NOS Nieuws - Algemeen

Voor de kust van Frankrijk zijn twee opvarenden van een vrachtschip opgepakt door Franse militairen. Het gaat volgens president Macron om een schip uit de zogenoemde Russische schaduwvloot. De twee mannen worden verdacht van betrokkenheid bij drone-incidenten in Denemarken.

Het zou gaan om de kapitein en eerste stuurman van vrachtschip Boracay. Het schip vaart onder de vlag van Benin en ligt al enkele dagen voor de Franse westkust voor anker. De Boracay staat op de zwarte lijst van de EU van schepen waarmee Rusland sancties probeert te omzeilen.

Macron zei dat de bemanning van "zeer serieuze misdrijven" wordt verdacht. Hoeveel mensen aan boord waren is niet duidelijk.

De Franse leider was aanwezig op een EU-top in de Deense hoofdstad Kopenhagen, waar de groeiende dreiging van drones hoog op de agenda stond. Vanwege de top werden alle civiele drones in het Deense luchtruim verboden, na een reeks onopgehelderde incidenten boven militaire bases.

Celstraf en geldboete

Voorlopig richt het onderzoek tegen de twee arrestanten zich op waarom ze instructies van de marine hebben genegeerd. Wat voor instructies dat zijn, is onbekend.

Volgens de openbaar aanklager konden de twee mannen ook niet de juiste papieren van het schip leveren. Het tweetal riskeert een celstraf van een jaar en een geldboete van 150.000 euro.

De Boracay is op 20 september uit de haven van Sint-Petersburg vertrokken en was onderweg naar India. Dat blijkt uit openbare gegevens.

Vorige maand schakelde Polen straaljagers in tegen een reeks Russische drones in zijn luchtruim. Ook Nederlandse straaljagers werden in NAVO-verband ingezet en haalden onbemande toestellen neer. Het militaire bondgenootschap wil nu fors investeren in luchtverdediging tegen drones.

De Israëlische marine is begonnen met het enteren van de botenvloot die met humanitaire goederen onderweg was naar Gaza. Dat bevestigt het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken nadat de activistengroep dat eerder al had gemeld. Op een video is te zien dat onder anderen de Zweedse activiste Greta Thunberg is aangehouden.

Op drie van de ruim veertig boten zijn volgens de groep rond 20.30 uur lokale tijd Israëlische militairen aan boord gegaan.

Eerder waarschuwde de marine de opvarenden en vroeg hun om te keren. "Israël heeft de vloot laten weten dat het een actieve gevechtszone nadert en een wettige zeeblokkade schendt", schreef het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken op X.

Rond 20.00 uur lokale tijd werden door de activisten de eerste Israëlische marineschepen gezien die naar de vloot voeren. De vloot meldde in een bericht op Telegram meer dan twintig schepen te zien. "Maar laat het duidelijk zijn, wij laten ons niet intimideren", schreef de groep.

Livestream

Sinds gister bieden de actievoerders een livestream aan waarop hun tocht te volgen is. Toen de marineschepen zouden zijn gesignaleerd was te zien dat de opvarenden met reddingsvesten aan op het dek gingen zitten. Ook was te zien dat de vloot werd omsingeld. De Nederlandse Roos Ykema die meevaart op de Nederlandse boot spreekt van "de laatste momenten van de missie".

Bekijk beelden van het Nederlandse schip hieronder:

Op de stream van het Nederlandse schip was te horen hoe de opvarenden het Italiaanse antifascistische lied Bella Ciao zongen.

Mandela

Begin vorige maand vertrokken de eerste twintig boten vanuit de haven in Barcelona. De Global Sumud Flotilla vervoert een beperkte hoeveelheid humanitaire goederen zoals voedsel, water en medicijnen vanwege de maandenlange blokkade op de toevoer van hulpgoederen naar Gaza door het Israëlische leger. De activisten willen met hun actie aandacht vragen voor de erbarmelijke situatie in Gaza.

Gaandeweg sloten steeds meer boten vanuit verschillende landen zich aan. Inmiddels bestaat de vloot uit meer dan veertig boten met ongeveer 500 mensen aan boord, onder wie journalisten en politici afkomstig uit verschillende landen. Ook de Zweedse activiste Greta Thunberg en de kleinzoon van Nelson Mandela, Mandla Mandela, zijn aan boord. Het Nederlandse zeilschip Mohammad Bhar, met zes bemanningsleden, sloot zich vorige week aan bij de vloot.

Op 9 september brak er brand uit op een schip van het hulpkonvooi toen het voor anker lag voor de kust van Tunesië. De vloot sprak van een drone-aanval. Vorige week woensdag meldde de vloot ook een aanval met vijftien drones. Er werden meerdere explosies waargenomen en een grote zwerm drones gooide onbekende objecten naar beneden, schreef de pro-Palestijnse vloot in een verklaring. Hierna zeiden Italië en Spanje een fregat naar de vloot te sturen, om onder meer te kunnen helpen bij eventuele reddingsacties.

Italiaans marineschip

Gisteravond riep de Italiaanse premier Meloni de activisten nog op om per direct om te keren. Meloni vreest dat de deelnemers met hun actie de kans op een wapenstilstand frustreren nu Trump een plan heeft gepresenteerd om de oorlog in de Gazastrook te stoppen.

Het Italiaanse marineschip keerde zelf om nadat het in de buurt van Israël kwam. Meloni vroeg de vloot om de humanitaire goederen af te leveren in Cyprus, maar dat weigerden de actievoerders. "De vloot vaart verder. De Italiaanse marine zal deze missie niet laten ontsporen", schreef de groep in een bericht. Israël had al aangekondigd dat de schepen niet worden toegelaten tot het kustgebied van Gaza. Israël wil dat de activisten de hulpgoederen via hen leveren.

In juni onderschepte het Israëlische leger de boot Madleen, die ook probeerde humanitaire goederen naar Gaza te vervoeren. Aan boord waren Greta Thunberg en de Nederlandse kapitein Mark van Rennes. De Madleen was ongeveer op dezelfde afstand van Gaza als de vloot nu toen het schip werd onderschept. Het leger arresteerde de opvarenden en ze werden in de week daarna vrijgelaten en Israël uitgezet.

Nederland spoort de Europese Unie aan om de Houthi's op de lijst van terreurorganisaties te zetten. Dat zegt demissionair minister van Buitenlandse Zaken Van Weel nu de militie in Jemen de aanval op een Nederlands vrachtschip heeft opgeëist. Twee bemanningsleden raakten bij die raketbeschieting gewond.

De minister noemt de Houthi's op X een "ernstige bedreiging voor de vrije doorvaart". Naast plaatsing op de EU-terreurlijst hoopt Van Weel ook dat lidstaten extra sancties instellen tegen de sjiitische strijdgroep, die de controle heeft over een groot deel van Jemen.

Hoop op sleepactie

De eigenaar van MV Minervagracht heeft er vertrouwen in dat het zwaar beschadigde vrachtschip kan worden weggesleept. De brand aan boord is uit en het schip maakt geen water, zegt een woordvoerder van rederij Spliethoff tegen de NOS. "Het verkeert in een toestand om versleept te kunnen worden." De rederij heeft nauw contact met de internationale autoriteiten en bergingsbedrijven.

De twee gewonde bemanningsleden worden in een ziekenhuis in Djibouti behandeld. De negentien opvarenden werden kort na de aanval op maandag door EU-marinemissie Aspides van het schip gehaald. Er waren geen Nederlanders aan boord: het gaat om medewerkers uit de Filipijnen, Sri Lanka, Rusland en Oekraïne.

'Aangevallen om bezoek aan Israëlische haven'

De Houthi's stellen dat de Minervagracht in een of meerdere havens van Israël is geweest en daarom is aangevallen. De militie heeft sinds het begin van de oorlog in Gaza al zo'n honderd schepen aangevallen vanwege een veronderstelde link met Israël. In totaal vier schepen zijn tot zinken gebracht.

Rederij Spliethoff wil niet zeggen of de Minervagracht in Israëlische havens is geweest. Het bedrijf zegt dat het vrachtschip heeft gevaren in gebied waar dat volgens het internationaal recht mocht. Volgens de rederij heeft het schip geen lading aan boord.

In juli werden kort achter elkaar twee passerende vrachtschepen tot zinken gebracht door de Houthi's. Als gevolg van hun aanvallen in de Rode Zee en Golf van Aden vaart een groot deel van de internationale vrachtvaart niet meer door het gebied.

EU-leiders hebben op de Europese top in Kopenhagen gesproken over een plan om 140 miljard euro aan bevroren Russisch geld aan Oekraïne te lenen. Het idee is dat de Russen het geld alleen terugkrijgen als Rusland de schade van de oorlog aan Oekraïne terugbetaalt. De EU-landen zijn het nog niet eens over het plan, maar willen er wel mee verder.

De EU kijkt al langer naar manieren om de bevroren Russische tegoeden in te zetten om Oekraïne te helpen. Lange tijd durfden de lidstaten niet aan het geld te komen, omdat er juridische en financiële risico's kleven aan het in beslag nemen van de tegoeden.

Bijna drie jaar na het bevriezen van de tegoeden is nog maar weinig over van de oorspronkelijke terughoudendheid om het geld aan te raken. Nu de oorlog voortduurt, zoekt de EU naar nieuwe manieren om de druk op Rusland op te voeren en Oekraïne financieel te steunen.

Daarom bespraken de Europese leiders vandaag een nieuw plan van de Europese Commissie om Oekraïne toch te laten profiteren van het Russische geld. In dat nieuwe plan neemt de EU de tegoeden niet in beslag, maar leent het Russische geld via een omweg uit aan Oekraïne. Op papier blijft het geld van Rusland.

Dwingen te betalen

Oekraïne hoeft het geld alleen terug te betalen als Rusland de schade voor de oorlog vergoedt aan Oekraïne. De EU wil Rusland op die manier dwingen om hoe dan ook Oekraïne te betalen: óf ze betalen Oekraïne zelf de schade terug óf de EU houdt de Russische tegoeden bevroren zodat Rusland er niet bij kan.

"Rusland is de dader. Zij veroorzaken de schade en daar moeten ze verantwoordelijk voor worden gehouden", zei Commissievoorzitter Von der Leyen eerder vandaag. Von der Leyen noemt het plan dat nu op tafel ligt "juridisch deugdelijk".

Volgens een EU-diplomaat waren de gesprekken vandaag constructief. Na afloop van het overleg zei demissionair premier Schoof dat het plan nog verder onderzocht moet worden. Volgens Schoof had vooral de Belgische premier De Wever nog veel bezwaren. "Die heeft duidelijk gemaakt dat er veel risico's aan verbonden zijn."

De reden dat vooral België zich zorgen maakt, is dat de Russische tegoeden in België geparkeerd staan bij Euroclear, een soort bank voor banken. België is daarom bang voor claims vanuit Rusland.

Daarnaast ontvangt België 1,3 miljard per jaar aan belasting op het geld. Als de plannen voor de lening doorgaan, ontstaat een aanzienlijk gat op de begroting. België wil dat geld gebruiken voor militaire uitgaven.

Eerder zei premier De Wever over het in beslag nemen van de tegoeden: "It ain't gonna happen, das wird niemals passieren", oftewel: dat gaat niet gebeuren. België wil de garantie dat het niet alleen hoeft op te draaien voor de financiële risico's van het plan. Bij aankomst in Kopenhagen wilde De Wever geen journalisten te woord staan.

Rusland noemt het Europese plan 'diefstal'. Het Kremlin zegt landen en personen die Russisch geld stelen aan te gaan klagen.

Geld hard nodig

Oekraïne heeft het geld ondertussen hard nodig. Zowel om het land draaiende te houden en overheidssalarissen te kunnen betalen als om militaire uitgaven te kunnen doen. Voordat Trump opnieuw in het Witte Huis kwam, betaalden de Amerikanen een groot deel van de Oekraïense rekeningen. Maar Trump draaide die geldkraan vrijwel dicht en kijkt vooral naar Europa.

Door de bevroren Russische tegoeden aan Oekraïne te lenen, zouden de acute financiële problemen van het land aangepakt kunnen worden én hoeven de Europeanen niet opeens nóg veel meer geld aan Oekraïne te besteden dan ze nu al doen.

Mykola Joerlov van het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken noemt de toegenomen druk een stap in de goede richting. "Dit is precies wat wij gevraagd hebben vanaf de dag dat deze tegoeden bevroren zijn. Ze moeten gebruikt worden zodat Oekraïne zich kan verdedigen", zegt hij tegen de NOS.

Volgens hem is er vooral politieke angst in Europa over wat te doen met de bijna 200 miljard. "Rusland kiest ervoor door te gaan met deze illegale oorlog. Daarom moet Europa nu een stap zetten. De Russen zien nu dat Europa Oekraïne niet alleen steunt met politieke leuzen, maar dat het ook economische stappen zet, zodat het kan doorvechten."

Adolf Kokalo Weiss, beter bekend onder de artiestennaam 'Tata Mirando', is gisteren na een kort ziekbed overleden. De violist en orkestleider van het Koninklijk Zigeunerorkest Roma Mirando kampte met hartfalen. Hij is 92 jaar geworden.

Dat heeft zijn aangenomen zoon Romano Weiss vandaag bekendgemaakt.

Weiss was leider van het Roma Mirando-orkest. Het zigeunerensemble werd begin 1900 opgericht door zijn vader Joseph en kreeg al snel een koninklijke erkenning van de Duitse groothertogin Louise von Baden. Het orkest trad in die tijd op aan het hof van keizer Wilhelm II.

Optredens Paleis Soestdijk

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vluchtte de familie naar Nederland, waar ze vaak te gast waren bij de Oranjes. Ze speelden bijvoorbeeld in Paleis Soestdijk op het 25-jarig huwelijksfeest van prins Bernhard en koningin Juliana, maar ook bij Beatrix' verloving, haar vrijgezellenfeest en haar bruiloft.

Tata Mirando werd de bijnaam voor iedere leider van het zigeunerorkest uit de familie Weiss. Weiss was daarnaast ook een belangrijke persoonlijkheid binnen de Sinti-gemeenschap en zette zich in voor erkenning van de cultuur.

Aanstaande zondag vindt er een afscheidsdienst plaats in de Sint Martinuskerk in Arnhem. Daarna wordt Weiss volgens een vaste familietraditie met een koets naar begraafplaats Moscowa gereden, waar zijn lichaam wordt begraven.

Noot van de redactie:

Bij een eerdere versie van dit artikel stond een foto van Tata Mirando die eind jaren 90 overleed. De foto is aangepast.

Vijf verdachten stonden vandaag voor de rechter voor het plegen van geweld tijdens de demonstratie tegen immigratie op het Malieveld in Den Haag anderhalve week geleden. Twee van hen werden vrijgesproken. Drie anderen kregen 60 uur werkstraf.

De vijf verdachten, tussen de 22 en 34 jaar uit verschillende hoeken van het land, werden opgepakt op en dicht bij het Malieveld, toen de demonstratie voor een strenger asielbeleid uitmondde in geweld tegen de politie, journalisten en het partijkantoor van D66. Vorige week stonden ook al veertien verdachten terecht.

Tijdens de demonstratie stonden relschoppers in zwarte en gezichtsbedekkende kleding op het Malieveld, onder wie rechts-extremisten. Zij renden de A12 op, gooiden met stenen en staken een politieauto in de fik.

Voldoende bewijs

Bij twee verdachten die vandaag terechtstonden was er volgens de rechter voldoende bewijs dat zij stenen hebben gegooid naar een politieauto en agenten van dichtbij hebben uitgescholden.

Van het gooien van stenen naar agenten of paarden en het in brand steken van een politieauto werden zij vrijgesproken. Zij moeten bovenop de taakstraf 1500 euro betalen aan het schadefonds geweldsmisdrijven.

De derde verdachte werd alleen veroordeeld voor het trappen tegen een fatbike, maar niet voor het plegen van geweld tegen de politie. Daarvoor zou onvoldoende bewijs zijn. Wel werd bij de strafbepaling meegewogen dat het gebeurde in een groep die wél gewelddadig tegen de politie was.

Herkend

Dat de verdachten voor een deel van de verdenkingen werden vrijgesproken, lag vooral aan het gebrek aan hard bewijs. Zo stonden vier van de vijf verdachten terecht op basis van verklaringen van agenten die ze hadden herkend aan hun kleding, gezichtsbeharing, 'blanke huidskleur' en manier van bewegen. De agenten verklaarden dat de verdachten eerder op de dag stenen naar hen gooiden en hen uitscholden.

Op videobeelden waren deze geweldsdelicten niet te zien. De verdachten kwamen wel voor op beelden op het Malieveld, maar in geen enkel geval was er beeld waarop ze stenen gooiden. Een man stond wel op een foto waarop hij zijn middelvinger opstak naar de politie. Een ander was te zien terwijl hij tegen een fatbike aantrapte en wegrende van de politie.

Bekijk in twee minuten hoe het misging in Den Haag:

De vier verdachten stelden in hun verweer dat het ging om een 'persoonsverwisseling'. Volgens hen hadden de politieagenten iemand anders gezien met vergelijkbare kleding en uiterlijke kenmerken, en stonden zij wel tussen het geweld, maar deden zij er niet aan mee.

Dat ze niet te zien zijn terwijl ze geweld gebruiken, hoeft niet te betekenen dat het geweld niet door hen is gepleegd, concludeerde de rechter. "Ook wegen politieverklaringen erg zwaar." De politie heeft meer dan duizend uur aan videomateriaal waarvan ze een deel nog niet hebben bekeken. Toch leidde het in één geval tot volledige vrijspraak, mede omdat de aanklacht hier berustte op de verklaring van één en niet twee agenten.

Een vijfde verdachte werd 'op heterdaad' opgepakt in een groep die stenen gooide naar de politie op paarden. Dit gebeurde vlak bij het Malieveld in een straat waar veel camera's hangen. De verdachte verklaarde op weg te zijn naar huis en toevallig bij die groep in de buurt te zijn geweest. Ook ontbraken camerabeelden waarop hij stenen gooide. Ook hij werd vrijgesproken, vanwege gebrek aan bewijs.

Hogere straffen

Alle verdachten verklaarden op het Malieveld te zijn om te demonstreren tegen het asielbeleid, onder andere vanwege de moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude in augustus. Daarvoor werd een bewoner van een asielzoekerscentrum aangehouden.

Tegen de verdachten werden gevangenisstraffen tussen de 6 en 16 weken geëist. De officier van justitie eiste hogere straffen dan normaal bij openlijk geweld tegen agenten, omdat het gebeurde tijdens een demonstratie. Het groepsgeweld zou angst hebben gezaaid en daarmee het demonstratierecht in de weg staan.

Ook de rechter liet dit meewegen in de strafbepaling: "Wat een feest voor de democratie zou moeten zijn, demonstreren, is omgeslagen in een bedreiging van de democratie", concludeerde hij bij iedere strafbepaling.

De Britse gedragsbioloog Jane Goodall is op 91-jarige leeftijd overleden. Dat is bekendgemaakt door de stichting die haar naam draagt. Goodall werd vooral bekend door haar studie naar het leven van chimpansees in een park in Tanzania.

Goodall overleed in haar slaap. Ze was op het moment van haar dood in de Amerikaanse staat Californië voor een aantal lezingen in de VS.

"De ontdekkingen van Goodall brachten een revolutie teweeg in de wetenschap en ze was een onvermoeibare pleitbezorger voor de bescherming en het herstel van onze natuurlijke wereld", schrijft haar stichting in een verklaring.

Langstlopende onderzoek ooit

Goodall had van jongs af aan al de droom om naar Afrika te reizen en te schrijven over wilde dieren. Dat plan bleef haar bij toen ze in 1957 naar een boerderij in Kenia kon afreizen die van de ouders van een vriend van haar was.

Daar ontmoette ze de beroemde antropoloog Louis Leakey in een natuurhistorisch museum in Nairobi. Hij gaf haar een baan als assistent-secretaresse. Drie jaar later vroeg Leakey haar of Goodall, toen 26, chimpansees wilde bestuderen in het Gombe National Park in Tanzania. Later vertelde ze aan Amerikaanse media dat ze door Leakey was gevraagd omdat hij "een frisse blik wilde hebben".

Voor het onderzoek dompelde Goodall zich volledig onder in het leven van de apen. Ze ging mee in het leven van de dieren in plaats van ze van een afstand te bestuderen:

Goodall zorgde voor baanbrekende ontdekkingen: ze toonde aan dat de chimpansees erg op ons mensen lijken. Ze liet bijvoorbeeld zien dat de chimpansees individuele persoonlijkheden kunnen ontwikkelen en eigen gereedschap maken en gebruiken, bijvoorbeeld om termieten uit een nest te vissen. Voor deze ontdekking van Goodall werd gedacht dat alleen mensen gereedschap gebruikten.

De studie naar het gedrag van de chimpansees loopt tot op de dag van vandaag door. Het is het langstlopende onderzoek naar chimpansees ooit.

In 1977 richtte de antropologe een eigen stichting op, het Jane Goodall Instituut, om haar werk en onderzoek naar dieren voort te kunnen zetten. Met haar eigen instituut bleef Goodall zich in de jaren erna inzetten voor het milieu, natuurbehoud en het welzijn van dieren.

Dat bleef ze doen tot in de laatste jaren van haar leven. Zo reisde ze tot recent nog bijna 300 dagen per jaar de wereld rond om lezingen te geven over bedreigde wilde dieren, klimaatverandering en vooral haar redenen om hoop te houden op verandering. Ze benadrukte daarbij altijd de collectieve kracht die mensen kunnen hebben als ze samen ergens de schouders onder zetten.

Tussen de serieuze boodschappen door, liet ze in haar toespraken ook vaak horen dat ze kon gillen als een chimpansee, of klaagde ze grappend dat Tarzan de verkeerde Jane had gekozen.

De boodschap van hoop liet ze ook doorklinken in de talrijke boeken die ze publiceerde, waaronder in haar autobiografie Reason for Hope. Ook was ze sterk aanwezig op sociale media met miljoenen volgers. Een van haar adviezen daar was: "Concentreer je op het heden en maak vandaag keuzes waarvan de impact in de loop van de tijd zal toenemen."

De glasfabriek in Maastricht gaat begin volgend jaar dicht. Dat hebben medewerkers vandaag te horen gekregen. Zo'n 215 mensen verliezen daardoor hun baan.

De Amerikaanse eigenaar Owens-Illinois (O-I) gaat de laatste twee ovens die nog in werking zijn volgend jaar sluiten. De eerste op 1 januari en de tweede op 1 maart.

In de glasfabriek wordt wit glas gemaakt voor bijvoorbeeld potten en flessen. Volgens het bedrijf wordt op dit moment meer glas gemaakt dan dat er vraag is in de markt. Voedselproducenten kiezen vaker voor ander verpakkingsmateriaal, zoals blik en karton.

'Markt trekt niet aan'

Vorig jaar werd al eens een oven gesloten om dezelfde reden. Daardoor raakten toen al 95 mensen hun baan kwijt. "We merken dat de markt in 2025 ook niet meer aantrekt. Daarom is dit besluit gekomen", zegt HR-directeur Rob Daamen tegen L1.

Het nieuws komt volgens vakbond FNV dan ook niet als een verrassing. Volgens hem werd er al ook al een tijd niet meer geïnvesteerd in de fabriek. De Ondernemingsraad (OR) gaat zich de komende tijd nog buigen over het besluit, maar verwacht wordt dat het niet meer tegengehouden kan worden.

Het Amerikaanse O-I manufacturing is sinds 2003 eigenaar van de glasfabriek. Het bedrijf heeft meer dan 24.000 medewerkers in 69 fabrieken in 19 verschillende landen. Ook in Leerdam staat een fabriek. Die blijft wel gewoon open, omdat die fabriek zich op een andere markt richt.

Voor wie (bijna) gepensioneerd is, is het een fijne boodschap: de pensioenen van veel Nederlanders gaan volgend jaar waarschijnlijk flink omhoog. Dat heeft te maken met de overstap naar het nieuwe pensioenstelsel.

Als er op de financiële markten geen gekke dingen gebeuren, kan een aantal grote fondsen de pensioenen volgend jaar flink verhogen. Bij Zorg en Welzijn gaat het momenteel om zo'n 10 procent. Het pensioenfonds voor de bouwsector, bpfBOUW, dat begin volgend jaar ook overstapt naar het nieuwe pensioenstelsel, stevent zelfs af op een verhoging van bijna 20 procent.

David van As van bpfBOUW benadrukt wel dat er nog een kwartaal te gaan is en pas dan vaststaat hoeveel de gepensioneerden erop vooruitgaan. "Maar het moet heel raar lopen mocht de verhoging niet doorgaan", vertelt Van As.

Dat de pensioenfondsen er goed voor staan, ziet ook Corine Reedijk, pensioenadviseur bij Aon. "De rente is afgelopen periode gestegen, en de aandelenkoersen doen het goed", vertelt ze.

Vast bedrag

De zogenaamde dekkingsgraad, de verhouding tussen hoeveel geld een fonds heeft en hoeveel geld het moet uitkeren, speelt hierbij een belangrijke rol. In het oude pensioenstelsel moest ieder fonds een buffer opbouwen. Iedere gepensioneerde kreeg een vast bedrag uitgekeerd en dat geld moest bij het fonds beschikbaar zijn.

In het nieuwe stelsel wordt een pensioenuitkering meer gekoppeld aan de ontwikkelingen op de beurs. Gaat het goed met de economie en beurzen, dan gaat het pensioen omhoog. Gaat het slecht, dan kunnen de pensioenuitkeringen eerder dan nu dalen. Van een vast bedrag is geen sprake meer.

Een grote buffer voor dat vaste pensioenbedrag is dus niet meer nodig. Dat geld komt in één klap vrij, nu drie van de vijf grote pensioenfondsen per 1 januari 2026 overstappen naar het nieuwe stelsel. Het geld dat ze nu overhouden, vloeit terug naar de gepensioneerden. En dat is een flinke - maar wel eenmalige - verhoging.

Eerder maakten we deze uitlegvideo over het nieuwe pensioenstelsel:

Pensioenfondsen moeten uiterlijk 1 januari 2028 overgestapt zijn naar de nieuwe pensioenregeling. Volgend jaar stappen drie van de vijf grote fondsen over. Het grootste pensioenfonds van Nederland, ABP, gaat 1 januari 2027 over naar het nieuwe stelsel.

Waar voorheen al het geld in een grote pensioenpot werd gegooid, krijgt in het nieuwe stelsel iedereen een eigen pensioenpotje. Daardoor kunnen fondsen specifieker kijken welke beleggingen ze kunnen doen: het geld van een jonge werknemer kan risicovoller belegd worden, dan het pensioengeld van een gepensioneerde.

Wanneer het persoonlijke pensioenpotje van een jonge werknemer risicovoller wordt belegd en de economie verslechtert, kan dat potje leger raken. Maar omdat het nog langer duurt voordat de werknemer met pensioen gaat, heeft het fonds nog de tijd om het geld terug te verdienen via beleggingen.

Klappen opvangen

Dat de pensioenfondsen nu een deel van de buffer gaan uitdelen, wil niet zeggen dat de fondsen geen buffers meer hebben. "Bij de overgang naar het nieuwe stelsel worden er wel buffers gevormd, maar minder groot dan in het oude stelsel", vertelt Reedijk. "Veel fondsen leggen wel een vangnet aan." Mocht het slecht gaan met de economie, dan kunnen de pensioenfondsen de harde klappen opvangen, zonder dat de pensioenen direct flink omlaag gaan.

Hoe risicovol de beleggingen van pensioenfondsen zijn, verschilt per sector en hoe de houding is tegenover het risico. Van As van bpfBOUW zegt dat ze in de bouw "niet te veel risico willen lopen, maar ook realiseren dat er geld verdiend moet worden en een bepaald risico daarbij hoort".

Pensioenfonds Metaal en Techniek (PMT), dat volgend jaar overstapt naar het nieuwe stelsel, stuurt deze week alle deelnemers een brief over de mogelijke verhoging. Ze willen nog niks kwijt over hoe groot die verhoging is. Bij bpfBOUW gaan de brieven eind november de deur uit.

De definitieve verhoging van de pensioenen wordt pas op 31 december 2025 vastgesteld.

Jongerendemonstraties in Marokko zijn gisteren op verschillende plekken uit de hand gelopen. Volgens het Marokkaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn 263 agenten gewond geraakt en 23 burgers. Er zijn zeker 409 mensen opgepakt. Ook werden 142 politiewagens beschadigd en twintig auto's van burgers. aldus de autoriteiten.

Demonstranten gooiden stenen naar de politie en staken gebouwen in brand. In Oujda reed een politiewagen in op een groep demonstranten, waarbij zeker één man ernstig gewond raakte. Het Marokkaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat voor de anoniem georganiseerde demonstraties geen toestemming is gegeven.

GenZ 212

Het was de vierde dag op een rij dat de jongerenbeweging GenZ 212 de straat op ging, ondanks het hardhandige optreden van de politie. De groep eist betere gezondheidszorg, beter onderwijs en een einde aan de corruptie.

De lokale tak van Amnesty International heeft de Marokkaanse autoriteiten opgeroepen om het recht op demonstreren te respecteren. "Iedereen die is gearresteerd omdat ze gebruikmaakten van het recht om vreedzaam samen te komen, moet onmiddellijk en onvoorwaardelijk worden vrijgelaten", schrijft de organisatie.

Ook vraagt Amnesty de autoriteiten in gesprek te gaan met de jongeren over hun eisen, omdat het er niet op lijkt dat de demonstraties zullen stoppen. Vandaag ging de beweging opnieuw de straat op. "Autoriteiten moeten maximale terughoudendheid tonen en buitenproportioneel of illegaal geweld vermijden", aldus Amnesty.

Correspondent Marokko Samira Jadir

"Vier dagen verder, zijn er nu gewelddadige confrontaties tussen jongeren en ordetroepen in het hele land. Op sociale media gaan beelden rond van jongeren die stenen gooien naar ordetroepen, brandende auto's en gesloopte winkels. In Agadir is de politie met busjes ingereden op demonstranten.

Op beelden die zijn gemaakt in de stad Oujda, in het noordoosten van Marokko, is te zien dat een demonstrant hard is aangereden door een politiebus. Volgens het Marokkaanse persbureau MAP is de jonge man niet overleden, maar op de beelden is duidelijk te zien dat hij zwaargewond was. Er is hier geschokt gereageerd op deze filmpjes en ze worden dan ook massaal gedeeld.

Inmiddels heeft de jongerenbeweging GenZ 212 afstand genomen van het geweld en jongeren in heel Marokko opgeroepen om het te houden bij vreedzaam protest. Ze zijn bang dat het geweld juist averechts werkt voor hun strijd om beter sociale voorzieningen af te dwingen."

De Duitse politie heeft vandaag drie mannen opgepakt die lid zouden zijn van de terreurbeweging Hamas. Ze worden verdacht van het plannen van aanslagen op Joodse of Israëlische instellingen in Duitsland.

Het Duitse blad Der Spiegel schrijft dat de mannen vanochtend zijn gearresteerd tijdens een wapenoverdracht.

Volgens het Duitse Openbaar Ministerie (OM) hebben de verdachten sinds deze zomer vuurwapens gekocht. Bij huiszoekingen werden wapens gevonden, waaronder een kalasjnikov, pistolen en munitie.

Morgen voor de rechter

Der Spiegel schrijft dat Abed Al G., Wael F.M. en Ahmad I. door Hamas zouden zijn ingezet om wapens en munitie in Duitsland te kopen om deze vervolgens te gebruiken voor aanslagen.

De verdachten zijn een 36-jarige Duitser met een Libanese achtergrond en een 44-jarige man uit Syrië met de Duitse nationaliteit. De derde verdachte is een 43-jarige man die geboren is in Libanon, maar van wie de nationaliteit niet bekend is gemaakt.

Ze moeten morgen voor de rechter komen, die dan bepaalt of het drietal nog vast blijft zitten.

Politieke partijen kijken tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen met argusogen naar de begroting. Er zijn veel grote problemen, maar met de verkiezingen in zicht is dit voor politieke partijen niet het moment om ze op te lossen.

Die problemen komen op het bordje van een volgend kabinet. De nieuwe bewindslieden zullen een begroting overnemen die minder rooskleurig is dan het lijkt, zo constateerde de Algemene Rekenkamer eerder.

Zo is het geld dat nodig is om één jaar lang de korting op de brandstofaccijns te verlengen, over meerdere jaren en posten verdeeld. Daardoor krijgen komende kabinetten er ook nog mee te maken.

"Uiterst dubieus", noemt PVV-Kamerlid Tony van Dijck (PVV) dat, al is hij wel blij dat de accijns niet omhoog gaat. "Een gatenkaas", vindt ChristenUnie-Kamerlid Pieter Grinwis. "Het zal tot 2033 duren voordat dit éénmalige cadeautje is betaald, dat is toch geen ordentelijk begroten?"

'Geknutsel onder de motorkap'

De Algemene Rekenkamer ziet ook nog allerlei mogelijke tegenvallers voor een volgend kabinet. Zo heeft minister Heinen (Financiën) voor komende jaren een miljardenbezuiniging ingeboekt op de asielopvang, maar is het zeer de vraag of dat gaat lukken. Hetzelfde geldt voor het overheidspersoneel: daarop moet worden bespaard, maar dat lukt tot nu toe niet.

Aan de andere kant zijn er heel wat meevallers ingeboekt, waarvan het zeer de vraag is of die er ook echt komen. Zo moet er 1,6 miljard minder naar de Europese Unie gaan, maar dit heeft Nederland in Brussel nog niet voor elkaar gekregen. Ook is het onzeker of de 2,9 miljard euro uit het coronaherstelfonds daadwerkelijk op de rekening van Financiën belandt.

"Er blijven grote risico's", zegt CDA-Kamerlid Inge van Dijk. "Ik maak me zorgen over de losse eindjes die dit kabinet achterlaat." Die zorgen deelt de SGP. "Onder de motorkap is er veel gekunstel", vindt Kamerlid Flach. "Op korte termijn lijkt het er netjes bij te liggen. De zorgen voor de nabije toekomst zijn echter groot."

'Klarna-kabinet in optima forma'

Een ander besluit van het demissionaire kabinet is om de budgetten van ministeries niet volledig mee te laten groeien met de prijsstijgingen. Dat is niet bepaald een cadeautje voor een volgend kabinet, dat zal moeten proberen om op alle departementen bezuinigingen door te voeren.

ChristenUnie-Kamerlid Grinwis vindt het daarom onterecht dat de minister van Financiën 'havik Heinen' wordt genoemd, waarmee wordt bedoeld dat hij streng de begrotingsdiscipline handhaaft. "Deze minister lijkt zich te ontpoppen tot een koekoeksjong dat de begroting van zijn opvolger leegeet door steeds meer eieren uit het toekomstige begrotingsnestje te kieperen", vindt Grinwis. "Het Klarna-kabinet in optima forma" - een verwijzing naar het principe 'shop now, pay later'.

Boven de beschouwingen hangt ook nog de NAVO-norm van 5 procent. Hoe politieke partijen die willen betalen, moet volgende week vrijdag duidelijk worden, als het Centraal Planbureau met de doorrekening van de verkiezingsprogramma's komt.

Morgen reageert Heinen op de kritiek van de Kamerleden. Zijn begroting zal pas na de verkiezingen afgehandeld worden, als de nieuwe Tweede Kamer er zit. Dat moet snel na de verkiezingen gebeuren, als het nog voor het nieuwe jaar door de Kamers moet.

Kamer wil nog wat doen aan 'buffelboete'

Tijdens de Financiële Beschouwingen deden GroenLinks-PvdA en NSC nog een poging om iets te doen aan wat door vakbond FNV tot 'buffelboete' is bestempeld. Dat gaat om een groep mensen, die vaak in deeltijd werken, die er dit jaar op hun loonstrookje niet op vooruit zijn gegaan. Zij zijn in de koopkrachtplaatjes over het hoofd gezien.

Een meerderheid van de Tweede Kamer is er voor om dit te herstellen, maar de vraag of het nog voor de verkiezingen gaat gebeuren. GroenLinks-PvdA en NSC willen het nog voor het verkiezingsreces regelen, maar partijen als CDA en VVD wachten liever tot na de verkiezingen, als het gehele belastingplan wordt behandeld.

Een 39-jarige man uit Vlissingen heeft vijftien jaar lang stiekem jongens gefilmd in de kleedkamer van Zeeuwse voetbalclubs, waar hij trainer was. Dat blijkt uit de eerste zittingsdag in de rechtszaak tegen hem. Hij wordt ook verdacht van het seksueel misbruiken van een minderjarige jongen.

De zaak kwam aan het licht toen de ouders van dat slachtoffer aangifte deden. Hun kind zat op de basisschool waar de man uit Vlissingen werkte als leraar. Toen hun zoon op de middelbare school zat, ging het misbruik door in het huis van de verdachte.

In het onderzoek naar de zaak vond de politie in zijn huis de beelden die hij had gemaakt bij de voetbalclubs in Zeeland. Hij bleek vanaf begin 2010 stiekem jongens van tussen de 10 en 14 jaar oud te hebben gefilmd bij het omkleden en douchen. Dat ging door tot het moment dat de politie in april zijn woning doorzocht.

Gefilmd in de kleedkamers

De opnames zijn gemaakt bij de voetbalclubs JVOZ, VV Kloetinge en SV Walcheren, waar hij voetbaltrainer was. Tussen 2011 en 2014 heeft hij ook opnames gemaakt van voetballers onder de 12 jaar tijdens speciale KNVB-dagen.

Het OM zegt dat de man de beelden niet met anderen heeft gedeeld. Ook is gebleken dat er geen andere slachtoffers zijn van seksueel misbruik.

Eerste zitting

De 39-jarige voormalige leraar en voetbaltrainer zit vast. Vandaag was de eerste tussentijdse zitting in de rechtszaak tegen hem. Daarin werd besloten dat hij voorlopig langer vast blijft zitten. Bij de voetbalclubs is Slachtofferhulp ingeschakeld.

Een voormalige leraar van een basisschool in Valkenburg (Limburg) moet vijf jaar de cel in, omdat hij een oud-leerlinge meermalen heeft verkracht. Ook moet hij een schadevergoeding van bijna 60.000 euro betalen, onder meer voor de kosten van therapie en studievertraging, die ze heeft opgelopen als gevolg van psychische problemen die ze aan het misbruik heeft overgehouden.

De man heeft het slachtoffer onder meer op school, in een pretpark en in een zwembad aangerand en verkracht. Dat gebeurde toen ze tussen de 9 en 12 jaar was. Pas jaren later deed ze aangifte. "Ik wilde alles wegduwen, maar dat heeft alleen jou iets gebracht", zei ze daar in de rechtbank over.

De 57-jarige ex-docent ontkent alle aantijgingen, maar de rechtbank vindt de verklaringen van het slachtoffer betrouwbaar. Ze vertelde op verschillende momenten zeer gedetailleerd hetzelfde over de incidenten. Bovendien komen die verklaringen overeen met wat ze eerder al beschreef aan haar therapeut.

Gedragsverandering

Ook zijn er ondersteunende bewijsmiddelen. Zo bevestigen getuigen dat het gedrag van het slachtoffer in de periode van het misbruik, tussen 2015 en 2018, veranderde. Verder zou ze destijds tegen een klasgenootje hebben gezegd dat de leraar haar bij haar "lies en bovenbeen" had aangeraakt en dat ze dat "niet fijn had gevonden".

Tegen de oud-leraar spreken ook een e-mail en berichten aan de vader van het slachtoffer, met wie hij bevriend was. Die berichten passen bij het beeld dat het meisje in haar verklaringen heeft geschetst. Ook gaf hij toe dat hij goed bevriend was met het meisje, veel met haar chatte en een keer bij haar op de kamer heeft geslapen.

'Brutaliteit is stuitend'

De rechtbank stelt dat er daarmee voldoende wettig en overtuigend bewijs is voor een veroordeling. "De verdachte was een huisvriend en had een vertrouwensrelatie met het slachtoffer. Daar heeft hij op grove wijze misbruik van gemaakt", aldus de rechtbank volgens L1.

De "brutaliteit" van het misbruik, vaak op openbare plekken waar de kans groot was dat hij betrapt zou worden, noemt de rechtbank "stuitend". Tijdens het onderzoek bleek dat de man ook dierenporno verspreidde en in bezit had. Ook dit is in de veroordeling meegenomen.

De man gaf jarenlang les op een basisschool in Valkenburg. Ook andere meisjes die op de basisschool zaten hebben volgens het Openbaar Ministerie (OM) verklaard dat de leraar destijds innig chatcontact met hen had. Hij is in 2018 ontslagen, maar dat had niets met deze aantijgingen te maken.

De man heeft 14 dagen de tijd om in hoger beroep te gaan.

De AI-'actrice' Tilly Norwood, ontwikkeld door een Nederlandse maker, zorgt voor opschudding in de internationale filmindustrie. Meerdere Hollywoodsterren, onder wie Emily Blunt, Whoopi Goldberg en Natasha Lyonne, hebben hun zorgen daarover geuit.

"We willen dat Norwood de volgende Scarlett Johansson of Natalie Portman wordt, dat is het doel", zei actrice en maker Eline van der Velden afgelopen zomer. De AI-actrice kan praten, zwaaien en zelfs huilen. Naast een rol in een komediesketch is Norwood al 'in gesprek' met talentenbureaus en kan ze binnenkort meedoen aan audities, althans volgens de maker. Behalve een kort filmpje is er overigens nog niets verschenen van Norwood.

"Elk talentenbureau dat zich hiermee bezighoudt, moet geboycot worden", zei filmmaker en actrice Lyonne, bekend van haar rol in de series Orange is the new black, Poker Face en Russian doll. "Diep misleidend en totaal gestoord." Zelf is Lyonne mede-eigenaar van een bedrijf dat een ethische AI-studio maakt voor speelfilms waarin echte acteurs de hoofdrol spelen.

De Britse Hollywoodster Emily Blunt, bekend van de film Marry Poppins Returns en The Devils Wear Prada, noemt Norwood angstaanjagend. "Is dit AI? God, we zitten in de problemen", zei ze in een podcast van het tijdschrift Variety. "Dit is echt heel, heel erg. Kom op, talentenbureaus, doe dit alsjeblieft niet. Stop met het afpakken van menselijke verbinding."

Particle6

Norwood is een product van Xicoia, dat een dochterbedrijf is van AI-productiestudio Particle6 gevestigd in Londen. De bruinharige AI-creatie werd afgelopen weekend gepresenteerd op het Zurich Film Festival.

Particle6 is in handen van de Nederlandse Van der Velden, die zelf een verleden heeft als actrice. Ze speelde onder andere in de korte film Bingo en de VPRO-serie Beatrix, Oranje onder vuur.

In een LinkedIn-post vertelt Van der Velden dat Norwood is gecreëerd met behulp van tien verschillende programma's, waaronder ChatGTP en Runway. Van der Velden stelt dat AI-acteurs een "gamechanger" kunnen zijn en kosten kunnen besparen.

Volgens haar is het publiek vooral geïnteresseerd in het verhaal en niet in de vraag of de hoofdrolspeler "een echte hartslag" heeft. Ze ziet AI niet als vervanging voor een mens, maar als "een creatief werk en kunstwerk." "Net als andere vormen van kunst roept zij gesprekken op, en dat op zichzelf toont de kracht van creativiteit."

Van der Velden laat via Particle6 in reactie weten dat ze hoopt dat we "kunstmatige intelligentie kunnen verwelkomen als een extra manier om onszelf uit te drukken, naast theater, film, schilderkunst, muziek en talloze andere vormen." Volgens haar kan deze kunstvorm deuren openen naar "nieuwe stemmen" en is het creatief proces vergelijkbaar met het bedenken van een rol of personage.

'Ze is geen acteur'

Acteursvakbond SAG-AFTRA denkt daar anders over. SAG-AFTRA waarschuwt dat bureaus en studio's in de problemen kunnen komen als zij Norwood zouden gebruiken, aangezien de vakbond in 2023 een overeenkomst sloot met filmstudio's om acteurs beter te beschermen tegen het gebruik van AI. De deal maakte na bijna vier maanden definitief een einde aan de acteursstaking.

"Ze is geen acteur; het is een personage gegenereerd door een computerprogramma dat is getraind op het werk van talloze professionele artiesten", aldus de vakbond. "Ze heeft geen levenservaring om uit te putten, geen emotie. Het publiek is niet geïnteresseerd in het kijken naar door de computer gegenereerde inhoud die losstaat van de menselijke ervaring."

Daarnaast stelt de vakbond dat Norwood "geen enkel probleem oplost". Integendeel. "Het creëert juist nieuwe problemen, omdat gestolen uitvoeringen van acteurs worden gebruikt om acteurs werkloos te maken. Daarmee wordende bestaansmogelijkheden van artiesten in gevaar gebracht en doet het afbreuk aan de menselijke kunstzinnigheid."

De internetverbindingen in Afghanistan lijken weer te werken. Meerdere bronnen melden dat het land weer online is en internetwaakhond Netblocks, die de afgelopen twee dagen een totale uitval van internetverkeer registreerde, meldt nu dat meer dan de helft van het internetverkeer is hersteld. Nog niet alle providers zijn weer in de lucht.

Twee dagen geleden voerden de Taliban een totaal telecommunicatieverbod in. Het land werd bijna volledig afgesloten van de buitenwereld. Er was geen glasvezel- of mobiel internet meer. Ook telefonie, radio en televisie werden verstoord.

De uitval leidde tot grote problemen bij banken, luchthavens en andere bedrijven. Ziekenhuizen werkten door, maar konden niet bij patiëntgegevens. Hulporganisaties die actief zijn in Afghanistan begonnen met het terughalen van collega's, omdat hun veiligheid niet meer gewaarborgd kon worden. Gisteren riep de VN de Taliban op om de verbindingen onmiddellijk weer te herstellen.

De Taliban hebben nog niets gezegd over de blokkade. Er waren vandaag berichten dat de Taliban ontkenden dat het een opzettelijke blokkade was. De oorzaak zou de vervanging van versleten glasvezelkabels zijn. Dat is niet aannemelijk, omdat de kabels niet zo oud waren. Veel mensen vermoeden dat alle communicatie tijdelijk is platgelegd om een andere reden, die niet naar buiten mag komen.

'Immoraliteit voorkomen'

Eerder vorige maand werd in meerdere provincies de glasvezelverbinding al afgesneden. Dat gebeurde nadat hoogste leider Hibatullah Akhundzada een landelijk decreet had afgevaardigd om het snelle internet te verbieden "om immoraliteit te voorkomen".

Sinds de Taliban weer aan de macht kwamen in 2021 zijn er veel beperkingen ingevoerd. Allerlei zaken die volgens het regime in strijd zijn met de sharia en het beleid van de Taliban, werden verboden. Vooral de rechten van vrouwen en meisjes zijn in hoog tempo ingedamd. Internet was voor hen een van de weinige manieren om bijvoorbeeld scholing te krijgen.

De verdachte drones die afgelopen donderdag zijn gespot in Noord-Duitsland, bij de grens met Denemarken, vlogen over belangrijke gebouwen en terreinen. Dat schrijft het Duitse weekblad Der Spiegel op basis van een gelekt overheidsmemo.

De drones zijn gezien in de deelstaat Sleeswijk-Holstein boven een parlementsgebouw, een marinewerf, een energiecentrale en het Academisch Medisch Centrum van Kiel. Deelstaatminister Sabine Sütterlin-Waack zei afgelopen weekend dat er onderzoek werd gedaan naar de routes die de drones vlogen, maar gaf toen geen details.

Het is onbekend waar de drones vandaan komen. Het is ook onduidelijk of het dezelfde drones zijn die vorige week in Denemarken zijn gespot.

'Moederdrone'

In het gelekte memo staat ook dat de drones in een "dronenetwerk met een moederdrone" vlogen. De politie zegt dat de onbemande toestellen parallel aan elkaar vlogen om het gebied en "kritieke infrastructuren" in kaart te brengen.

Der Spiegel meldt verder dat er ook drones zijn gezien op andere plekken in het noorden van Duitsland, onder andere boven militairen bases in de gemeente Sanitz in de deelstaat Mecklenburg-Vorpommern.

Het is niet de eerste keer dat Duitsland te maken krijgt met ongewenste drones. Eerder schreef The New York Times dat Russische verkenningsdrones boven Duitsland vlogen over routes die de Verenigde Staten zouden gebruiken om militaire goederen te vervoeren naar Oekraïne.

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken Dobrindt noemt de drones die de afgelopen tijd boven Europese landen zijn gezien een bedreiging en wil daarom een 'droneverdedigingscentrum' opzetten.

EU-top in Kopenhagen

Vorige week werden herhaaldelijk drones gespot in Denemarken. Het Deense luchtruim moest daardoor sluiten waardoor ook de luchthavens van Kopenhagen en Aalborg urenlang dicht waren. De Europese Commissie gaat uit ervan uit dat Russische drones het Deense luchtruim schonden. Het Kremlin weerspreekt dit.

Momenteel zoeken EU-leiders op een top in Kopenhagen naar een oplossing om zich tegen deze drones te verdedigen. Deze week mogen vanwege de top civiele drones niet opstijgen in de Deense hoofdstad, om "te voorkomen dat vijandelijke drones kunnen worden verward met civiele drones en vice versa", zei het ministerie van Transport.

Correspondent Duitsland en Midden-Europa Charlotte Waaijers:

"Al sinds het begin van de Russische aanvalsoorlog in Oekraïne worden er in Duitsland meer drones gespot. De verdediging daartegen is complex: ook omdat de verantwoordelijkheid daarvoor naast het leger ook bij de nationale politie en de politie in de verschillende deelstaten ligt. Dat maakt onderling afstemmen ingewikkeld.

Er was begin dit jaar al een wetsvoorstel in de maak om het leger meer bevoegdheden te geven voor het afschieten van drones, maar omdat de regering vroegtijdig viel, is daar nooit over gestemd. De huidige regering pakt dat nu weer op, naast het oprichten van een speciaal 'dronecentrum' om de verdediging te verbeteren."

Het Oktoberfest in München is om 17.30 uur hervat. Dat heeft de burgemeester bekendgemaakt op Instagram. Vanochtend vroeg maakte de gemeente bekend dat het festival was stilgelegd vanwege een dreigbrief tegen het jaarlijkse volksfeest.

Op het festivalterrein is niets verdachts aangetroffen, en van dreiging is geen sprake meer.

Het festival zou om 11.00 beginnen, maar dat werd uitgesteld tot op zijn vroegst 17.00 uur. Vanochtend waren er rond 4.00 uur een explosie en een brand in het noorden van de stad, waar ook de dreigbrief werd gevonden. Wat er precies in de brief stond is onduidelijk, maar de politie stelt dat de tekst een "niet-specifieke dreiging over explosieven gericht tegen het Oktoberfest" bevatte.

De politie zette daarom een groot gebied rond het festivalterrein af voor onderzoek. In de woonwijk waar de explosie plaatsvond brandde ook een bestelwagen volledig uit en volgens Duitse media stonden in diezelfde buurt nog meer auto's in brand.

Familiedrama

Bij een meer in de buurt van de woning werd later een lichaam gevonden. Volgens de politie is het van de man die de dreigbrief schreef en de explosie veroorzaakte. Het is een 57-jarige man uit Starnberg, dat op zo'n 30 kilometer van München ligt. Volgens de politie heeft hij zichzelf gedood.

Uit het onderzoek maakt de politie op dat hij het gebouw in brand stak bij een familieruzie. Daarbij kwam de vader van de man uit Starnberg om het leven. Het lichaam van de 90-jarige werd volgens de politie aangetroffen op de bovenste verdieping van het gebouw. De 81-jarige moeder en 21-jarige Duits-Braziliaanse dochter van de vermoedelijke dader raakten bij de brand gewond. Beiden worden in het ziekenhuis verzorgd. De politie vermeldt niets over hun toestand.

In de buurt van het pand heeft de politie boobytraps gevonden en in de rugzak van de man werden explosieven aangetroffen. Hij had daar geen vergunning voor.

De politie doet nog huiszoeking op zijn thuisadres en verder onderzoek naar de incidenten.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfmoord of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfmoord helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

De politie heeft in de gemeente Haarlemmermeer drie minderjarigen opgepakt die vermoedelijk deel uitmaken van een criminele jeugdgroep. Ze worden verdacht van uitbuiting, het bezit van vuurwapens en het beroven van mensen op straat met geweld.

Bij de drie jongeren troffen agenten gestolen spullen aan. Ook werden er vals geld, zwaar vuurwerk en een mogelijk vuurwapen in beslag genomen.

De politie kwam de verdachten op het spoor na een beroving op Bevrijdingsdag in Haarlem. Agenten hielden toen een jongen van 18 jaar aan. Hij had een vuurwapen bij zich. In het onderzoek dat daarna volgde kwamen de drie in beeld die nu zijn opgepakt. De politie heeft geen leeftijden gedeeld van deze drie verdachten.

Eerder dit jaar werd ook nog een andere minderjarige opgepakt die volgens de politie nog steeds vastzit voor verschillende berovingen.

Landen zijn massaal te laat met het inleveren van klimaatplannen bij de Verenigde Naties. Na het verstrijken van de deadline gisteren, had één op de drie landen een plan voor 2035 ingediend.

De deadline was al verschoven nadat in februari slechts een handvol landen iets had ingeleverd. Het illustreert dat klimaat wereldwijd minder hoog op de politieke agenda staat dan een paar jaar geleden.

Ook grote uitstoters als China en de Europese Unie (EU) misten de deadline. Wel maakte de Chinese leider Xi Jinping vorige week in een videotoespraak bij de VN bekend wat zijn land wil doen aan klimaatbeleid. De EU vertelde informeel hoe het Europese plan er ongeveer uit gaat zien.

EU is verdeeld

De Verenigde Staten schaffen hun klimaatbeleid juist af. Onder president Biden verscheen er een klimaatplan, maar het is duidelijk dat Trump het niet gaat uitvoeren. Trump zet in op energie uit aardgas, steenkool en olie, en werkt klimaatbeleid en hernieuwbare energie actief tegen.

De EU presenteert zich traditioneel als voorloper, maar de lidstaten bleken sterk verdeeld over een klimaatdoel voor 2040, dat de basis moet worden voor het Europese VN-plan.

Na veel discussie presenteerde eurocommissaris Wopke Hoekstra in juli een voorstel. Het lukte niet dit in september aangenomen te krijgen, en nu moet Hoekstra het in oktober langs de Europese regeringsleiders loodsen.

Ook in Brussel is het enthousiasme voor groene wetgeving flink afgenomen. Er is meer aandacht voor defensie, nu Amerikaanse militaire steun niet meer vanzelfsprekend is.

Elke vijf jaar nieuwe plannen

"Het is heel pijnlijk dat er geen plan ligt", zegt Pieter Pauw, universitair docent klimaatfinanciering aan de Technische Universiteit Eindhoven. Midden november vindt in de Braziliaanse stad Belém de volgende klimaattop plaats. Als het de EU niet lukt op tijd een klimaatplan in te leveren, kan het blok zich minder goed presenteren als voorloper.

In Parijs spraken landen in 2015 af om het klimaat met niet meer dan 2 graden Celsius te laten opwarmen, en het liefst met minder dan 1,5 graad. Het was duidelijk dat bestaande maatregelen niet toereikend waren dat te halen. Daarom beloofden landen om elk vijf jaar met een ambitieuzer klimaatplan te komen.

Naar verwachting druppelen komende tijd nog wel meer plannen binnen, maar die komen te laat om doorgerekend te worden voor de klimaattop. "Ik denk niet dat we in Brazilië een goed overzicht hebben", zegt Pauw. "Dat gebrek aan transparantie over de ambitie van landen is slecht voor de onderhandelingen."

"De klimaatplannen zijn de kern van het verdrag van Parijs", zegt Bruno Binetti van de Britse klimaatdenktank E3G. "Het verdrag zelf legt geen concrete doelen op aan landen." Volgens Binetti laat de vertraging zien dat er een "gat zit in de ambitie". Met wat er ligt zal de wereld niet op koers liggen om de temperatuurstijging onder de 2 graden te houden, verwacht hij.

Opmars van hernieuwbare energie

Toch is dat niet het hele verhaal. De plannen die wél zijn ingeleverd, door landen als Brazilië, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Arabische Emiraten, blijken wel degelijk concreter en ambitieuzer. Ook Australië, traditioneel geen voorloper, voerde de ambitie op, zegt klimaatfinancieringsexpert Pauw.

En dat landen terughoudend zijn met beloften betekent niet dat er niets gebeurt. "Soms is er ook een mismatch tussen de diplomatie en wat er op de grond gebeurt in de energietransitie", zegt klimaatexpert Binetti. Daar worden hernieuwbare energie, batterijen en elektrische auto's goedkoper en winnen terrein.

China is volgens Binetti een voorbeeld. Het land kondigde aan over tien jaar 7 tot 10 procent minder uit te stoten. "Dat is echt ruim onder het potentieel van de Chinese economie", zegt Binetti. "Zij rollen hernieuwbare energie sneller uit dan welke economie ook ter wereld." Ook de andere Chinese doelen zijn voorzichtig.

Volgens experts is dat een patroon. China zou bewust lage doelen stellen om ze dan ruim te halen. Zo haalde China vorig jaar al zijn doelen voor wind- en zonne-energie voor 2030.

"Het is ook de eerste keer dat China belooft dat de emissies echt naar beneden gaan", zegt klimaatfinancieringsexpert Pauw. "Dat is een heel belangrijk signaal. China is de grootste vervuiler en als zij niet gaan verminderen krijgen we de uitstoot nooit naar beneden."