëvacueerd. Voor hen is vervangend busvervoer geregeld, schrijft Rijnmond. Rond 21.30 uur waren alle passagiers naar Breda gebracht, vanwaar ze hun reis konden vervolgen.

Vertraging

De brandweer doet verder onderzoek naar de rookontwikkeling. De vertraging op de hogesnelheidslijn tussen Rotterdam, Breda en Brussel duurde een groot deel van de avond. Ook op de hogesnelheidslijn tussen Rotterdam en Schiphol reden minder treinen.

De stilstaande trein (ter hoogte van het dorp Mookhoek) had ook gevolgen op het reguliere spoor bij Rotterdam. Zo reden er minder sprinters van en naar Dordrecht. Rond 22.15 uur kon de dienstregeling worden hervat als gebruikelijk.

Oekraïne gaat zijn kennis over en ervaring met de bestrijding van Russische drones delen met Polen. De samenwerking is bekendgemaakt door de Poolse minister van Defensie Kosiniak-Kamysz en de Oekraïense Defensieminister Shmyhal.

Oekraïense militairen gaan hun Poolse collega's opleiden en bedrijven uit beide landen gaan samenwerken op het gebied van moderne oorlogvoering.

De kennisuitwisseling bestaat onder meer uit trainingen waarin de militairen leren hoe ze drones onderscheppen, hun gps-signaal verstoren en ze neerschieten. De Oekraïense experts gaan de trainingen verzorgen in Polen. "In Polen weten we heel goed dat de veiligheidsgrens van ons land langs de frontlinie van Oekraïne en Rusland loopt", schrijft Kosiniak-Kamysz.

Russische drones blijven actief bij Poolse grens

Iets meer dan een week geleden drongen Russische drones het Poolse luchtruim binnen. De drones werden uit de lucht geschoten, onder meer door Nederlandse F-35's. Het was de eerste keer sinds de Russische invasie van Oekraïne dat NAVO-landen besloten militair in te grijpen.

Ook in de dagen daarna zijn Russische drones gespot bij de Poolse grens met Belarus en Oekraïne. Vandaag zei de Poolse minister van Binnenlandse Zaken dat "de grenswacht verhoogde activiteit heeft waargenomen van Belarussische en Russische drones die probeerden het Poolse luchtruim te doorkruisen".

Polen heeft de grens gesloten vanwege militaire oefeningen van buurland Belarus met Rusland. De Poolse premier Tusk sprak van "zeer agressieve" oefeningen, "heel dicht bij de Poolse grens". De oefeningen zijn voorbij, maar de grens blijft nog dicht.

Geavanceerde apparatuur

Om Polen klaar te stomen voor een adequate reactie op de dreiging, ondersteunt Oekraïne de Poolse krijgsmacht. Oekraïne is gedurende de oorlog bedreven geraakt in het gebruik van verschillende methoden en technieken om Russische drones op te sporen. Het land heeft geavanceerde apparatuur om vijandelijke drones te vinden, te volgen en uit te schakelen.

Ook schieten militairen vanaf de grond de onbemande toestellen uit de lucht met onder andere luchtafweerkanonnen. Deze manieren zijn efficiënter en goedkoper dan het inzetten van gevechtsvliegtuigen.

In de onderstaande video volgt Midden- en Oost-Europacorrespondent Christiaan Paauwe Oekraïense militairen die op drones jagen:

Het incident met de Russische drones boven Polen laat volgens oostelijke NAVO-landen zien dat de verdediging tegen deze dreiging niet voldoet. Met de intensivering van de Pools-Oekraïense samenwerking neemt Polen het initiatief om dat te verbeteren.

Ook EU-defensiecommissaris Kubilius maakt zich zorgen over de tekortschietende verdediging. Hij wil met de EU-defensieministers praten over het creëren van een "drone-muur" langs de oostgrens van de EU. "We willen echt heel intensief en effectief aan de slag gaan om deze kloof, die voor ons echt heel gevaarlijk is, zo snel mogelijk te dichten", zei Kubilius.

Correspondent Midden- en Oost-Europa Christiaan Paauwe:

"Drones hebben de oorlogsvoering sinds de grootschalige Russische invasie van Oekraïne radicaal veranderd. Oekraïne liep sinds het begin voorop als het ging om innovatie, maar op veel vlakken is Rusland nu verder gegroeid. Hun gebruik van zwermen kamikazedrones, soms tot wel 800 tegelijk, is iets waar NAVO-landen zoals Polen nog niet op voorbereid zijn.

Oekraïne heeft veel ervaring met de verdediging hiertegen met een combinatie van elektromagnetische wapens, anti-drone-drones en traditionele luchtafweer.

Vorige week was snel duidelijk dat de inzet van moderne wapens zoals de Nederlandse F-35's tegen dit soort goedkope drones een overkill was. Er wordt rekening mee gehouden dat Rusland in de toekomst vaker de NAVO zal testen met dit soort acties. Polen wil daarom van Oekraïne leren, voor een efficiënter antwoord tegen nieuwe provocaties op korte termijn, en voor als het op lange termijn toch tot een groter conflict komt met Rusland."

Een proef waarbij slachtoffers van huiselijk geweld of stalking gealarmeerd worden als de dader in de buurt komt, wordt uitgebreid. Dat heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid bekendgemaakt.

Dit jaar maken 31 vrouwen gebruik van een zogeheten slachtofferdevice, een soort sleutelhanger met gps. Het device staat in verbinding met de meldkamer. Als de verdachte of veroordeelde in de buurt komt, wordt de vrouw door de reclassering gewaarschuwd. Als dat nodig is, kan ook de politie worden ingeschakeld.

De proef loopt al sinds een jaar in Rotterdam, Den Haag, Tilburg en Noord-Nederland. De proef wordt nu uitgebreid met Amsterdam. De Amsterdamse wethouder Alexander Scholtes had daarop aangedrongen bij het ministerie. "Ontzettend goed nieuws", zegt hij. "Het slachtofferdevice kan het verschil maken tussen voortdurende angst en een gevoel van veiligheid."

'Ik durf weer naar sportwedstrijden'

Zo ging het ook bij een slachtoffer van stalking dat vanwege haar veiligheid liever anoniem blijft. Ze voelt zich een stuk veiliger sinds ze, als een van de eersten in Nederland, het apparaatje bij zich heeft.

"Ik durfde weer naar sportwedstrijden, het winkelcentrum," vertelt ze. Eerder was ze bang om haar kind mee te nemen als ze de deur uitging, nu kan dat wel weer. "Het gaf me mijn leven weer terug, maar ook dat van mijn kind."

Niet preventief

Niet alle slachtoffers van huiselijk geweld kunnen een slachtofferdevice krijgen. De dader moet een locatie- en gebiedsverbod opgelegd hebben gekregen en een enkelband dragen. Het device kan dus niet preventief worden ingezet. Ook mogen dader en slachtoffer niet te dicht bij elkaar in de buurt wonen.

De eerste ervaringen van de deelnemers aan de proef zijn positief: de vrouwen voelen zich veiliger. Dat ziet ook directeur Carli van Winsen van Arosa, een opvangorganisatie voor slachtoffers van huiselijk geweld: "Slachtoffers geven aan dat ze het idee hebben dat ze veilig de deur uit kunnen, dat ze weer hun leven kunnen opbouwen en dat ze niet de hele tijd bezig zijn met de vraag waar ze wel of niet veilig zijn."

Het apparaatje kost 393 euro en de ondersteuning vanuit de reclassering 5000 tot 6000 euro per slachtoffer. De kosten worden gedekt door de overheid; de slachtoffers hoeven dus zelf niets te betalen. Volgens het ministerie is het door het decentrale zorgstelsel niet mogelijk om het systeem nu meteen landelijk in te voeren.

Na het grijze weer van vandaag kun je het je misschien niet goed voorstellen, maar het wordt morgen warm en zonnig, al duurt de zomerse opleving niet lang: in het westen maar anderhalve dag, en in het oosten twee dagen.

Vannacht verdwijnt de bewolking en morgen wordt het overal in het land een heel zonnige en warme dag. Hooguit is het in Groningen en Drenthe morgenochtend nog even bewolkt.

Doordat de zon flink schijnt en de wind warme lucht uit het zuiden aanvoert, loopt de temperatuur flink op.

In het zuidoosten kan het morgen 28 of 29 graden worden, en ook in het noorden is het met 23 tot 25 graden aan de warme kant. Mooi nazomerweer in het hele land dus.

Van zon naar regen

Zaterdag wordt een dag met twee gezichten. In de oostelijke helft van het land, zeg maar alle provincies die aan Duitsland grenzen, wordt het opnieuw een warme dag.

De 25 graden wordt daar zeker wel gehaald. Maar in de westelijke helft van het land is het een heel ander verhaal.

Zaterdagochtend neemt de bewolking al snel toe en krijgt de zon het moeilijk. En 's middags is er vanuit het westen op steeds meer plaatsen kans op regen.

In het westen ligt de maximumtemperatuur waarschijnlijk rond de 24 graden. Later in de middag koelt het met de regen snel af.

Vanaf zondag minder warm

Zondag is het heel ander weer. Dan is het bewolkt maar wel meestal droog. Vooral de temperatuur wordt na twee warme dagen weer even wennen. Het wordt zondag namelijk 16 tot 18 graden.

Ook waait het weer een stuk harder. Volgende week hebben we dan vrij rustig weer met flink wat zon maar ook af en toe een bui. En daarbij wat lagere temperaturen van 16 tot 18 graden.

De Amerikaanse president Trump heeft na een overleg met de Britse premier Starmer gezegd dat hij teleurgesteld is in president Poetin. De Russische leider heeft hem in de steek gelaten bij zijn pogingen om vrede te brengen in Oekraïne, zei Trump tijdens zijn staatsbezoek aan Groot-Brittannië.

Trump beloofde tijdens de verkiezingscampagne de oorlog in Oekraïne binnen 24 uur te beëindigen. De afgelopen maanden zijn verschillende pogingen om Rusland aan de onderhandelingstafel te krijgen mislukt. Ook een poging van Trump zelf, na een ontmoeting met Poetin in Alaska, liep op niets uit.

"Russische militairen worden in een hoger tempo gedood dan die van Oekraïne", zei Trump vandaag. "Poetin doodt deze soldaten."

Op een gezamenlijke persconferentie zei Starmer dat het VK en andere landen in het Westen de druk op Rusland moeten opvoeren, onder meer met "een breder pakket sancties". Daarnaast moet het Westen volgens de Britse leider zorgen dat Oekraïne "in de sterkst mogelijke positie is om deze oorlog te voeren".

Trump zei te hopen spoedig goed nieuws te kunnen melden over Oekraïne. "Ik heb de verplichting het op te lossen."

Correspondent Verenigd Koninkrijk Fleur Launspach:

"De persconferentie was een potentieel mijnenveld, vooral op het gebied van internationale politiek, maar de twee leiders kwamen erdoorheen zonder conflicten of pijnlijke uitglijders.

Opvallend waren de opmerkingen over Poetin. Vanuit Britse zijde werd duidelijk geprobeerd om Trumps beeld van Poetin bij te sturen.

Gisteren, tijdens het staatsbanket, noemde koning Charles Poetin in zijn toespraak een 'tiran'. Trump knikte instemmend ondanks het feit dat hij de Russische president kort geleden in Alaska ontmoette, hem als legitiem staatshoofd behandelde en vaak zegt dat hij goed met Poetin overweg kan.

In de persconferentie zei Trump tot twee keer toe 'teleurgesteld' te zijn in Poetin. Starmer haakte daar handig op in en benadrukte hoe belangrijk de rol van Trump is bij het onder druk zetten van Rusland en dat Amerikaanse rugdekking in Oekraïne noodzakelijk blijft.

Het is duidelijk dat er tijdens dit staatsbezoek op Trump is ingepraat, en de Amerikaanse president lijkt nu meer met het Europese perspectief mee te bewegen. Maar er geldt een bekend gezegde over Trump: hij is als een kussen dat de afdruk draagt van de laatste die erop heeft gezeten. Met andere woorden: wat hij vandaag zegt, kan morgen zomaar weer anders zijn."

Trump en Starmer spraken ook over de oorlog in Gaza. Hun standpunten lopen uiteen als het gaat om de erkenning van een Palestijnse staat - het VK heeft aangekondigd tot die stap over te gaan, tegen de zin van de VS. Op de persconferentie hield Starmer de pers voor dat die kwestie losstond van het bezoek van de Amerikaanse president.

Trump benadrukte dat "we ons 7 oktober moeten herinneren", refererend aan de aanval van Hamas op Israël in 2023, maar zei daarbij dat "het vechten moet stoppen". Gevraagd of hij de Israëlische premier Netanyahu zal zeggen dat hij met de oorlog moet stoppen, antwoordde Trump bevestigend, maar stelde dat "eerst alle gijzelaars moeten worden vrijgelaten".

Energie

De twee leiders spraken ook over energie. Waar Trump inzet op olie om de brandstofprijzen en de inflatie omlaag te krijgen, stelde Starmer dat zijn land zich moet richten op zowel oliewinning als duurzame energiebronnen.

Trump reageerde door groene energie zoals windmolens neer te sabelen: "Want windenergie is een ramp. Jullie hebben de Noordzee bij het VK, een belangrijk bezit. Boren, boren."

Trump en Starmer stonden de pers te woord in Chequers, het buitenverblijf van de premier ruim 60 kilometer van het centrum van Londen. Na de ontvangst van de president door koning Charles gisteren stond vandaag de politiek centraal. Starmer en Trump tekenden onder meer een tech-deal die het Verenigd Koninkrijk miljarden aan Amerikaanse investeringen kan opleveren.

De NPO wil in 2026 meerdere tv- en radiozenders schrappen. Het gaat om NPO Campus Radio, NPO Soul & Jazz, NPO 2 extra en BVN, de gratis tv-zender om in het buitenland naar de publieke omroep te kijken.

Daarnaast moeten er ook "om en nabij de tachtig voltijd arbeidsplaatsen" verdwijnen, is te lezen in de begroting voor 2026. Momenteel telt de NPO nog 560 voltijd arbeidsplaatsen. De NPO heeft de plannen vandaag ingediend bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

"De publieke omroep staat aan de vooravond van een aantal forse uitdagingen", staat in een begeleidend persbericht. "We bereiden ons voor op een structurele bezuiniging vanaf 2027 en werken toe naar een nieuw bestel. Daarom worden er nu al scherpe keuzes gemaakt."

NPO Start

Programma's die werden uitgezonden op BVN en NPO 2 extra blijven volgens de NPO beschikbaar via streamingdienst NPO Start. Verder wordt het verdwijnen van NPO Soul & Jazz deels opgevangen doordat deze twee muziekgenres meer ruimte zullen krijgen op andere zenders, zegt de NPO. En het schrappen van NPO Campus Radio, voor beginnend radiotalent, wordt gecompenseerd door op andere zenders meer zendtijd in te ruimen voor jonge radiomakers.

"We realiseren ons dat dit impact heeft op onze medewerkers, de makers en het publiek", schrijft de NPO. "Toch moeten we verantwoordelijkheid nemen en is dit de volgende stap naar een toekomstbestendig bestel."

Hervormingen

Het kabinet gaf de NPO eerder dit jaar de opdracht om vanaf 2027 156 miljoen euro te bezuinigen. Dat komt neer op ongeveer een zesde van het totale budget. Na het vallen van het kabinet afgelopen juni vroeg de NPO de Tweede Kamer om de geplande bezuinigingen terug te draaien.

In de aanloop naar die bezuiniging wordt er in 2026 al ruim 20 miljoen euro bij de programmering weggehaald. Het kabinet heeft geen inspraak in welke programma's sneuvelen; daar gaan de NPO en de omroepen zelf over.

Het slaat in als een bom in het Amerikaanse medialandschap: na de Trump-kritische Stephen Colbert moet nu ook latenightshow-host Jimmy Kimmel het veld ruimen op tv. In Nederland zal niet iedereen hen kennen, maar hun status in de VS is vergelijkbaar met die van Arjen Lubach hier. De vrijheid van meningsuiting staat op het spel, waarschuwen collega's en mediavakbonden.

Het nieuws over Kimmel was een schok voor Greg Shapiro, opgegroeid in de VS en sinds 1994 komiek bij de groep Boom Chicago in Amsterdam. Niet in het minst omdat het nieuws hem persoonlijk raakt. "Het voelt beangstigend", zegt hij. "Wat je hierdoor krijgt, is zelfcensuur. Ik maak ook video's op YouTube. Mag dat straks nog? Moet ik gaan zwijgen over wat er in de VS gebeurt, of niet? Mag ik straks nog de VS in als mijn moeder ziek is?"

Shapiro ziet het als een bedreiging voor de vrijheid van meningsuiting, zelfs al staat die in marmer gebeiteld in de Amerikaanse grondwet. "Die hele grondwet lijkt voor Trump iets te zijn wat hem in de weg zit. Wat is de volgende stap? De grondwet opschorten zodat er volgend jaar geen tussentijdse verkiezingen zijn? We blijven er grappen over maken met Boom Chicago, maar ik maak me wel zorgen."

'Begin van censuur'

Die zorgen gaan ook over de zakelijke belangen die mogelijk een rol hebben gespeeld bij de beslissing van ABC om Kimmels show te cancelen. "Erg verontrustend", zegt historicus en Amerika-kenner James Kennedy. "Het bedrijf Nexstar, dat verantwoordelijk is voor tientallen ABC-zenders, wil toestemming van de regering-Trump om nieuwe zenders te kopen. Dan moet je niet in een kwaad daglicht staan bij Trump."

Kennedy ziet een patroon ontstaan in de VS. "Dat mensen uit financieel belang meegaan met de politieke druk om shows te cancelen. Dat is natuurlijk wel het begin van censuur."

Zeker is dat er weinig liefde is in het Witte Huis voor Kimmel. Na de aankondiging deze zomer dat de show van Stephen Colbert zou stoppen, zei Trump al: Kimmel is next. "Je ziet hierin ook de sterke politisering van alles. Er was ook wel echt vijandschap tussen Kimmel en Trump. Kimmel liet het niet na om Trump neer te zetten als een totaal ongeschikte en gevaarlijke persoon."

De vraag is of dat genoeg reden is om de hele show van de buis te halen. "De Republikeinen hebben kritiek op de cancelcultuur van links. Maar dit is ook cancelen. Trump zegt zelf dat Kimmel gecanceld is. Dus het is niet consequent, je kunt hem op zijn minst hypocrisie verwijten."

Politicoloog Mariken van der Velden ziet parallellen met andere landen waar de persvrijheid steeds verder is aangetast, zoals Rusland en Hongarije. "Je kunt dat zien als een soort afbrokkeling. Je ziet eerst kruimels die worden losgepeuterd, maar die kunnen ervoor zorgen dat in een keer hele rotsblokken naar beneden gaan denderen. In de VS zijn het ook nu nog kruimels, maar de rotsblokken komen dichterbij."

De VS heeft een heel sterke democratie, benadrukt Van der Velden, maar wel met een achilleshiel. "Trump heeft niet veel egards voor democratische instellingen, of het nu om rechters gaat of de pers. En je ziet nu dat de persvrijheid hier in het geding is."

De polarisatie in het land speelt daarbij volgens de politicoloog een hoofdrol. "Mensen geloven in hun eigen narratief en zullen geneigd zijn feiten om te buigen", zegt ze.

Een heel gevaarlijke ontwikkeling, zegt van der Velden, die in de VS nauwelijks een precedent kent. "Voor zo'n sterke polarisatie moet je heel ver terug. Collega's die ik erover spreek hebben het over de periode rond de Amerikaanse burgeroorlog. Dat geeft wel een beetje aan wat er aan de hand is en hoe ernstig het is."

Kickbokser Badr Hari heeft een werkstraf van 24 uur gekregen voor het mishandelen van zijn ex-vriendin. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie na berichtgeving door Het Parool. Ook krijgt Hari een contactverbod opgelegd en moet hij een schadevergoeding betalen.

De 40-jarige vechtsporter heeft zijn ex-vriendin meerdere keren mishandeld. Eén mishandeling vond plaats in september vorig jaar. Hij zou zijn ex-partner, in het bijzijn van hun kinderen, in haar gezicht hebben geslagen. Na een andere mishandeling, afgelopen februari, werd Hari opgepakt. Hij zat toen drie dagen vast.

Het OM bood Hari twee weken geleden een strafbeschikking aan, wat inhoudt dat de zaak wordt afgedaan zonder tussenkomst van een rechter. De kickbokser kreeg twee weken de tijd om bezwaar te maken. Dat heeft hij niet gedaan, waardoor de straf nu definitief is geworden, laat het OM weten.

Koen Everink

Hari is eerder veroordeeld voor een aantal geweldsmisdrijven in het Amsterdamse uitgaansleven. In 2015 kreeg hij twee jaar cel opgelegd vanwege meerdere mishandelingen.

Het bekendste incident was de zware mishandeling van Koen Everink. De kickbokser sloeg de zakenman op een feest in Amsterdam in elkaar.

In diezelfde strafzaak werd Hari ook verdacht van het mishandelen van een ex-vriendin, maar daarvoor werd hij vrijgesproken. Het ging toen om iemand anders dan nu.

Hari gold in het begin van deze eeuw als een van de beste kickboksers ter wereld in het zwaargewicht. De Amsterdammer, die onder Marokkaanse vlag uitkomt, wist sinds 2015 echter geen partij meer te winnen. Na een nederlaag in 2023 keerde hij niet meer terug in de ring, al kondigde hij nooit officieel zijn afscheid van het kickboksen aan.

Aan de Amstel in Amsterdam is vanochtend een zeehond gespot. Het dier lag op een steiger bij een roeivereniging bij park Somerlust.

Jonna Muller is lid van die vereniging en was vanochtend bezig met een krachttraining toen ze het beest zag liggen. "Hij zat gewoon te chillen op de hoek van het vlot", zegt ze tegen AT5. "Ik zag gelijk dat het een zeehond was."

Muller belde de dierenambulance, die zeehondencentrum Pieterburen op de hoogte bracht. Een zeehond in binnenwateren is zeldzaam, maar niet ongebruikelijk, zegt een woordvoerder van Pieterburen. "Er zwemt veel snoekbaars en paling, en dat eten ze graag."

Utrecht

Vorige week nog werd in het Merwedekanaal, nabij het centrum van Utrecht, een zeehond gezien. De woordvoerder van het zeehondencentrum zegt dat de kans klein is dat het nu om hetzelfde dier gaat.

Omdat de zeehond in de Amstel niet gewond is en verder gezond lijkt, grijpt Pieterburen niet in. "Wel is het belangrijk dat mensen afstand houden en hem met rust laten."

Frankrijk kampt met grote politieke en economische problemen: een torenhoge staatsschuld, een overheid die al jaren te veel uitgeeft en grote politieke en maatschappelijke onrust over de bezuinigingen.

Het kunnen ingrediënten zijn voor een diepe nationale en Europese crisis, zoals we ruim tien jaar geleden zagen in Griekenland. Staan we aan de vooravond van een nieuwe eurocrisis? Beleggers en de Europese Commissie lijken nog niet in paniek.

Toch liegen de problemen in Frankrijk er niet om. Al jaren behoren de uitgaven van de Franse overheid tot de hoogste van Europa. Het begrotingstekort schommelt tussen de 5 en 6 procent, ver boven de Europese limiet van 3 procent. De staatsschuld blijft de komende jaren groeien omdat de Franse regeringen er niet in slagen te snijden in de kosten.

Frankrijk is niet het enige land met een hoge staatsschuld, maar nu de rentes oplopen is de Franse regering steeds meer geld kwijt aan het betalen van de rentes op de staatsschuld. Daarbij helpt het ook niet dat de Franse economie slechts een minieme groei laat zien.

Voor kredietbeoordelaar Fitch is de slechte staat van de overheidsfinanciën reden om de kredietwaardigheid van Frankrijk te verlagen. Een andere aanwijzing dat er zorgen zijn is de rente op de 10-jaarsleningen van Frankrijk. Op dit moment betaalt Frankrijk zo'n 3,5 procent aan rente, ongeveer even veel als Italië.

Toch is er nog geen paniek te merken bij beleggers. "Beleggers zien het probleem maar accepteren dat dit niet snel wordt opgelost en ze zien niet direct risico's dat dit probleem zich verspreidt naar andere landen", zegt Elwin de Groot, macro-econoom bij de Rabobank.

De relatief rustige houding van beleggers heeft volgens Harald Benink, hoogleraar economie aan de universiteit van Tilburg, nog een andere reden. "Beleggers gaan ervan uit dat de ECB Frankrijk wel te hulp zal schieten door Franse schulden op te kopen."

Ook zouden andere EU-landen Frankrijk kunnen helpen zoals ze jaren geleden Griekenland en Portugal steunden tijdens de eurocrisis, door bijvoorbeeld goedkope leningen aan te bieden. "Sinds de crisis in 2010/2011 is er veel veranderd. De EU heeft ervan geleerd en heeft meer instrumenten om hiermee om te gaan", zegt De Groot.

EU-correspondent Kysia Hekster:

"Het is in Brussel publiekelijk nog opvallend stil over de Franse financiën maar achter de schermen hoor je de ongerustheid wel degelijk. Wie je ook spreekt, iedereen benadrukt dat de tweede economie van de EU 'trop gros pour faire faillite' is, te groot om failliet te gaan. Daar zouden álle landen last van krijgen en dat moet voorkomen worden.

Frankrijk houdt zich al tijden niet aan de afgesproken EU-regels en de politieke impasse in het land baart extra zorgen. Die leidt ertoe dat de bezuinigingen en hervormingen die nodig zijn om wél te voldoen aan de EU- afspraken, er niet komen.

Het land zit sinds vorige zomer op 'het Europese strafbankje', de Europese Commissie heeft aanbevelingen gedaan om de financiële situatie te verbeteren. Over een maand moet Frankrijk de begroting voor komend jaar inleveren in Brussel. Het is onzeker of het land dat voor elkaar krijgt.

Morgen zijn de EU-ministers van Financiën bij elkaar in Denemarken. De situatie in Frankrijk staat niet op de agenda, maar in de wandelgangen zullen ze die zeker bespreken, want er moet echt iets gebeuren".

Of de hulp van de ECB en de andere EU-landen er gaat komen, zal afhangen van de hervormingen die Frankrijk zal doorvoeren. Als de meerderheid in het Franse parlement zich blijft verzetten tegen een hogere pensioenleeftijd en niet snijdt in andere overheidsuitgaven, verwacht Benink niet dat er bij andere landen genoeg politieke steun zal zijn om het land te hulp te schieten. Vooral omdat het om hele grote bedragen kan gaan. "Frankrijk is misschien is too big to fail maar ook too big to save", zegt Benink.

De komende tijd zal de politieke situatie in Frankrijk dan ook aandachtig in de gaten worden gehouden door beleggers en politici in binnen- en buitenland. "Als het complete politieke chaos blijft dan kan het moeilijk zijn om Frankrijk te hulp te schieten en dan kunnen beleggers het vertrouwen verliezen", aldus Benink.

Een appartementencomplex in Deventer is ontruimd nadat vanochtend een klein deel van de constructie naar beneden was gekomen. Dat gebeurde in het trappenhuis, waar zo'n achttien huishoudens gebruik van maken. Alle woningen zijn ontruimd vanwege instortingsgevaar. Niemand raakte gewond.

Het gaat om een gebouw aan de Brink, het centrale plein in de oude binnenstad. De brandweer kreeg rond 09.30 uur melding van een van de bewoners. "Er is iets in de dakconstructie naar beneden gekomen", zegt een woordvoerder. Mogelijk gaat het om een balk. Er is onderzoek gedaan en de verwachting is dat de dakconstructie niet meer betrouwbaar is.

Onderdak zoeken

Daarop heeft de brandweer in eerste instantie het gebouw met twaalf appartementen ontruimd. Maar het aangrenzende appartementencomplex maakt gebruik van hetzelfde trappenhuis, en moest daarom ook worden ontruimd.

Wanneer de bewoners terug kunnen, is nog onduidelijk. "Eerst moeten we onderzoeken hoe stevig de dakconstructie is", zegt de woordvoerder. "Mogelijk moet het gerepareerd worden, en dan duurt het langer."

Inwoners die zelf geen alternatief onderdak kunnen vinden, kunnen zich melden bij de gemeente. Dan wordt er opvang geregeld.

Onder het appartementencomplex zit een restaurant, schrijft RTV Oost. Dat gaat gewoon open, zegt een medewerker. "We hebben vanochtend hier mensen opgevangen, maar nu is het weer rustig."

De dertien Zeeuwse gemeenten willen een totaalverbod op het gebruik van staalslakken. Ook willen ze onderzoek naar de langetermijneffecten van staalslakken op de volksgezondheid en de natuur, schrijven ze in een brief aan demissionair staatssecretaris Aartsen (Infrastructuur en Waterstaat).

Staalslakken zijn steenachtige restproducten die ontstaan bij de productie van staal. Ze worden vaak gebruikt op land en onder water. Bijvoorbeeld als fundering voor wegen en fietspaden, maar in Zeeland ook om de kust te versterken.

De overheid moedigt het gebruik van staalslakken aan, omdat het circulair is. Maar uit onderzoeken van het RIVM en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) blijkt dat er schadelijke stoffen vrijkomen als de staalslakken in contact komen met regen- en grondwater.

De Partij voor de Dieren heeft de kwestie in de Tweede Kamer aan de orde gesteld en de Kamer drong aan op een totaalverbod. De staatssecretaris heeft toen in juli besloten dat ze een jaar lang niet gebruikt mogen worden op plekken waar direct contact met het materiaal mogelijk is op land. Daarnaast is er een vergunningsplicht ingevoerd voor andere toepassingen op land "om veilig gebruik te garanderen".

Onafhankelijk onderzoek

Tot een verbod van staalslakken in wateren wilde de staatssecretaris niet overgaan, omdat de schade die het product kan aanrichten in zout water minder groot is. Maar daar nemen de Zeeuwse gemeenten geen genoegen mee.

"Het is toch vreemd dat op het land er wel schade is en in het water niet. Daarom willen wij een onafhankelijk onderzoek naar de gevolgen op langere termijn voor de natuur. Zowel op het land als in het water", zegt Arno Witkam, wethouder van Borsele, namens de Zeeuwse gemeenten tegen Omroep Zeeland.

Aanleiding om een vuist te maken tegen het gebruik van staalslakken zijn de plannen van Rijkswaterstaat om in 2027 opnieuw staalslakken te storten in de Zeeuwse wateren. Die moeten op zeven plekken geulwanden en vooroevers verstevigen.

Daartegen kwamen eerder deze zomer al vissers uit de oester-, kreeften-, mossel- en kokkelvisserij in protest. "In dat water groeit ons voedsel", zei een woordvoerder. Ook milieuorganisaties en watersporters uitten hun zorgen.