NOS Nieuws - Algemeen

Rapper Sean 'Diddy' Combs heeft vier jaar en twee maanden cel gekregen in de zedenzaak die tegen hem liep. De rechter zei dat Combs een zware straf verdiende "om duidelijk te maken dat misbruik van vrouwen streng wordt bestraft".

De rapper werd deze zomer deels schuldig bevonden. Een jury bepaalde dat hij mensen door het hele land had vervoerd met het oog op prostitutie, onder wie zijn vriendinnen en mannelijke sekswerkers. Maar hij werd vrijgesproken van zwaardere aanklachten, als mensenhandel en afpersing.

Bij het bepalen van de strafmaat woog de rechter het gedrag van Combs na het eerdere vonnis mee. Combs heeft nooit schuld bekend. Vorige week zei hij in de rechtszaal tegen zijn moeder en kinderen dat hij er zeker van was dat hij "terug naar huis zou komen".

Volgens de aanklager had Combs ook al een aantal lezingen voor volgende week in zijn agenda laten zetten, in de veronderstelling dat hij met een lichte straf zou vrijkomen. "Het toppunt van arrogantie", noemde justitie dat.

Ook toonde Combs tijdens de rechtszaak geen enkele verantwoordelijkheid voor wat hij had gedaan, vond de rechter. De rapper had maximaal twintig jaar cel kunnen krijgen. Justitie wilde dat Combs minimaal elf jaar de cel in zou gaan. De verdediging had voor een straf van een jaar en twee maanden gepleit, zodat Combs aan het eind van dit jaar weer een vrij man zou zijn.

'Freak-offs'

Tijdens de behandeling van de rechtszaak beschreven vrouwen hoe ze door Combs waren geslagen, bedreigd, seksueel misbruikt en gechanteerd. Een van de bekendste vrouwen die tegen Combs getuigden, was zijn ex-vriendin Casandra 'Cassie' Ventura. Zij zei dat Combs tijdens hun tien jaar durende relatie haar honderden keren had gedwongen tot "walgelijke" seks met vreemden.

Ventura sprak van 'freak-offs': drugsmarathons waarbij ze seksuele handelingen moest verrichten bij mannelijke sekswerkers terwijl Combs toekeek, filmde en aanwijzingen gaf. De jury kreeg van justitie ook herhaaldelijk fragmenten van de video's te zien, waarin onder meer te zien is hoe Combs Ventura door de gang van een hotel sleept en slaat.

De rechter rekende het de advocaten van Combs zwaar aan dat ze deze 'freak-offs' afdeden als niets meer dan vrijwillige seks tussen volwassenen. "Dat is volstrekt in strijd met zowel de werkelijkheid als enige aanvaarding van verantwoordelijkheid."

Een vriendin van Ventura getuigde in de zaak ook hoe Combs zijn ex aan een balkon op de zeventiende verdieping liet bungelen. Rapper Kid Cudi verklaarde dat Combs bij hem had ingebroken nadat hij erachter was gekomen dat Kid Cudi een relatie had met Combs' ex.

Video van elf minuten over Combs

Zijn advocaten probeerden Combs vlak voor de uitspraak vooral neer te zetten als een weldoener en iemand die niets verkeerd heeft gedaan. Zijn juridische team liet bijvoorbeeld een video van 11 minuten zien waarin Combs geprezen wordt als een inspirerend figuur en gulle filantroop. Er waren beelden in te zien van Combs die de marathon van New York loopt voor een goed doel.

Zelf betuigde Combs uiteindelijk spijt tegenover de rechter. Hij richtte zich daarbij ook vooral naar zijn ex, Ventura. "Ik wil Cassie nogmaals persoonlijk mijn excuses aanbieden voor alle schade en pijn die ik haar heb toegebracht, zowel emotioneel als fysiek", zei hij. "Mijn daden waren walgelijk, beschamend en ziekelijk."

"Ik kan niemand anders dan mezelf de schuld geven. Ik weet dat ik mijn lesje heb geleerd en neem de volledige verantwoordelijkheid op me", zei Combs in zijn laatste woord.

Voor de beste Nederlandse viswinkel moet je dit jaar niet in ons land zijn. Een speciaalzaak in België is er met de titel "beste visspeciaalzaak van Nederland" vandoor gegaan. De winkel Vis en Meer staat vlak over de grens bij Tilburg in het Vlaamse dorp Poppel.

De Vakbeurs Foodspecialiteiten bekroont speciaalzaken in verschillende categorieën. "De organisatie twijfelde om ons te laten meedoen, maar we zijn een echte grenswinkel met veel Nederlandse klanten", zegt winkeleigenaar Mark Verkennis tegen de VRT.

De afstand van de grens tot de viswinkel is zo'n 40 meter. De zaak trekt volgens de eigenaar dan ook klanten uit zowel Tilburg als het Belgische Turnhout. Zelf komt hij uit de omgeving van Eindhoven en noemt zichzelf een echte Nederlander.

Wel heeft hij Belgische voorouders. "Mijn oma was Belgisch dus ze was erg trots dat haar kleinzoon een viswinkel is gestart in België. Ze zou ook enorm trots zijn geweest op deze erkenning."

Brede lach

De winkel is beoordeeld door een vakjury die de winkel bezocht met zowel aangekondigde als onaangekondigde bezoeken.

De prijs bestaat uit een cheque en bloemen, maar de eigenaar is vooral blij met de erkenning. "Dat is een beloning voor het harde werk van ons team, mijn vrouw en van mezelf." De medewerkers liepen volgens Verkennis vandaag allemaal met een brede lach door de winkel.

Het nieuwe album van popster Taylor Swift heeft amper elf uur na de release al een record gebroken. Streamingdienst Spotify zegt dat The Life of a Showgirl dit jaar het vaakst afgespeelde album is in een dag tijd.

Het vorige dagrecord was in handen van Playboi Carti, die op 14 maart zijn album Music uitbracht. Spotify maakt niet bekend om hoeveel gebruikers het gaat.

Swift is wereldwijd ongekend populair, Swifties keken al sinds augustus, toen Swift een eerste hint online plaatste over de nieuwe plaat, reikhalzend uit naar vandaag. Op Spotify was het album meer dan vijf miljoen keer 'gepresaved'. Dat is een functie waarbij een album direct in iemands persoonlijke bibliotheek komt te staan op het moment dat het uitkomt.

Er was voor vandaag een grote promotiecampagne opgezet: winkels openden om middernacht de deuren zodat fans een fysieke versie van het album konden kopen. Ook is het album wereldwijd vandaag en dit weekend in de bioscoop te beluisteren.

Luister hier naar het eerste nummer van het album:

The Life of a Showgirl volgt The Tortured Poets Department op van vorig jaar, dat alleen al in de Verenigde Staten 8 miljoen keer werd verkocht.

Voor het nieuwe album werkte Swift weer samen met sterproducers Max Martin, bekend van vele pophits van talloze sterren als The Weeknd, Katy Perry of Coldplay, en Shellback. Zij werkten ook al mee aan vorige albums van Swift als 1989 en Reputation.

"Dit album geeft precies een beeld van hoe mijn leven er momenteel uitziet", zei Swift vanmorgen in een Brits radioprogramma. "Het sluit perfect aan bij mijn huidige levenservaring."

Op het album staan veel uptempo popsongs. De Britse omroep BBC noemt het "een triomfantelijke popoverwinning". Muziekblad Rolling Stone geeft het album vijf sterren en schrijft dat Swift "een nieuw niveau van superstardom" heeft bereikt.

'Vrolijk maar impulsief'

Maar er klinkt ook kritiek. "De kwaliteit is vrij wisselend. Nieuwe muziek moet de laatste tijd bij Swift allemaal maar snel uitkomen, dus je hoort er veel plezier in, maar het is vaak ook daardoor allemaal heel impulsief", zegt cultuurwetenschapper Annelot Prins, die is afgestudeerd op Taylor Swift.

Andere fans vinden dat vrolijke juist leuk. "Veel mensen herkennen zich in haar", zegt een fan tegen het Amerikaanse AP. "Ze is iemand met wie iedereen bevriend zou willen zijn. We luisteren allemaal naar haar muziek en denken: ik zou graag eens met haar uitgaan en iets leuks doen."

Hamas heeft gereageerd op het Gazaplan van president Trump. De terroristische beweging zegt in een verklaring bereid te zijn om alle Israëlische gijzelaars vrij te laten, zoals in het plan staat. Verder zegt Hamas direct te willen onderhandelen "over de details van deze overeenkomst".

Trump reageerde ruim een uur later met een kort bericht op zijn Truth Social. "Ik denk dat ze klaar zijn voor een duurzame vrede. Israël moet onmiddellijk stoppen met Gaza te bombarderen."

Hij zei dat zijn aandacht nu uitgaat naar de vrijlating van alle Israëlische gijzelaars die nog in handen zijn van Hamas. Volgens hem zijn daarover al gesprekken gaande. Ook zei hij dat dit "niet alleen over Gaza gaat, maar over de langgezochte vrede in het Midden-Oosten."

Details ontbreken

Hamas spreekt zich in de verklaring niet uit over een aantal cruciale punten uit het plan, zoals het neerleggen van de wapens. Hooggeplaatst Hamas-lid Mousa Abu Marzouk zegt tegen nieuwszender Al Jazeera dat de beweging niet zal ontwapenen "voordat de Israëlische bezetting is beëindigd". Verder zegt hij dat Hamas "op verantwoorde wijze zal deelnemen en bijdragen" aan onderhandelingen.

Maar zowel Israëlische als Amerikaanse bronnen hebben al gezegd dat er over het Gazaplan van Trump niet valt te onderhandelen. Een antwoord van Hamas moet een "eenvoudig ja of nee zijn", zei een Israëlische bron tegen The Jerusalem Post en twee Amerikaanse bronnen tegen i24 News.

President Trump heeft nog niets gezegd over de punten waar Hamas nog onduidelijkheid over liet bestaan.

Nasrah Habiballah, correspondent Israël en Palestijnse gebieden:

"Ze zijn er nog niet, maar het is wel een belangrijke stap vooruit. Hamas stond onder heel grote druk door Trump, doordat die zei dat als Hamas niet akkoord zou gaan, Netanyahu zijn gang mocht gaan met steun van de VS. Hamas wijst nu het voorstel niet af, maar wil kijken of ze er samen uit kunnen komen. Het blijft afwachten hoe de onderhandelingen verder gaan verlopen en of Israël daarmee akkoord gaat.

Toen Trump het plan presenteerde was meteen duidelijk dat er heel veel details nog ontbraken. Ook bemiddelaar Qatar gaf aan dat als Hamas akkoord ging er nog onderhandeld moest worden over allerlei details, dus er is nog veel te bespreken. Wat we in ieder geval zien is dat Hamas niet spreekt over volledige ontwapening, wat wel een van de eisen van Trump was. Ook heeft een hooggeplaatst lid van Hamas tegen Al Jazeera gezegd dat het vrijlaten van alle gijzelaars binnen 72 uur onrealistisch is, dus ook dat is iets waar ze verder over moeten onderhandelen."

Trump kwam maandag met een twintigpuntenplan voor het beëindigen van de oorlog in Gaza. Er staat onder meer in dat alle gijzelaars binnen 72 uur moeten worden vrijgelaten. In ruil daarvoor laat Israël bijna 2000 Palestijnse gevangenen gaan en wordt hulpverlening aan de Gazastrook hervat.

Ook moet Hamas de wapens neerleggen en zijn leidende rol in Gaza opgeven, waarna uiteindelijk de Palestijnse Autoriteit het er voor het zeggen krijgt. Hamas was zelf niet betrokken bij het opstellen van het plan.

Netanyahu en Arabische landen al akkoord

Trump presenteerde zijn twintigpuntenplan op het moment dat de Israëlische premier Netanyahu bij hem op bezoek was. Hij maakte daar gelijk bekend dat hij achter het plan van Trump staat.

Ook Europese en Arabische landen reageerden positief op het plan. Saudi-Arabië, Turkije, Egypte, Jordanië, Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten, Indonesië en Pakistan prezen Trumps leiderschap en "zijn oprechte pogingen een eind te maken aan de oorlog in Gaza".

Een reactie van Hamas bleef tot vanavond uit. Trump zette de beweging de afgelopen dagen verder onder druk om akkoord te gaan. Na de presentatie zei hij dat Hamas "drie tot vier dagen" kreeg om te reageren. Vandaag verlegde hij de deadline naar zondag. Hij had het daarbij over een "laatste kans-deal" en dat "de hel losbarst" als er geen overeenkomst komt.

Actrice Coby Timp is op 95-jarige leeftijd overleden, melden RTL Boulevard en De Gooi- en Eemlander. Ze overleed op 23 september en haar uitvaart was gisteren.

Timp speelde sinds de jaren 70 in tientallen films en series, maar werd vooral bekend als mevrouw De Vries in de populaire comedyserie Het Zonnetje in Huis. Ze speelde de rol van de wereldvreemde bovenbuurvrouw van de familie Bovenkerk, van 1995 tot 2003.

De actrice schitterde in haar lange carrière vooral veel in bijrollen. Ze was te zien in Goede tijden, slechte tijden, Kees & Co en 12 steden, 13 ongelukken.

Dementie

In 2017 speelde ze een belangrijke rol in de met Gouden Kalveren bekroonde serie Het Geheime Dagboek van Hendrik Groen, over bewoners van een verzorgingshuis die weigeren achter de geraniums te gaan zitten.

Haar personage Grietje leed aan de ziekte van Alzheimer en kwam in de loop van de serie op de gesloten afdeling te zitten. Die rol noemde ze "confronterend en zwaar", omdat ze dingen in haar rol herkende die ze in haar omgeving ook meemaakte.

Ze acteerde tot op hoge leeftijd. Zo had ze dit jaar nog een rolletje als Oma Paprika in de telefilm Wheelie.

Timp werd geboren in Amsterdam in 1930. Ze was 65 jaar getrouwd met haar man Frans, die twee jaar geleden overleed. Sinds dit jaar woonde ze in het Rosa Spier Huis in Laren. In de week voor ze overleed ging haar gezondheid snel achteruit.

De Verenigde Staten hebben een aanval uitgevoerd op een boot voor de Venezolaanse kust, zegt defensieminister Hegseth op X. Vier mannen aan boord zijn gedood bij de aanval, Hegseth noemt ze "narco-terroristen". Hij meldt verder niet wie de slachtoffers zijn of tot welke groep ze behoren.

Bij het bericht zit een video waarop een boot te zien is die hard vaart op zee. Plotseling explodeert de boot, daarna is te zien dat het wrak in brand staat en drijft op het water. Hegseth schrijft dat Amerikaanse inlichtingendiensten er niet aan twijfelen dat met dit vaartuig drugs werden vervoerd.

Dit zijn de beelden die Hegseth deelde:

Volgens president Trump is met de aanval voorkomen dat de boot Amerikaans gebied kon bereiken, hoewel die volgens Hegseth in internationale wateren bij Venezuela voer. De dichtstbijzijnde Amerikaanse eilanden, Puerto Rico en de Amerikaanse Maagdeneilanden, liggen op zo'n 800 kilometer van Venezuela. Dat land heeft nog niet op de aanval gereageerd.

Het is de vierde keer dat Amerika zegt dat het drugsschepen heeft aangevallen die uit Venezuela komen. Eerder werden al zeventien mensen gedood. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch noemde de aanvallen buitengerechtelijke executies.

Tren de Aragua

Begin vorige maand kwamen bij een aanval elf mensen om het leven. Ze waren volgens president Trump lid van de Venezolaanse drugsbende Tren de Aragua, die door de VS is aangemerkt als terreurorganisatie. Volgens Trump staat de organisatie onder controle van de Venezolaanse president Maduro.

Het bootje zou volgens de VS zijn volgeladen met drugs, hoewel daar door de Amerikanen geen bewijs voor is geleverd. De Venezolaanse regering verklaarde later dat geen van de slachtoffers bij Tren de Aragua hoorde. Er volgden nog twee aanvallen op vaartuigen in september, waarbij in totaal zes personen werden gedood.

Noodtoestand

Trump wil Maduro laten arresteren omdat hij volgens hem samenwerkt met drugsbaronnen en heeft 50 miljoen dollar uitgeloofd voor informatie die leidt tot zijn arrestatie. De Venezolaanse president stelt dat de VS hem wil afzetten.

In augustus stuurde de VS marineschepen richting Venezuela om de dreiging van Latijns-Amerikaanse drugskartels te bestrijden. Maduro noemde dat de grootste bedreiging voor het Zuid-Amerikaanse continent in honderd jaar. Begin deze week zei hij nog bereid te zijn de noodtoestand uit te roepen in Venezuela wegens dreiging van "Amerikaanse agressie".

Het lukt de publieke omroepen nog niet om gezamenlijk tot omroephuizen te komen, schrijft demissionair mediaminister Moes aan de Tweede Kamer. Er is nog geen vorm gevonden waarin alle omroepen zich kunnen vinden en die aansluit bij de eisen van het demissionaire kabinet.

Het kabinet bezuinigt op de publieke omroep en wil het aantal omroepen in Nederland terugbrengen tot vier of vijf omroephuizen. Die hervorming moet vanaf 2029 leiden tot minder bestuurders.

De omroepen willen wel samenwerken, maar worden het door verschillende belangen en voorkeuren niet met elkaar eens. Zo zouden omroepen inhoudelijk niet genoeg bij elkaar aansluiten of zou er alsnog een 'mini-NPO' kunnen ontstaan, waar omroepen binnen een omroephuis strijden om geld.

Daarom schrijft de minister dat de politiek duidelijker moet maken wat er precies van de omroepen verwacht wordt en binnen welke kaders ze moeten blijven.

Genoeg draagvlak

In de omroephuizen moet plaats zijn voor alle bestaande omroepen. De aspirant-omroepen Ongehoord Nederland en Omroep Zwart zijn nog niet meegenomen in de plannen.

De NOS en NTR blijven buiten de omroephuizen. Gesprekken tussen beide omroepen om samen een taakomroep te vormen, zijn nog niet afgerond.

Volgens Moes zijn alle omroepen het met elkaar eens dat het publieke bestel moet veranderen. Er is genoeg draagvlak voor het vormen van de omroephuizen, maar er is geen overeenstemming over de manier waarop dat moet gebeuren.

Een deel van de omroepen pleit voor drie omroephuizen, terwijl het kabinet er vier of vijf heeft voorgesteld. Een variant met drie omroephuizen is volgens de minister complex om te besturen, omdat daar meer partijen samenkomen.

Meerdere omroepen hadden al aangegeven samen te willen gaan in een omroephuis. De EO wil wel met HUMAN en de VPRO samen en AVROTROS en PowNed ook. Dat betekent niet dat die combinaties er ook echt komen.

Omroepkoepel College van Omroepen laat in een reactie op de brief van minister Moes weten dat de politiek "nu aan zet is om heldere kaders te bepalen". De reactie is namens alle omroepen, behalve Ongehoord Nederland, aldus een woordvoerder tegen persbureau ANP.

Een man in de vijftig is in Tunesië ter dood veroordeeld vanwege kritische Facebookberichten over president Saied. Saber Chouchane werd woensdagavond veroordeeld voor het beledigen van de president, het ondermijnen van de staatsveiligheid en het verspreiden van nepnieuws over een ambtenaar. Dat zeggen zijn advocaat Bouthalja en het hoofd van een Tunesische mensenrechtenorganisatie.

In de berichten zou hij op een satirische en kritische manier zijn mening hebben gegeven over het nieuws. Ook zou het bereik ervan zeer beperkt zijn. Het lijkt erop dat de berichten die tot de veroordeling hebben geleid niet gedeeld zijn.

"Het grootste deel van de inhoud die hij deelde, was gekopieerd van andere pagina's. Sommige berichten kregen helemaal geen reacties", aldus Bouthalja. "In de rechtbank zei hij dat het de bedoeling was dat de autoriteiten aandacht zouden hebben voor zijn moeilijke levensomstandigheden, niet om onrust te zaaien."

Zijn raadsman omschrijft Chouchane als een simpele arbeider met een beperkte opleiding. "De rechter heeft de man ter dood veroordeeld vanwege Facebookberichten. Het is een schokkende en ongekende uitspraak", zegt Bouthalja. "We kunnen het niet geloven", merkt een broer van Chouchane op. "We zijn een familie die lijdt onder armoede, en nu komen daar ook nog onderdrukking en onrechtvaardigheid bij."

Laatste executie in 1991

Tunesische rechtbanken leggen zelden doodstraffen op. Ook is er al meer dan dertig jaar geen enkele executie geweest, de laatste was in 1991. Chouchane gaat in beroep tegen de uitspraak. Het is de eerste keer dat iemand in Tunesië ter dood is veroordeeld vanwege kritische socialemediaberichten over de president.

Hoewel Chouchane woensdagavond werd veroordeeld, is vandaag pas commotie ontstaan. Online heeft de uitspraak tot een golf aan reacties en publieke verontwaardiging geleid, onder meer op sociale median van Tunesische politici en andere publieke figuren.

Sinds het aantreden van Saied in 2021 wordt het vrije woord in toenemende mate bedreigd. De veroordeling wordt dan ook gezien als een doelbewuste poging om angst te zaaien onder kritische burgers, waardoor de vrijheid van meningsuiting nog verder onder druk komt te staan.

De rechter die de straf oplegde, zou inmiddels uit zijn functie zijn ontheven, aldus het hoofd van de Tunesische mensenrechtenorganisatie.

Het initiatief 'Wij eisen de nacht op', dat zich inzet voor meer veiligheid voor vrouwen, wordt een officiële stichting. Met de oprichting van de stichting hoopt initiatiefnemer Danique de Jong op een blijvende verandering en een zorgvuldige besteding van donaties. Het grootste deel van de ongeveer 500.000 euro die via crowdfunding is opgehaald, is nog niet besteed.

Het initiatief ontstond na de moord op de 17-jarige Lisa in Duivendrecht. Het meisje uit Abcoude werd met veel geweld om het leven gebracht, wat een golf van afschuw veroorzaakte. Vervolgens werden overal in het land billboards geplaatst om aandacht te vragen voor de veiligheid van vrouwen. Ook werd er dus een inzamelingsactie opgestart.

Geld zorgvuldig besteden

Tot nu toe is van het opgehaalde geld alleen drukwerk betaald. "Er zijn slechts beperkte kosten gemaakt", zegt De Jong. Het resterende bedrag blijft voorlopig bij GoFundMe staan, tot de stichting officieel is opgericht.

Verder krijgt de stichting een ANBI-status, waarmee duidelijk wordt gemaakt dat die een algemeen belang dient en geen winstoogmerk heeft. Ook komt er een raad van toezicht om de besteding van gelden te waarborgen.

Marlies Pellikaan, die als woordvoerder is aangesloten bij de actie, benadrukt dat er nog geen concrete plannen zijn voor de stichting. Wel wordt er volop nagedacht over bijvoorbeeld een naam. Pellikaan: "Het liefst willen we iets doen dat echt impact heeft. We voeren nu vooral gesprekken en dit doen we allemaal naast onze gewone banen."

Ook is volgens Pellikaan het grootste deel van het opgehaalde geld nog beschikbaar: "We zijn hoogstens een paar duizend euro kwijt aan drukwerk. Veel is gesponsord gekregen, ook qua media-aandacht. Dat geld wordt zo zorgvuldig mogelijk besteed en daar zullen we open over zijn. We begrijpen dat mensen nieuwsgierig zijn, maar we proberen zo transparant mogelijk te werken."

Identiteit verdachte nog niet bekend

Nog altijd is de identiteit van de verdachte in de zaak rond de moord op Lisa onbekend. Eerder had de politie gemeld dat de verdachte een 22-jarige man is die verbleef op een locatie van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in Amsterdam.

De man heeft zelf gezegd dat hij uit Nigeria komt, maar dat is nog niet bevestigd. Het Openbaar Ministerie doet verder geen mededelingen over zijn achtergrond of identiteit, om het onderzoek niet te hinderen.

Slechts een jaar na zijn aantreden stapt premier Shigeru Ishiba (68) op als leider van de Liberaal-Democratische Partij (LDP). Zijn poging om de partij na twee verkiezingsnederlagen en opeenvolgende schandalen te herstellen, liep stuk op interne verdeeldheid en dalend vertrouwen onder kiezers.

Zaterdag kiest de partij daarom een nieuwe partijleider, en daarmee een nieuwe premier. En mogelijk ook een voor Japan historisch nieuw gezicht: een vrouw, een vernieuwer of een veteraan.

De race draait om vijf kandidaten, van wie drie grote kanshebbers radicaal van elkaar verschillen: de ultrarechtse Sanae Takaichi (64), die kans maakt als eerste vrouwelijke premier; Shinjiro Koizumi (44), de populaire zoon van een oud-premier en de jongste kandidaat sinds de democratisering van het land in 1947, en Yoshimasa Hayashi (63), de ervaren diplomaat en Harvard-alumnus die vooral stabiliteit belooft.

De eerste vrouwelijke premier

Sanae Takaichi positioneert zich als de erfgename van Shinzo Abe, de langstzittende premier van Japan die in 2022 bij een aanslag om het leven kwam. Abe stond voor een nationalistische koers: sterkere defensie, anti-migratie en minder excuses voor het oorlogsverleden. "Het gaat om regels die samenleven mogelijk maken", verklaarde ze tijdens haar verkiezingscampagne.

Maar haar uitspraken worden vaak gezien als discriminerend, zeker nadat ze tijdens de campagne ten onrechte had beweerd dat buitenlandse toeristen wilde herten hadden mishandeld. Ook met haar stelling dat het homohuwelijk de fundamenten van de samenleving ondermijnt, zette ze zich lijnrecht tegenover een bevolking waarvan meer dan zeventig procent er juist voorstander van is. Mede daardoor geniet ze weinig steun van vrouwen binnen haar eigen partij.

Ook haar visie op het verleden is omstreden. Takaichi blijft vasthouden aan bezoeken aan de Yasukuni-schrijn, waar naast oorlogsslachtoffers ook veertien oorlogsmisdadigers worden herdacht. Voor buurlanden is dat het bewijs dat Japan nog steeds worstelt met erkenning van zijn oorlogsverleden. Het maakt haar de favoriet van de conservatieve achterban, en tegelijk een bron van zorg voor gematigden die vrezen voor diplomatieke escalatie met buurlanden China en Zuid-Korea.

De jongste premier sinds de 19e eeuw

Shinjiro Koizumi presenteert zich als de tegenpool van de traditionele LDP-elite. Hij is jong en energiek in een partij die gebukt gaat onder vergrijzing. Hij belooft betere kinderopvang, meer kansen voor jonge werknemers en investeringen in onderwijs. "Japan moet een land zijn waar jongeren niet bang zijn voor de toekomst", zei hij in een campagnetoespraak. Daarmee spreekt hij een generatie aan die zich vaak niet vertegenwoordigd voelt in de politiek.

Toch is zijn zwakte even duidelijk als zijn aantrekkingskracht. Koizumi mist bestuurlijke ervaring en spreekt nauwelijks Engels, wat zijn diplomatieke slagkracht beperkt. Zijn imago van vernieuwer kreeg bovendien een deuk toen zijn campagneteam zijn aanhang opriep online positieve reacties over hem te verspreiden. Hij moest zich publiekelijk verontschuldigen. En zo groeit het beeld van een politicus die uitblinkt in jeugd, terwijl zijn inhoudelijke ervaring schittert door het gebrek daaraan.

Of de veteraan?

Yoshimasa Hayashi probeert vooral kalmte en ervaring uit te stralen. Als kabinetssecretaris en oud-minister van Buitenlandse Zaken benadrukt hij diplomatieke stabiliteit en samenwerking met bondgenoten. Hij presenteert zich als de veilige keuze: bestuurlijke stabiliteit na jaren van politieke onrust. Toch is hij óók weer een man uit de gevestigde orde en juist dat werkt tegen hem. Voor een partij die worstelt om nieuwe kiezers te bereiken, klinkt de roep om een ander soort politiek steeds luider.

Die zoektocht komt voort uit diepe problemen binnen de LDP. Twee verkiezingsnederlagen op rij en een reeks corruptieschandalen hebben het vertrouwen in de partij uitgehold. Voor veel Japanners is de partij het symbool geworden van stagnatie en zelfbehoud, een bolwerk van corruptie dat vooral de eigen macht en belangen dient.

De LDP regeert sinds 1955 vrijwel onafgebroken. Maar dat langdurige monopolie begint barsten te vertonen. Steeds vaker weten kleinere partijen, van progressieven tot populistische nieuwkomers, zetels weg te snoepen en daarmee het beeld van de onaantastbaarheid van de regeringspartij te ondermijnen.

Ishiba beloofde de reputatie van de partij te herstellen, maar slaagde er niet in. Zijn snelle vertrek benadrukt nu hoe wankel de machtsbasis van de partij is geworden. De vraag is daarom of de LDP opnieuw kiezers weet te trekken door Takaichi's ultraconservatisme, Koizumi's belofte van vernieuwing of Hayashi's bestuurlijke zekerheid.

Eén ding is zeker: alle partijleden zijn ervan overtuigd dat het kiezen van de verkeerde leider de partij bij de volgende verkiezingen de kop zal kosten.

Straaljagers in actie, luchthavens urenlang dicht: op steeds meer plekken in Europa zijn deze weken incidenten met drones. Zo werden er vannacht vijftien drones gezien boven een militaire basis in België. In München lag het vliegverkeer urenlang plat na meldingen over drones.

Demissionair minister Van Weel van Buitenlandse Zaken vermoedt dat we dit vaker gaan zien: "We moeten niet onnodig in paniek raken, maar hinderlijk is het wel."

Volgens onderzoeker Bart van den Berg van Instituut Clingendael kijken we naar een hybride oorlog. "Rusland is ons aan het testen, maar we weten niet precies wat onderdeel is van die oorlogsvoering", zegt hij. "Maar dát er Russische operaties plaatsvinden, is 100 procent zeker."

Nieuwe fase

Dat er drones in de buurt van luchthavens worden gespot, is geen zeldzaamheid. Volgens de marechaussee zijn er tot nu toe dit jaar al 22 meldingen geweest van vermoedelijke drones bij Nederlandse vliegvelden. "Maar nadat Russische drones begin september het luchtruim van Polen hadden geschonden, staat Europa op scherp", zegt Van den Berg. "Ik denk dat we in een nieuwe fase zijn."

Wat weten we precies van de incidenten van de afgelopen weken? Een overzicht:

10 september (Polen)

In de nacht vliegen 21 drones het Poolse luchtruim binnen. Onder meer Nederlandse F-35 straaljagers komen in actie en halen er uiteindelijk vier neer. De andere zeventien crashen. Onder meer de NAVO en de Europese Unie wijzen naar Rusland, maar Rusland ontkent betrokkenheid.

13 september (Roemenië)

Boven Roemenië wordt een Russische drone gesignaleerd, dicht bij de Oekraïense grens. De drone vliegt niet over bewoond gebied en vormt volgens de Roemeense autoriteiten geen gevaar. Straaljagers worden ingezet om hem te verdrijven.

15 september (Polen)

In de Poolse hoofdstad Warschau vliegt een drone boven gebouwen van de overheid en een voormalig paleis. De drone wordt niet neergeschoten, maar wel naar de grond gebracht nadat de vermoedelijke bestuurders zijn gevonden. Twee mensen uit Belarus worden opgepakt.

22 september (Noorwegen en Denemarken)

De luchthavens van Oslo en Kopenhagen gaan urenlang dicht, omdat er meerdere drones worden gezien. Het is niet duidelijk wat voor drones dit zijn en waar ze vandaan komen. De Deense premier Frederiksen beschouwt de onbekende drones als "een serieuze aanval" op de Deense infrastructuur.

24 september (Denemarken)

Twee dagen later is het raak in de Deense stad Aalborg. Daar is de luchthaven ruim drie uur afgesloten omdat er drones vliegen. Hoeveel precies en waar ze vandaan komen, is niet bekend. De Deense politie krijgt ook meldingen van drones boven Esbjerg, Sønderborg en de vliegbasis Skrydstrup. De Europese Commissie gaat ervan uit dat Russische drones het Deense luchtruim hebben geschonden. Het Kremlin spreekt dat tegen.

25 september (Duitsland)

In Noord-Duitsland worden drones gespot vlak bij de grens met Denemarken. Dat gebeurt in de noordelijke deelstaat Sleeswijk-Holstein. Ze vliegen boven een parlementsgebouw, marinewerf, energiecentrale en een academisch ziekenhuis. Ook nu is het onbekend waar de drones vandaan komen. De politie zegt dat meerdere onbemande toestellen parallel aan elkaar vlogen om het gebied en "kritieke infrastructuren" in kaart te brengen.

27 september (Denemarken)

Dit keer worden in het Deense Karup drones gespot. Daar ligt de grootste luchtmachtbasis van het land, waar alle Deense gevechtsvliegtuigen staan. Het zou volgens de politie gaan om twee "professionele, grote drones", die zowel binnen als buiten de omheining van de luchtmachtbasis vliegen. Opnieuw is het onduidelijk waar de drones vandaan komen.

27 september (Nederland)

Op Schiphol gaat de Polderbaan zo'n 45 minuten dicht, omdat piloten en vliegtuigspotters denken dat ze een drone hebben gezien. Volgens de marechaussee gaat het in dit geval zeer waarschijnlijk niet om een drone, maar om een ballon.

28 september (Noorwegen)

In Noorwegen worden meerdere vluchten omgeleid vanwege dronewaarnemingen. Het gebeurt in de buurt van een vliegveld in de provincie Troms, dat kort wordt gesloten. Eerder op de dag zijn ook drones gezien bij de luchthaven Brønnøysund. Waar de drones vandaan komen, blijft onduidelijk.

2 oktober (Duitsland)

Een aantal mensen doet melding van een drone boven de luchthaven van München. Aan het eind van de avond wordt het vliegverkeer stilgelegd. Dertig vluchten worden geannuleerd of omgeleid en bijna 3000 passagiers zitten vast op de luchthaven. Of het gaat om één drone of meer is niet duidelijk en ook is het onduidelijk waar ze vandaan komen.

3 oktober (België)

Boven een militair terrein in Elsenborn, in het oosten van het land, worden vijftien drones waargenomen. De basis ligt zo'n 50 kilometer ten zuiden van de Nederlandse grens. Volgens de Belgische minister van Defensie, Theo Francken, loopt er een onderzoek. Er zijn nog geen concrete aanwijzingen dat Rusland erachter zou zitten.

De Russische president Poetin maakt ondertussen grappen over alle onrust die ontstaat over de drones in Europa. "Ik zal het niet meer doen", zei hij donderdag op een bijeenkomst in Sotsji. Volgens hem is dit een manier van de NAVO om de defensiebudgetten te verhogen.

Dat Rusland achter een aantal van deze incidenten zit, is volgens Clingendael-onderzoeker Van den Berg heel waarschijnlijk. "Rusland wil juist onrust creëren in de samenleving. Ze willen ons laten voelen dat we ook in Nederland onderdeel zijn van een groter conflict. Zo hoopt hij de steun aan Oekraïne te ondermijnen, dat we daar niet meer achter staan."

Van den Berg benadrukt wel dat we van lang niet elk incident weten of Rusland erachter zit. "We moeten zuiver blijven: bij elk incident moeten we dat onderzoeken. Het kan ook iemand met een hobbydrone zijn."

Op meerdere plekken in Nederland wordt geprotesteerd tegen een tekort aan opvangplekken voor vrouwen. In onder meer Leeuwarden, Zwolle, Breda en Nijmegen heeft de feministische beweging Dolle Mina tenten neergezet.

Volgens de actievoerders is er in Nederland een tekort van 800 plekken voor slachtoffers van huiselijk geweld. De slachtoffers, meestal vrouwen, blijven daardoor volgens de Dolle Mina's noodgedwongen in een onveilige situatie.

Onder de actienaam "Mina's slapen op straat" roepen de vrouwen de landelijke politiek op tot actie. Ze eisen dat zogenoemde stoep-aanmeldingen, waarbij slachtoffers gelijk opvang kunnen krijgen, terugkeren. Daarnaast willen ze dat vrouwen anoniem een plek kunnen krijgen en dat de opvang gratis wordt.

In totaal wordt in twaalf binnensteden geprotesteerd.

Onveiligheid voor vrouwen

"Het zijn vrouwen die weg willen. Juist het moment waarop ze de partner willen verlaten is het gevaarlijkste moment in de relatie. Dan moeten ze ergens terechtkunnen", zegt een actievoerder tegen RTV Oost. Op het Grote Kerkplein in Zwolle zijn zo'n tien tenten opgezet.

Dolle Mina's

De feministische beweging werd in 1969 opgericht en voerde actie in de jaren 70. De groep vocht voor kansengelijkheid tussen man en vrouw, het doorbreken van traditionele rolpatronen en legalisering van abortus. Na bijna vijftig jaar is de actiegroep nu dus weer terug.

Naast de actie met het tentenkamp, zijn de Dolle Mina's een petitie gestart om handtekeningen te verzamelen voor meer plekken in de vrouwenopvang. De petitie is inmiddels 12.000 keer ondertekend.

Ook hielden ze deze zomer meerdere protesten tegen vrouwengeweld. Aanleiding voor de recente protesten was de gewelddadige dood van de 17-jarige Lisa uit Abcoude na een avondje uit in Amsterdam.

De nieuwe groothertog van Luxemburg is vandaag beëdigd in de Kamer van Afgevaardigden in Luxemburg-Stad. De 43-jarige Guillaume volgt zijn vader op, de 70-jarige Henri. Dat deed hij in het bijzijn van familie, politici en de koninklijke families van België en Nederland.

De troonwisseling begon vanochtend in het Palais du Luxembourg met de troonsafstandceremonie. Henri ondertekende zijn laatste decreet, waarmee een einde kwam aan een regeerperiode van een kwart eeuw.

In een toespraak zei de Luxemburgse premier Frieden dat Henri als groothertog de balans had bewaard tussen "waardigheid en adeldom", schrijft de nieuwssite RTL Lëtzebuerg.

Bij de ceremonie waren de Belgische koning Filip met zijn echtgenote Mathilde en kroonprinses Elisabeth aanwezig.

Namens het Nederlands koningshuis waren koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Amalia aanwezig:

Daarna ging de troonwisseling verder in de Kamer van Afgevaardigden waar zoon Guillaume werd beëdigd. Kamervoorzitter Claude Wiseler opende de ceremonie met een toespraak. "Vandaag is het zover. Groothertog Henri heeft besloten de troon aan u over te dragen. Omdat dit het juiste moment is. Omdat u er klaar voor bent."

Nieuw staatshoofd

De nieuwe groothertog beloofde in zijn troonrede altijd "politiek neutraal" te zijn en de "fundamentele democratische principes" te verdedigen. "Ik zal het leven leiden van mijn volk, van wie ik door geen enkele barrière gescheiden wil zijn. Ik zal in hun vreugde en hun verdriet delen."

Na de ceremonie verscheen Guillaume met zijn vrouw, de Belgische gravin Stéphanie de Lannoy, en zoontjes prins Charles (5) en prins François (2) op het balkon van het paleis. Ook de broers en zussen van de nieuwe groothertog, de voormalige groothertog Henri en groothertogin Maria Teresa en de Nederlandse en Belgische koninklijke families vergezelden hem.

De feestelijkheden duren in totaal drie dagen. Zondag eindigen de festiviteiten met een mis.

De grootste supermarkten van Nederland stoppen met de verkoop van Atlantische makreel vanwege overbevissing. Het gaat om Albert Heijn, Lidl en Jumbo. Ze vinden het niet meer verantwoord om de makreel in de schappen te leggen.

De huidige voorraad wordt nog verkocht, bevestigen de supermarkten na berichtgeving in vakblad Distrifood. Lidl stopt vanaf volgende maand met de verkoop en Jumbo waarschijnlijk rond de jaarwisseling. Albert Heijn noemt nog geen datum.

'Rood kenmerk'

Sinds april adviseerde Viswijzer om de Atlantische makreel niet meer te verkopen. Viswijzer is een online hulpmiddel om consumenten te informeren over vissen en duurzaamheid. Zij gaven de Atlantische makreel een 'rood kenmerk', consumenten wordt daarmee afgeraden om de vis te kopen.

De makreel heeft al sinds 2019 niet meer het MSC-keurmerk, een wetenschappelijk onderbouwde maatstaf voor duurzaamheid. MSC deed begin deze week een "dringende oproep aan overheden, visserijorganisaties, retailers en consumenten" om recent wetenschappelijk onderzoek serieus te nemen.

Uit dat onderzoek volgde het advies om de makreelvangst vanaf 2026 met 70 procent te verminderen, om te voorkomen dat de vissoort mogelijk uitsterft. De supermarkten stappen over op andere soorten makreel.

De voorrang voor statushouders op huurwoningen moet echt van tafel, vindt het demissionaire kabinet. Ondanks een kritisch advies van de Raad van State is vandaag nieuwe wetgeving naar de Tweede Kamer gestuurd. Die gaat daar naar verwachting na de verkiezingen van 29 oktober over beslissen.

In het voorstel schrapt het kabinet de mogelijkheid voor gemeenten om statushouders voorrang te geven op sociale huurwoningen puur op grond van het feit dat ze statushouder zijn.

Demissionair premier Schoof spreekt van een evenwichtig wetsvoorstel. "We geven hiermee iedereen dezelfde rechten en dezelfde kansen op de woningmarkt. En ook statushouders houden het recht op voorrang als er urgentie is, bijvoorbeeld na echtscheiding of ziekte."

'Oneerlijk'

Verantwoordelijk minister Keijzer van Volkshuisvesting (BBB) zei na afloop van de ministerraad dat het kabinet de voorrangsregel oneerlijk vindt ten opzichte van mensen die al negen of tien jaar op een wachtlijst staan."

Statushouders krijgen nu veertien weken nadat zij hun verblijfsvergunning hebben gekregen een woning toegewezen", zegt Keijzer. "Dat is niet uit te leggen aan mensen die al zo lang moeten wachten."

Hoe zijn de afspraken nu?

Statushouders worden na het verkrijgen van een verblijfsvergunning gekoppeld aan een gemeente. Die zoekt voor hen een woning. Daarna moeten zij binnen twee weken verhuizen. Voor dit proces staan maximaal 14 weken. Maar in de praktijk wordt dit vaak niet gehaald door het tekort aan woningen. In 2024 verbleven 11.000 statushouders langer dan een jaar in de asielopvang.

Van het totaal aantal vrijkomende sociale huurwoningen gaat gemiddeld 6 tot 10 procent naar statushouders en meer dan 90 procent naar andere woningzoekenden.

Bron: COA en Inspectie Justitie en Veiligheid

De kritiek van de Raad van State op het voorstel van het demissionaire kabinet onderschrijft Keijzer niet. De raad zei in een advies dat statushouders op achterstand staan door hun "ongunstige uitgangspositie op de woningmarkt". En dat ze daarom voorrang nodig hebben om op gelijk niveau met Nederlanders te komen.

Keijzer: "Ik kijk er op een andere manier naar. We behandelen ze juist wel gelijk door die voorrang te verbieden." Door het woningtekort is het voor iedereen nu moeilijk om aan een huis te komen, zegt zij. En ook statushouders hebben meestal de mogelijkheid om bij familie te wonen, stelt Keijzer.

Van de twee mensen die gisteren in Manchester omkwamen bij een terreuraanslag op een synagoge, blijkt er één te zijn geraakt door een politiekogel. Of deze kogel ook de doodsoorzaak was, is nog niet duidelijk. Ook een van de gewonden werd geraakt door een politiekogel.

De aanslag, gisterochtend, werd gepleegd door een 35-jarige Britse man van Syrische afkomst. Hij reed in op bezoekers die bij de synagoge stonden en stak vervolgens iemand neer. Zeven minuten later werd de man door de politie doodgeschoten. Hij leek een gordel met explosieven te dragen, maar die bleek nep te zijn.

De man had alleen een mes bij zich en geen vuurwapen, zegt de hoofdcommissaris van politie. Er is alleen geschoten door politieagenten. "Zij probeerden te voorkomen dat de dader de synagoge binnendrong om daar verder schade aan te richten."

De twee mensen die zijn omgekomen waren allebei lid van de Joodse gemeenschap van Manchester: het gaat om de 53-jarige Adrian Daulby en de 66-jarige Melvin Cravitz. Ze waren in de synagoge vanwege Jom Kipoer, de belangrijkste feestdag in het jodendom.

Er liggen nog drie gewonden in het ziekenhuis. Een van hen werd ook door een politiekogel geraakt, maar is niet in levensgevaar. Volgens de hoofdcommissaris stonden de twee bezoekers die door een politiekogel werden getroffen dicht bij elkaar achter de deur van de synagoge. Ze wilden voorkomen dat de aanslagpleger de synagoge binnendrong.

Premier Starmer bracht vanochtend een bezoek aan de synagoge. Ook sprak hij met politieagenten.

Starmer zei eerder dat het ging om een terroristische aanslag op de Joodse gemeenschap. Hij zei dat hij alles in het werk zal stellen om antisemitisme in het land te bestrijden en Britse Joden te beschermen.

Vanmiddag wordt er ter nagedachtenis aan de slachtoffers een wake gehouden, niet ver van de synagoge. In Londen is de beveiliging rond synagogen en Joodse plekken opgeschroefd naar aanleiding van de terreuraanslag. Zo zijn er in bepaalde buurten meer bewapende politieagenten op straat zichtbaar.

Het demissionaire kabinet komt met een verdere versoepeling van de regels voor de bezorging van brieven. Eerder dit jaar besloot het kabinet al dat vanaf juli volgend jaar PostNL twee dagen mag doen over de bezorging van een brief in plaats van één dag.

Nu is besloten dat het vanaf juli 2027 drie dagen wordt. Een brief die op maandag wordt gepost, mag PostNL dan uiterlijk op donderdag bezorgen.

Verlieslatend

PostNL wil al langer dat de regels worden versoepeld. Er wordt steeds minder briefpost verstuurd en daardoor wordt het voor het bedrijf steeds duurder om de verplichte postbezorging overeind te houden.

"Ik kan niet van een bedrijf vragen om een overheidsaanwijzing met verlies uit te voeren op lange termijn", zegt demissionair minister Karremans van Economische Zaken. "Daarom moet regelgeving met zijn tijd meegaan, en verruim ik de regels iets, om een betrouwbare postbezorging te blijven garanderen."

PostNL positief

In een korte reactie zegt PostNL dat het positief is dat "de minister weer een stap zet naar een nieuw voorstel voor de Universele Postdienst. Het blijft belangrijk dat de noodzakelijke veranderingen er komen voor de postmarkt."

PostNL blijft ook met de nieuwe regels vijf dagen per week bezorgen: dinsdag tot en met zaterdag. En voor medische post en rouwbrieven verandert er niets: die worden nog steeds binnen 24 uur en zes dagen per week bezorgd.

De wet hoeft niet aangepast te worden voor het verlengen van de bezorgperiode naar drie dagen. Daarom hoeven de Tweede en Eerste Kamer er in principe geen groen licht voor te geven.

De verdachte (51) van de steekpartij waarbij een 45-jarige vrouw in Lent om het leven kwam, had twee weken geleden een tijdelijk huisverbod gekregen vanwege huiselijk geweld tussen hem en de andere gezinsleden. Dat meldt burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen in een verklaring.

Het huiselijk geweld vond plaats op 21 september. Het huisverbod dat de verdachte vervolgens kreeg opgelegd, betekende dat hij niet in de buurt van het gezin mocht komen. Op het moment van de steekpartij was dat huisverbod verlopen, maar was dit opgevolgd door een maatregel van het Openbaar Ministerie, zegt een woordvoerder van de burgemeester. Wat deze maatregel inhield, kan zij niet zeggen.

De politie kreeg gisteravond een melding van een steekincident op de Kinksstraat. Agenten vonden daar een zwaargewonde vrouw. Ze werd naar het ziekenhuis gebracht, waar ze vanochtend overleed aan haar verwondingen. De politie gaat uit van "een incident in de sfeer van huiselijk geweld".

Herdenkingsplek

Burgmeester Bruls schrijft dat er hulpverlening betrokken was bij het gezin. "Huiselijk geweld is afschuwelijk en onaanvaardbaar. Dat het zover is gekomen is ontzettend tragisch."

In de straat waar de vrouw werd neergestoken, is een gedenkplek ingericht, met bloemen en kaarsen.

Mensen met suïcidale gedachten kunnen vanaf vandaag gratis bellen naar 113. Voorheen kon dat enkel kosteloos via het telefoonnummer 0800-0113, bellen naar 113 was niet gratis. Daar was kritiek op, want in geval van nood moet hulp makkelijk te bereiken zijn.

Staatssecretaris van Jeugd, Preventie en Sport Judith Tielen benadrukt het belang van de verandering: "Als iemand overweegt zichzelf om het leven te brengen, dan telt elke minuut. Dan moet hulp snel en vanzelfsprekend te vinden zijn."

Het telefoonnummer 0800-0113 was sinds 1 juli 2020 al gratis te bellen. Het telefoonnummer 113, vernoemd naar de gelijknamige stichting, was vanaf dat moment ook te bereiken, maar het bellen daarvan was niet gratis.

Meer dan de helft betaalde in 2024

Hoewel de gratis variant van het telefoonnummer flink werd gepromoot, belden mensen die hulp zochten toch voornamelijk de betaalde versie. In 2024 was dat 52 procent van de bellers.

47 procent belde het gratis nummer, met 0800 ervoor. Eén procent van de bellers belde een oud telefoonnummer: 0900-0113, dat werd gebruikt voordat het 0800-nummer in het leven werd geroepen. Voor de zekerheid wordt dat nog aangehouden.

Bestuurder van Stichting 113 Monique Kavelaars is blij dat mensen die aan zelfdoding denken haar organisatie nu nog beter kunnen vinden. "Ondanks dat we communiceerden met het gratis nummer, zag je dat het simpelere 113 de voorkeur heeft. Het is net als 112 veel makkelijker te onthouden. Nu het 113-nummer gratis is, kunnen we het altijd communiceren."

De Verenigde Staten geven Oekraïne informatie over Russische olieraffinaderijen, pijpleidingen en andere energie-installaties, zodat het Oekraïense leger die met langeafstandswapens effectiever kan bestoken. Dat meldt The Wall Street Journal (WSJ).

President Trump zou de Amerikaanse inlichtingendiensten en het Pentagon opdracht hebben gegeven deze informatie te verstrekken. Hij zou de NAVO hebben gevraagd om hetzelfde te doen.

Ook zou hij overwegen om Tomahawk-kruisraketten aan Oekraïne te leveren, op kosten van Europa.

Concrete stap

Vorige week voorspelde Trump op zijn sociale medium Truth Social, dat Oekraïne de door de Russen bezette gebieden wel eens zou kunnen terugveroveren. Hij liet zich schamper uit over de Russische prestaties op het slagveld. De Amerikaanse president stelt dat Poetin deze oorlog binnen drie weken had moeten winnen, in plaats van ruim drie jaar doelloos voort te modderen.

Vorige week was onduidelijk of Trump ook een concreet vervolg zou geven aan zijn online steunbetuiging aan de Oekraïners. Volgens de regeringsfunctionarissen die de WSJ heeft gesproken, is dit de eerste keer dat de regering-Trump zo'n concrete stap zet.

Warrig en wispelturig

Het gaat waarschijnlijk om het doorgeven van live-informatie van Amerikaanse militaire satellieten, die de Oekraïners moet helpen om beter hun doelen te raken.

Bart van den Berg, van Instituut Clingendael, vindt het lastig om deze stap te duiden als bevestiging dat Trump nu om is en zich achter Oekraïne schaart. Daarvoor vindt de ex-militair het beleid van de Trump "te warrig en wispelturig".

"Het wordt nu verkocht als iets unieks. Maar ik vraag me af of dit voor de Oekraïners achter de schermen zoveel waarde heeft", zegt Van den Berg, die eerder werkte bij het Nationaal Cyber Security Centrum in Den Haag.

Hij denkt dat de Oekraïners precies weten waar de raffinaderijen zijn. "Ze zijn dik en breed geïnfiltreerd in Rusland." Eerdere droneaanvallen hebben volgens hem bewezen, dat ze in staat zijn zeer geavanceerde operaties uit te voeren. Wat dat betreft hebben de Oekraïners ook steeds minder hulp nodig, denkt de analist, "en kunnen wij eerder veel van hen leren".

Tomahawk

Het delen van de inlichtingen is een feit, zo lijkt het. Maar president Trump heeft nog geen besluit genomen over de levering van de Tomahawk-kruisraketten. Dat overweegt hij, zei vicepresident Vance vorige week. President Zelensky vraagt al sinds het begin van de oorlog om Tomahawks. Trumps voorganger Biden wilde ze niet leveren, in verband met de kans op escalatie van het conflict.

De Tomahawk is een van de belangrijkste wapens waarmee de Amerikanen hun militaire macht uitoefenen. Met deze raket werd het startschot gegeven van de Eerste Golfoorlog in 1991, toen hij voor het eerst werd gebruikt.

De Tomahawk heeft een bereik van circa 2500 kilometer, vliegt laag over de grond met 900 kilometer per uur. Hij vindt zijn eigen weg, volgt voor vijandige luchtverdediging een onnavolgbare route en draagt een springlading van 400 kilo. Het is een wapen waarmee de Oekraïners doelen tot voorbij Moskou en Sint Petersburg zouden kunnen raken.

Maar gaat Trump ze ook echt geven? Het zou kunnen dat de Amerikaanse president met alleen al het overwegen hoopt Moskou onder druk te zetten om naar de onderhandelingstafel te komen. Met andere woorden: is hier sprake van alleen tactiek of gaat het over reële steun?

'Kneiterduur'

Mocht Trump de Tomahawks echt willen leveren, dan zal Europa daarvoor de kosten moeten dragen. En ze zijn kneiterduur, twee miljoen dollar per stuk, zegt Clingendael-analist Van den Berg. Hij betwijfelt daarom of het een verstandige aankoop is, mede omdat deze oude Amerikaanse raket volgens hem geen gamechanger is.

"Ze komen zo laat", roept hij bijna. Een paar jaar geleden zou het wél heel ingrijpend zijn geweest, denkt de analist. Nu niet meer, omdat er veel vergelijkbare wapens bij zijn gekomen, ook al blijft de Tomahawk superieur. De Frans/Britse Storm Shadow en de nieuwe Oekraïense Flamingo-raketten zijn weliswaar niet zo krachtig en komen niet zo ver, maar doen als kruisvluchtwapens in principe hetzelfde.

"De Tomahawk is een klein stapje op de escalatieladder. In het grote spel der dingen gaat hij niet zo'n verschil maken. Maar de strijd verplaatst zich wel steeds meer naar het Russische territorium, dat vormt voor de Russen een steeds groter probleem", zegt Van den Berg.

Wil

En dat raakt volgens de analist aan de kern van de oorlog op dit moment: "Beide partijen richten zich steeds meer op een strategische overwinning en niet meer op een tactische. Grondgebied interesseert ze niet, niemand kan winnen op het slagveld. Ze vallen steeds meer elkaars capaciteit om oorlog te kunnen voeren aan."

"Er zal pas onderhandeld worden, als van een van de partijen de wil wordt gebroken om te vechten. En zover is het nog niet."