NOS Nieuws - Algemeen

Moeten er meer koopwoningen of juist meer sociale huurwoningen worden gebouwd? Moet de belasting voor vervuilende bedrijven omhoog? Moet Nederland het leveren van wapens aan Israël stopzetten? Met nog vier weken tot de verkiezingen kunnen kiezers weer te rade gaan bij online stemhulpen.

Maandag kwam het Kieskompas online, vandaag start de Stemwijzer en kiezers kunnen bijvoorbeeld ook terecht bij de Stemchecker. De eerste twee werken op basis van de verkiezingsprogramma's en antwoorden van partijen op stellingen; bij de Stemchecker gaat het om standpunten die partijen de afgelopen tijd in de Tweede Kamer innamen.

De sites worden veel gebruikt: bij de verkiezingen in 2023 werden alleen al de Stemwijzer en het Kieskompas 12 miljoen keer ingevuld. De eerste telde 9 miljoen hulpvragen, de tweede 3 miljoen. Dat betekent niet dat het om 12 miljoen gebruikers ging; sommigen doorliepen de stellingen wellicht vaker.

Hoewel een deel van de kiezers de stemhulp gebruikt om een beter idee te krijgen over welk vakje ze op 29 oktober rood gaan kleuren, bleek uit eerder onderzoek dat de meeste mensen willen checken of ze het echt eens zijn met de partij waarop ze willen stemmen.

Onderhandelen met partijen

Het opzetten van de stemhulpen is enorm veel werk, voor de organisaties én de politieke partijen. Door de val van het kabinet in juni moest de turbo er dit keer extra op, zegt Anne Valkering van de Stemwijzer van ProDemos. "Maar het is op de valreep toch weer gelukt."

Ook bij Kieskompas kwam alles uiteindelijk rond. In een paar maanden tijd werd een panel van 20.000 mensen bevraagd over ideeën voor de stellingen en thema's. Daarna werden 160 stellingen met een commissie van onder meer wetenschappers opgesteld en uitgewerkt, voorgelegd aan alle politieke partijen, om vervolgens te worden teruggebracht tot dertig stellingen.

Dat ging niet altijd van een leien dakje. Bij het afstemmen met partijen werd er soms lang heen en weer gepingpongd. "Iedere partij heeft wel iets om over in gesprek te gaan", zegt Valkering. "Over een kwart van de stellingen was discussie" zegt Jeroen van de Lindert van het Kieskompas, dat samen met dagblad Trouw en wetenschappers is ontwikkeld.

Zo proberen partijen bij sommige stellingen genuanceerde antwoorden te geven, maar "moeten ze uiteindelijk gewoon een keuze maken", zegt Valkering, want dat "moet in de Kamer ook". Het onderhandelen met de partijen was al met al best een tijdrovende klus.

Compromissen sluiten

Online stemhulpen kunnen een goede aanvulling zijn om mensen op weg te helpen, zegt Hein Albeda, jarenlang als adviseur werkzaam in de gemeentelijke en landelijke politiek. "Maar het is ook goed om je bewust te zijn van een aantal zaken", vindt hij.

Zo benadrukken de stellingen vooral de verschillen tussen partijen. Het gaat om onderscheidende vragen, ziet Albeda, waardoor de verschillen misschien groter worden gemaakt dan ze zijn. "Terwijl het in een democratie uiteindelijk ook om samenwerken en compromissen sluiten gaat."

Valkering van de Stemwijzer erkent dat, maar zegt dat mensen wel degelijk "ook gewoon bij middenpartijen uit kunnen komen".

Gratis bier

Ander probleem, zegt Albeda, is dat het vooral om de ideeën en wensen gaat, zonder dat de financiële keuzes van partijen duidelijk worden. Partijen kunnen in verkiezingsprogramma's volgens hem "veel gratis bier" verkopen, zonder dat ze duidelijk maken waar ze het van willen betalen.

Ook Valkering zou het nuttig vinden om die financiële keuzes inzichtelijk te maken. "Maar de doorrekening van programma's door het Centraal Plan Bureau, die die financiële keuzes duidelijker maakt, komt pas 10 oktober. Dan is de tijd wel erg kort om alles nog te verwerken en voor kiezers in stellingen online te zetten." In het verleden werkte de Stemwijzer wel met zo'n begrotingswijzer, maar "dat is gewoon niet haalbaar", aldus Valkering.

Albeda overwoog dit jaar zelf om een "bezuinigingswijzer" op te zetten, maar kwam er door de beperkte tijd na de val van het kabinet niet aan toe. Toch vindt hij de huidige stemhulpen wel degelijk een goede aanvulling voor kiezers die geen tijd hebben om alle verkiezingsprogramma's door te ploegen.

ChatGPT raadplegen?

En spelen de stemhulpen een bepalende rol? Albeda denkt eerder een ondersteunende rol. Hij ziet ook een verschuiving bij de voorkeuren van kiezers voor persoonlijkheden en imago's.

Voorkeuren die met de tijd ook weer snel kunnen verschuiven, getuige de populariteit van de FVD bij de Provinciale Statenverkiezingen in 2019, de Boer Burger Beweging met Van der Plas in het voorjaar van 2023 en onverwachte grote winst van Wilders amper een half jaar later bij de Tweede Kamerverkiezingen in november.

En of ChatGPT als stemhulp kan worden gebruikt? De AI-tool lijkt toch nog niet erg betrouwbaar te zijn, zeggen zowel ProDemos als Albeda. "Hooguit om een verkiezingsprogramma te laten samenvatten misschien", zegt Albeda. De verschillende chatbots en sites maken erg veel fouten, en het is heel ingewikkeld om te beoordelen of ze betrouwbaar en neutraal zijn.

Goedemorgen! De Kamer debatteert over de nieuwe begroting. Verder staan er zes verdachten van de rellen in Den Haag voor de politierechter. En PSV neemt het in de Champions League op tegen Bayer Leverkusen.

Eerst het weer: in de ochtend is het op de meeste plaatsen zonnig, al komt in het zuiden en westen lokaal eerst ook mist voor. Na het oplossen ervan resteert een vrij zonnige dag met maxima tussen 15 en lokaal 19 graden. Vanavond en vannacht meer bewolking maar overwegend droog.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In de Verenigde Staten zitten vanaf 06.00 uur vanochtend (00.00 uur lokale tijd) de overheidsdiensten grotendeels op slot. De zogenoemde shutdown blijft van kracht totdat er in de Senaat een akkoord is bereikt over de overheidsuitgaven. De deadline daarvoor was gisteren. Later vandaag wordt er een nieuwe poging gedaan om tot een akkoord te komen.

De Republikeinen en de Democraten wijzen naar elkaar wiens schuld het is. Een wetsvoorstel van de Republikeinen om de financieringsdeadline te verlengen werd door de Democraten geblokkeerd.

De Democraten zeiden alleen in te stemmen voor financiering van de overheid als de Republikeinen akkoord gaan met het verlengen van de aflopende subsidies voor de gezondheidszorg. De Republikeinen zeiden dat de Democraten de overheid "gegijzeld" hielden.

Het is voor het eerst in zeven jaar dat de Amerikaanse overheid op slot gaat. Toen duurde de shutdown 35 dagen.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Prinses Amalia begon gisteren aan de opleiding tot reservist bij de krijgsmacht aan het Defensity College. Amalia is het eerste vrouwelijke lid van het koninklijk huis dat in militaire dienst treedt. En daar zijn ze bij Defensie blij mee.

Fijne dag!

In een zwaarbewaakt Kopenhagen verzamelen vandaag de leiders van de 27 EU-landen om met elkaar over de veiligheid van Europa te spreken. Eén van de belangrijkste onderwerpen op de agenda: de verdediging tegen drones. Een onderwerp dat Denemarken in zijn greep houdt na een week waarin bleek hoe kwetsbaar het gastland is.

Op het vliegveld van de Deense hoofdstad staan speciale borden in de aankomsthal met daarop "Droneverbod in Kopenhagen". In het hele Deense luchtruim zijn civiele drones deze week niet toegestaan.

In de haven ligt een extra fregat voor luchtverdediging, aangeboden door Duitsland. Op verzoek van Denemarken levert een hele reeks landen, waaronder Nederland, anti-drone-apparatuur. Op de luchthaven van Kopenhagen is een extra radar neergezet. Oekraïne stuurt voor deze week dronespecialisten richting Denemarken. De Deense politie heeft een speciale webpagina waarop is te lezen wat te doen bij 'verdachte drone-activiteit'.

Het zijn allemaal maatregelen die tijdens de top het luchtruim moeten beschermen nadat Denemarken vorige week te maken had gekregen met het ene na het andere drone-incident. Zo werden onbemande luchtvaartuigen waargenomen bij de vliegvelden van Esbjerg, Sønderborg en Skrydstrup. De luchthavens van Kopenhagen en Aalborg moesten zelfs tijdelijk sluiten vanwege drones. En ook boven Karup, een belangrijke luchtmachtbasis, werd minstens één onbekende drone gezien.

'Vernederend'

"Het is duidelijk dat Denemarken niet goed voorbereid is op een hybride oorlog", zegt de Deense veiligheidsexpert Rasmus Dahlberg. Dat de Denen nu op het laatste om hulp van bondgenoten moeten vragen, bewijst dat volgens Dahlberg. "Ze zijn al zeker een jaar bezig met de voorbereiding van deze top."

"Iemand kon zomaar zijn drone rondvliegen bij het grootste vliegveld van Scandinavië en iedereen stond erbij en keek ernaar. Het vliegveld moest dicht." En dat is precies waar hij het bij hybride oorlogsvoering om gaat, aldus Dahlberg. Hij noemt het "vernederend" voor Denemarken. Een woord dat ook vaak terugkeert wanneer Denen op straat worden bevraagd over hoe zij de dronevoorvallen hebben beleefd.

De drones zijn geen Deens probleem, maar bedreigen de hele oostflank van de Europese Unie. Polen riep begin deze maand de NAVO bijeen voor een spoedvergadering nadat zo'n twintig Russische drones het Poolse luchtruim waren ingevlogen. Een aantal werd uit de lucht geschoten door Nederlandse F-35's. Ook in het Roemeense luchtruim werd een Russische drone gezien.

Dronemuur

In de zoektocht naar een oplossing spraken acht oostelijke EU-landen afgelopen vrijdag met de Eurocommissaris voor Defensie Kubilius over een nieuw voorstel voor een Europese dronemuur.

De Europese Commissie ziet zo'n systeem om drones te "detecteren, te volgen en te neutraliseren" als een van de speerpunten van de Europese defensiestrategie. In een document dat de Commissie aan de lidstaten heeft gestuurd staat dat de drone wall moet voortbouwen op de ervaringen die in Oekraïne zijn opgedaan.

Vandaag bespreken de Europese regeringsleiders en staatshoofden het plan in Kopenhagen. Het zal onder meer gaan over haalbaarheid en efficiëntie. De Duitse minister van Defensie Pistorius temperde gisteren alvast de verwachtingen. "Dit is niet iets wat de komende drie of vier jaar te realiseren valt."

Steun aan Oekraïne

De leiders van de EU-landen spreken vandaag niet alleen over de Europese defensiestrategie, maar ook over steun aan Oekraïne. De EU overweegt bevroren Russische tegoeden te gebruiken om een lening van 140 miljard euro aan Oekraïne te verstrekken. De voorwaarde bij die lening: Oekraïne hoeft het geld alleen terug te betalen als Rusland de schade van de oorlog vergoedt.

Het gaat om tegoeden van de Russische centrale bank, die na de Russische invasie in 2022 werden bevroren. Het idee om de Russische tegoeden te gebruiken om Oekraïne te steunen speelt al langer, maar ligt gevoelig. EU-landen vrezen voor de juridische en financiële gevolgen wanneer zij het Russische geld in beslag zouden nemen.

Daarom denkt de Commissie nu aan deze leen-variant. Op die manier blijft het geld formeel van Rusland, maar kan Oekraïne er toch van profiteren. Het plan werd vorige week al geopperd door de Duitse Bondskanselier Merz in de Britse zakenkrant Financial Times. Nederland steunt het plan op voorwaarde dat het juridisch houdbaar is en financiële risico's gelijk verdeeld worden over de lidstaten.

Een andere zorg is dat de EU zich te veel met defensietaken gaat bemoeien. Lidstaten gaan zelf over hun defensie. Voor internationale samenwerking op militair gebied bestaat de NAVO.

Meerdere EU-landen, waaronder Nederland, vrezen dat zo de grens tussen taken van de lidstaten, de EU en de NAVO vervaagt. "Het ligt in de rede dat zo'n dronemuur een NAVO-taak is", zegt een EU-diplomaat. "Tegelijkertijd kan er een faciliterende rol voor de EU zijn, als er bijvoorbeeld veel infrastructuur omheen moet worden gebouwd."

Secretaris-generaal van de NAVO Rutte prees gisteren het plan voor de dronemuur. Bij een gezamenlijk persmoment met Commissievoorzitter Von der Leyen noemde hij het EU-initiatief een "uitstekend idee".

Waar na afgelopen weken niemand aan twijfelt, is de noodzaak van betere droneverdediging. De problemen die drones kunnen opleveren hebben ze in Denemarken vorige week al ondervonden. "Natuurlijk is het bekend dat drones er inmiddels bij horen. Dat weten ze in Oekraïne, in Polen en in de andere NAVO-landen die er al mee te maken kregen," zegt veiligheidsexpert Dahlberg.

"Maar wanneer ze boven je eigen land vliegen, je ze ziet of hoort, de vliegvelden moeten sluiten en het overal in het nieuws is, besef je pas dat er een nieuwe periode van hybride oorlogsvoering is aangebroken."

In de Verenigde Staten zit sinds 06.00 uur vanochtend (00.00 uur lokale tijd) de overheid grotendeels op slot. In de praktijk betekent dit dat de meeste overheidsdiensten- en programma's in het land zijn stilgelegd, en dat honderdduizenden overheidsmedewerkers thuiszitten.

De zogenoemde shutdown blijft van kracht totdat er in de Senaat een akkoord is bereikt over de overheidsuitgaven. De deadline daarvoor was gisteren. Later vandaag wordt er een nieuwe poging gedaan om tot een akkoord te komen.

De Republikeinen en de Democraten wijzen naar elkaar wiens schuld het is:

Een wetsvoorstel van de Republikeinen om de financieringsdeadline te verlengen werd door de Democraten geblokkeerd.

De Democraten zeiden alleen in te stemmen voor financiering van de overheid als de Republikeinen akkoord gaan met het verlengen van de aflopende subsidies voor de gezondheidszorg. De Republikeinen zeiden dat de Democraten de overheid "gegijzeld" hielden.

Vaker shutdowns

Het is voor het eerst in zeven jaar dat de Amerikaanse overheid op slot gaat. Toen duurde de shutdown 35 dagen.

Een shutdown komt vaker voor in de Verenigde Staten en heeft grote gevolgen. Grote delen van de federale overheid krijgen tijdens een shutdown geen geld meer, waardoor honderdduizenden overheidsmedewerkers niet doorbetaald krijgen en naar huis worden gestuurd. Ook medewerkers van federale veiligheidsdiensten zoals grensbewaking, de FBI en het leger worden niet betaald. Zij worden wel geacht door te werken.

Daarnaast sluiten openbare plekken als musea en nationale parken. Ook het vliegverkeer zal er veel hinder van ondervinden.

VS-correspondent Rudy Bouma:

"Een twee derde meerderheid van de Amerikanen keurt de shutdown af, blijkt uit een nieuwe peiling van de New York Times. Slechts 27 procent vindt dat de Democraten de poot stijf moet houden. Ook 43 procent van geregistreerde Democratische kiezers vindt dat een shutdown moet worden voorkomen, zelfs als dat betekent dat er moet worden toegegeven aan de Republikeinen. Eén aspect van de shutdown zal veel kiezers wel bevallen: Congresleden moeten wel onbetaald doorwerken zolang de overheid op slot zit.

Trump heeft gedreigd dat hij de shutdown wil gebruiken om nog meer ambtenaren te ontslaan. Daarom kregen de Republikeinen dit voorjaar, toen een eerdere shutdown dreigde, genoeg Democraten aan hun kant en werd uitstel van executie bereikt. Maar deze keer houden de Democraten de rangen vrijwel gesloten.

De shutdown gaat gepaard met enorm moddergooien. Trump plaatste een deepfake video op Truth Social waarin Hakeem Jeffries, de leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden van een sombrero en snor is voorzien. In de video zegt zijn collega Chuck Schumer uit de Senaat met een AI-stem dat de Democraten illegale migranten van gratis gezondheidszorg willen voorzien zodat ze uiteindelijk op hun partij gaan stemmen: een onware Republikeinse complottheorie.

Jeffries is woedend en noemt de video racistisch. Hij plaatste op zijn beurt een bekende foto van Trump samen met Jeffrey Epstein op X. 'Dit is echt', schreef hij erbij."

In Indonesië zitten nog zeker 91 leerlingen vast onder puin nadat er maandag een school instortte. Meer dan driehonderd reddingswerkers zijn ingezet om overlevenden te bevrijden onder het puin.

De zoektocht naar overlevenden wordt bemoeilijkt doordat het puin bestaat uit grote betonnen platen. Ook vrezen de reddingswerkers dat het gebouw verder instort als er zwaar materieel ingezet wordt om de betonnen platen te verplaatsen. De autoriteiten zeggen dat ze zeker met zes leerlingen contact hebben gehad onder het puin.

Drie doden

Gisteren werd bekend dat zeker drie mensen zijn omgekomen bij de ramp. Gevreesd wordt voor veel meer doden.

Volgens de autoriteiten stortte het gebouw in op het moment dat er honderden mensen aanwezig waren. Veel leerlingen waren op dat moment aan het bidden.

In het deel van de Islamitische school dat instortte zaten voornamelijk jongens tussen de 12 en 18 jaar oud. De meisjes waren op het moment van het ongeluk aan het bidden in een ander deel van het gebouw.

De Houthi's claimen de aanval op het Nederlandse vrachtschip de MV Minervagracht van maandag in de Golf van Aden. Het schip was onderweg vanuit Djibouti.

De Houthi's schrijven in een verklaring dat de aanval werd uitgevoerd met een kruisraket. Twee opvarenden raakten gewond.

De Europese missie Operatie Aspides heeft een reddingsoperatie uitgevoerd:

Houthi-rebellen hebben de afgelopen tijd vaker internationale schepen aangevallen voor de kust van Jemen. Ze doen dit naar eigen zeggen uit solidariteit met de Palestijnen.

Demissionair minister Van Weel van Buitenlandse Zaken wees kort na de aanval al naar de Houthi's. "We weten dat ze onacceptabele aanvallen uitvoeren op de maritieme scheepvaart en we zullen dit scherp in de gaten houden."

Van boord gehaald

De meesten van de 19-koppige bemanning van het Nederlandse schip werden per helikopter van boord gehaald en opgevangen op schepen in de buurt. Een van de gewonden is naar Djibouti gebracht om daar te worden verzorgd. Er waren geen Nederlanders aan boord.

Gisteren zei de Nederlandse eigenaar dat het schip "aanzienlijke schade" heeft. Er wordt met specialisten en autoriteiten gesproken om te kijken hoe het schip veiliggesteld kan worden. Nu drijft de Minervagracht nog stuurloos op zee.

De politie heeft vanavond zes mensen aangehouden bij een demonstratie tegen een asielzoekersopvang in Amersfoort, waar ook voorstanders van het azc op afkwamen. Drie mensen werden aangehouden voor het gooien van vuurwerk en twee voor het beledigen van agenten.

Volgens een verslaggever van RTV Utrecht waren er in totaal zo'n 250 demonstranten aanwezig op het Stadhuisplein. Ongeveer 150 mensen protesteerden tegen de komst van een azc en 100 aanwezigen lieten daarop een tegengeluid horen: zij steunen de komst van een azc en spraken zich uit tegen fascisme en rechts-extremisme.

De politie hield de groepen al vanaf het begin uit elkaar, maar toch was de sfeer grimmig. Tegenstanders van het azc gooiden met rookbommen en vuurwerk en duwden leden van de Mobiele Eenheid (ME) van de politie tegen het gemeentehuis om te provoceren. Toen een deel van de groep de vertrekkende voorstanders wilde volgen, greep de ME in om escalatie te voorkomen.

Plannen voor asielzoekerscentra

De reden voor de eerste demonstratie waren de plannen van de gemeente Amersfoort om in de wijken Schothorst en Vathorst samen ongeveer 750 mensen op te vangen in één of meerdere asielzoekerscentra.

Buurtbewoners maken zich zorgen. Ze voelen zich onvoldoende gehoord en vrezen overlast. Daarom bespreekt de gemeenteraad vanavond hoe ze de communicatie kunnen verbeteren en krijgen inwoners de kans om te spreken.

Vorige week besloot het college van burgemeester en wethouders de voorbereidingen voorlopig stop te zetten. Daarmee is de asielopvang in Amersfoort nog niet van de baan. Later dit jaar komt er een nieuw voorstel.

Op het eiland Cebu in de Filipijnen zijn zeker 60 doden gevallen bij een aardbeving, melden de autoriteiten. Door de beving met een kracht van 6,9 stortten verschillende gebouwen in. Ook zijn wegen verwoest en is de stroom op veel plaatsen uitgevallen.

De beving duurde zo'n tien seconden, zegt een politiechef op het eiland. Het epicentrum van de beving was in zee, op zo'n 17 kilometer ten noordoosten van het eiland. Het gebeurde rond 22.00 uur lokale tijd.

Bekijk hier het moment van de beving:

De doden vielen in het noordelijk deel van het eiland. Vier lichamen werden onder meer gevonden in een ingestort sportcentrum. Op een andere plek in dezelfde gemeente zou een kind bedolven zijn onder het puin. Een onbekend aantal mensen raakte gewond.

Naschokken

Gevreesd wordt dat er meer slachtoffers onder het puin liggen. Reddingswerkers zijn begonnen met zoeken. Hun werk wordt volgens een lokale functionaris bemoeilijkt door de duisternis en naschokken.

"We sturen verschillende traumateams, dokters en verpleegkundigen die kant op", zei gouverneur Pamela Baricuatro tegen een Filipijns radiostation. "We hebben voedsel en medicatie nodig."

Volgens Baricuatro zijn veel huizen ernstig beschadigd, waardoor mensen op straat zijn komen te staan. Ook een ziekenhuis zou beschadigd zijn geraakt.

In twee jaar tijd zijn tientallen kalfjes in het Drentse natuurgebied Elperstroom gedood door een wolvenroedel. Ook 25 volwassen koeien werden aangevallen. Voor Henny Lensing, de eigenaar van de kudde die het gebied van 600 hectare begraast, is de maat vol. "Ik krijg er buikpijn van."

Al 25 jaar laat Lensing zo'n 120 koeien Elperstroom begrazen, een natuurgebied van zo'n 600 hectare in de omgeving van Schoonloo.

Toen de wolf in 2022 zijn intrede deed in het gebied, was de verwachting nog dat de kudde zich zou aanpassen aan de komst van de wolf. Maar al snel bleek dat de koeien zich minder goed konden verweren dan verwacht.

Sinds vorig jaar heeft geen enkel kalf het overleefd. In 2024 waren er veertig kalfjes geboren, dit jaar vijftien. "Als er af en toe wat gepakt wordt, oké. Maar dat echt al die kalfjes weg zijn, raakt me heel erg", zegt ze tegen RTV Drenthe.

Gevolgen voor natuur

Daarnaast zijn er de afgelopen twee jaar ook 25 volwassen koeien door de wolvenroedel aangevallen. Vijf daarvan overleefden het niet.

Omdat er op dit moment niets aan gedaan kan worden, brengt Lensing de kudde nu langzaam terug. Boswachter Linde Veldhoen van Staatsbosbeheer begrijpt die keuze, maar het weghalen van de runderen heeft wel gevolgen voor het natuurgebied Elperstroom, zegt ze.

"Op het moment dat je geen begrazing meer hebt in een gebied als dit, wordt alles bos. Dan mis je die variatie van de natuur, waar ook weer bepaalde dieren en planten, ook zeldzame planten, van afhankelijk zijn", legt ze uit.

Onderzoek naar gedrag

Een oplossing is er nog niet. Staatsbosbeheer wil nu eerst inzicht krijgen in het gedrag van de runderen als er een wolf in de buurt is. Daarom hebben twee koeien een zender om en worden er wildcamera's gebruikt om het gedrag te onderzoeken.

Willen de runderen toekomst hebben in natuurgebied Elperstroom, dan moeten de dieren leren dat ze een hechte en sociale kudde moeten vormen op het moment dat een wolf de aanval inzet, aldus Veldhoen. Zo kunnen ze hun kalfjes beter verdedigen. "We zien gelukkig al een gedragsverandering, maar dat heeft meer tijd nodig." Het onderzoek duurt in totaal twee jaar.

Een militaire rechtbank in Congo heeft oud-president Joseph Kabila bij verstek ter dood veroordeeld voor landverraad en misdaden tegen de menselijkheid. Hij heeft samengewerkt met rebellengroep M23, oordeelde de rechter.

Het proces tegen de 54-jarige Kabila begon in juli. Hij is zelf niet bij de zittingen aanwezig geweest; het is onduidelijk waar de oud-president op dit moment verblijft.

Goma

Kabila was bijna twee decennia president van Congo. In 2016 waren er bloedige protesten tegen zijn bewind en zijn pogingen om nieuwe verkiezingen uit te stellen. In 2018 kwamen er toch verkiezingen, die hij verloor. Kabila maakte toen duidelijk een stap terug te zullen doen en ging op eigen initiatief in ballingschap.

De afgelopen jaren zou hij met name in Zuid-Afrika hebben gezeten. Eerder dit jaar dook hij op in de stad Goma, in het oosten van Congo, waar rebellengroep M23 met veel geweld de macht had gegrepen. Die groep wordt gesteund door buurland Rwanda.

Nadien besloot de Congolese Senaat om de onschendbaarheid van de oud-president in te trekken. Dat betekende dat hij kon worden vervolgd. De openbaar aanklager eiste de doodstraf voor allerlei zware misdrijven, waaronder moord, seksueel misbruik en het faciliteren van terrorisme.

'Willekeur'

Kabila reageerde destijds verontwaardigd op het besluit tot vervolging. Hij noemde het "willekeur" en klaagde dat het rechtssysteem wordt misbruikt voor politieke doeleinden. Hij heeft altijd gezegd onschuldig te zijn.

In een toespraak voor honderden Amerikaanse topmilitairen heeft president Trump gewaarschuwd voor "een invasie van binnenuit". Hij zei dat zijn regering in meer steden in de VS militairen zal inzetten. Verder speelde hij openlijk met het idee om "gevaarlijke steden" in het land te gebruiken als oefenplek voor het leger.

De toespraak van Trump duurde volgens Amerikaanse media ruim zeventig minuten. De president bekritiseerde onder andere steden waar Democraten aan de macht zijn, zoals San Francisco, Chicago, New York en Los Angeles. "We zullen de orde daar herstellen", zei hij, zonder duidelijk te maken wat hij bedoelde. Naar een aantal van de steden stuurde Trump al op eigen initiatief de Nationale Garde.

'Dit is ook een oorlog'

De focus van het leger moet volgens Trump meer op binnenlandse veiligheid komen te liggen. Hij beweerde opnieuw dat er onder zijn voorganger Biden allerlei buitenlandse criminelen naar de VS zijn gekomen. "Dit is ook een oorlog, een van binnenuit." Trump zei dat een aantal generaals in de zaal er veel werk aan zullen hebben.

Minister van Defensie Hegseth, die vóór Trump de legertop toesprak, had al de oorlog verklaard aan politieke correctheid binnen de strijdkrachten. Hij haalde uit naar "dikke" militairen en riep op tot de terugkeer van de "krijgersmentaliteit". Militairen moeten wat de minister betreft meer meedogenloos te werk gaan en de regels voor oorlogvoering vergeten.

VS-correspondent Sjoerd den Daas:

"Deze bijeenkomst schriftelijk of via videoverbinding afdoen was ongetwijfeld goedkoper geweest. Maar daar ging het Hegseth en Trump niet om. Live op televisie wilden ze een krachtig signaal afgeven, oog in oog met de 800 ingevlogen admiraals en generaals van de Amerikaanse strijdkrachten: knoop goed in je oren wat we jullie vandaag vertellen, of jullie kunnen inpakken.

De speeches van eerst Hegseth en daarna Trump gingen alle kanten op. Van de baarden die verboden worden tot een verbod op lang haar. Ook beklaagde Hegseth zich opnieuw over de "verheerlijking van klimaatverandering" en andere "giftige ideologische onzin", met 'woke' voorop. In de afgelopen maanden waren het veelal mensen van kleur en vrouwen binnen het ministerie van Defensie die op straat zijn gezet.

Door nog maar eens te stellen dat 'de vijand' van binnenuit komt, sleep Trump de messen voor verdere inzet van Amerikaanse troepen op eigen grondgebied. Nadat troepen van de Nationale Garden eerder al werden geposteerd in de straten van Los Angeles, Washington en Portland is Chicago nu als volgende aan de beurt, beloofde Trump opnieuw. Dat Amerikaanse wet- en regelgeving de inzet van troepen in eigen land sterk afbakent, lijkt daarbij geen belemmering."

"Ik zei tegen Pete (Hegseth, red.)", ging Trump verder, "dat we sommige van deze gevaarlijke steden als trainingslocatie kunnen gebruiken voor ons leger en de Nationale Garde". De president zei niet wat hij daarmee bedoelde. Hij maakte wel duidelijk dat hij van het leger en de politie verwacht dat zij harder optreden. Als bijvoorbeeld een voertuig wordt bekogeld met stenen, mogen ze van hem "doen wat ze maar willen".

Zoals gebruikelijk ging Trump in zijn toespraak van de hak op de tak. Het ene moment sprak hij over zijn kans om de Nobelprijs voor de Vrede te winnen, vervolgens over zijn liefde voor het invoeren van importheffingen.

De president kondigde ook hervormingen aan voor de verkoop van Amerikaanse wapens aan het buitenland. Hij wil dat binnenlandse defensiebedrijven de productie fors opschroeven. "We maken de beste apparatuur ter wereld, maar ze moeten die sneller maken." Het doel van Trump is om de strategische reserves van wapens en munitie voor het Amerikaanse leger als eerste op peil te krijgen.

Het Amerikaanse Openbaar Ministerie wil dat de veroordeelde rapper en zakenman Sean 'Diddy' Combs minimaal elf jaar de cel ingaat. Volgens de aanklagers leven zijn slachtoffers in angst en zijn ze bang voor zijn vrijlating.

De 55-jarige Combs werd begin juli deels schuldig bevonden in een zedenzaak tegen hem. Hij is schuldig bevonden aan het vervoeren van personen met het oog op prostitutie. Voor de zwaardere aanklachten als mensenhandel en afpersing werd hij vrijgesproken.

Voor de prostitutieveroordeling kan hij tot twintig jaar cel krijgen. Combs' advocaten stellen dat een gevangenisstraf van ongeveer twee jaar passend is.

'Geen slachtoffer'

"De misdrijven waaraan hij zich schuldig heeft gemaakt zijn serieus en ernstig", aldus de aanklagers in een verzoekschrift aan de rechter. "Hij gebruikte geweld en joeg slachtoffers angst aan."

Daarnaast zijn ze van mening dat Combs zichzelf ten onrechte als slachtoffer probeert neer te zetten. "Hij is geen slachtoffer", schrijven ze. "De rechtbank zou zich moeten focussen op de gevolgen van zijn gedrag voor de echte slachtoffers, zijn slachtoffers."

Ze voegden ook brieven toe van vrouwen die betrokken waren bij de zaak tegen Combs. Zij zeggen nog dagelijks last te hebben van het misbruik en geweld. In de brieven staat ook dat ze de indruk hebben dat Combs geen berouw toont en dat ze bang zijn voor hem. "Ongelooflijk, hij beweert nu dat zijn slachtoffers de schuld op zich moeten nemen", aldus een van hen.

Cassie Ventura

Ook zijn ex-vriendin Cassie Ventura, die tijdens de zaak tegen Combs getuigde, doet opnieuw een boekje open. "Ik maak me zorgen dat Diddy of vrienden van hem achter mij of mijn familie aankomen", zegt ze. "Ik ben enorm bang voor vergelding voor alles wat ik gezegd heb tijdens de zaak."

Ventura getuigde over mishandeling en chantage door Combs. Daarnaast zei ze dat ze werd onderworpen aan honderden zogenoemde 'freak-offs', drugsmarathons waarin ze naar eigen zeggen seksuele handelingen moest verrichten met mannelijke sekswerkers terwijl Combs toekeek, filmde en aanwijzingen gaf.

Naar verwachting hoort de rapper op 3 oktober van de rechter wat zijn straf wordt.

In Zwijndrecht zijn vier jongeren van tussen de 16 en 18 jaar oud gearresteerd vanwege geweld in de stad. Op 19 september raakte in die gemeente een 17-jarige zwaargewond bij een steekpartij, waarna een escalatie van geweld inclusief een explosie bij een woning volgde. De burgemeester wees daarop vier wijken aan als veiligheidsrisicogebied, om meer geweld te voorkomen.

De geweldsdelicten met jongeren in Zwijndrecht lijken op die in Beverwijk en Heemskerk, waar twee weken geleden scholen werden gesloten uit angst voor geweld. Gewelddadige beelden van jongeren die elkaar vernederden en zwaar mishandelden werden daarbij verspreid via sociale media.

Het roept de vraag op hoe dit soort conflicten onder jongeren ontstaan en vervolgens online escaleren.

Hybride straatgeweld

Criminoloog Shanna Mehlbaum heeft onderzoek gedaan naar dit soort "hybride straatgeweld", nadat ze beelden had gezien van een 10-jarige jongen die mishandeld werd. Ze ontdekte dat deze vorm van geweld vaak voorkomt, maar lang niet altijd bij de politie terechtkomt.

Volgens haar is dit hybride straatgeweld in heel Nederland een probleem. "We zagen het weliswaar eerder in steden als Rotterdam en Amsterdam, maar later verspreid door het hele land." Dat ging op dezelfde manier als in de steden, "bijna als een soort script". Het geweld beperkt zich ook niet tot plekken die kansarm zijn, of een lage sociaaleconomische status hebben, aldus de criminoloog.

Een groot deel van deze ruzies speelt zich online af en wordt daardoor niet gezien door ouders, politie, scholen en gemeente. Omdat zij maar beperkt zicht hebben op wat er op sociale media gebeurt, is de problematiek volgens de criminoloog dan ook groter dan wordt aangenomen.

Door de online dynamieken van Snapchat en TikTok, waar beelden van gevechten worden gedeeld, wordt het geweld versterkt. Daarmee faciliteren de platforms dit soort geweld tot op zekere hoogte, vindt ze. "Ze maken het heel makkelijk om snel beelden met heel veel mensen te delen. Het is wel mogelijk om hier melding van te maken, maar dan is het vaak al te laat."

Het scannen of strenger toezien op versleutelde chats zoals in Snapchat, is omstreden vanwege het recht op privacy, wat ook voor kinderen geldt.

'Snitch' en 'credits krijgen'

Jongeren zijn terughoudend met vertellen als ze slachtoffer worden van dit geweld. "Ze willen niet bekendstaan als snitch (verklikker) omdat dat kan leiden tot nieuwe aanvallen als straf." Daardoor gaan ze niet naar de politie om te vertellen wat er gebeurd is, uit angst voor een escalatie van het conflict.

Een ruzie die leidt tot geweld kan heel klein beginnen. "Bijvoorbeeld door een jongere die vindt dat een ander hem verkeerd heeft aangekeken, dat uitmondt in een online conflict en vervolgens uit de hand loopt omdat partijen zich niet willen laten kennen." Soms hitsen omstanders in online groepen elkaar op om het conflict uit te vechten in het echte leven. "Maar ook zijn er willekeurige slachtoffers van geweld, die worden gezien als makkelijke 'prooi'."

Mehlbaum ziet dat de waarden van de straat, zoals laten zien dat je wat terugdoet als je wat wordt aangedaan, worden gekopieerd naar sociale media. Jongeren willen dan dat de beelden waarin ze wraak nemen, worden gedeeld en dat iedereen uit hun groep ziet dat diegene niet met zich laat sollen. "Zo willen ze online en offline status krijgen en credits krijgen voor hun (gewelds)daden."

Het gebrek aan toezicht online vraagt volgens haar een grotere inspanning van ouders, scholen, de gemeente en de politie. "We moeten het gesprek aangaan met kinderen en het moet normaal worden dat ouders met ze praten en zien wat er online gebeurt." De criminoloog vindt het belangrijk dat jongeren weten door welke volwassenen ze geholpen kunnen worden en dat zij zicht hebben op conflicten. "Zo kunnen we voorkomen dat het geweld weer oplaait."

De politie Noord-Holland laat weten dat ze na de geweldsincidenten in Beverwijk op bezoek zijn geweest op scholen. Een woordvoerder stelt dat dat heeft geholpen in het terugdringen van de onrust onder jongeren. "Wij hebben met klassen gesproken en zijn extra zichtbaar geweest. Daarmee is de rust teruggekeerd."

Al jaren wordt erover gepraat, maar gisteravond is er dan eindelijk een stap gezet in de verduurzaming van Tata Steel. Daarover hebben demissionair minister Hermans van Klimaat en Groene Groei en het staalbedrijf voorlopige afspraken gemaakt.

Het hele project mag wat kosten. De schatting is dat er in totaal 6,5 miljard euro nodig is, waarvan 2 miljard subsidie aan het bedrijf in IJmuiden. Hiermee proberen het kabinet en Tata staalproductie in Nederland te houden.

Werknemers hebben opgelucht gereageerd op de afspraken. "Dit plan is zeker een steun in de rug," zegt Cynta Groos van de Ondernemingsraad van Tata. "In diverse Facebookgroepen las ik reacties van mensen die blij zijn dat we verder kunnen. Het heeft al veel te lang geduurd, maar het is nog niet te laat."

Tegelijkertijd maakt vakbond FNV zich wel zorgen om een aangekondigde reorganisatie waarbij 1200 banen zouden verdwijnen. "Voor veel medewerkers is de toekomst bij het bedrijf onzeker. Bij zo'n grootschalige transformatie heb je juist iedereen keihard nodig. Neem je nu afscheid van zo veel mensen, dan vertraag je de verduurzaming alleen maar", zegt Cihan Lacin, bestuurder van FNV Metaal.

Te veel staal

Hoe dan ook staat Tata voor een enorme opgave. Deze zomer publiceerde hoogleraar macro-economie Roel Beetsma samen met een collega een analyse over het verdienmodel van Tata Steel in economenvakblad ESB. Hun conclusie toen: het verdienmodel van Tata is zwak.

Die conclusie staat wat hem betreft nog altijd overeind. Hij twijfelt of Nederland wel de juiste plek is voor de fabriek. Wereldwijd wordt er op dit moment te veel staal geproduceerd, zegt Beetsma tegen de NOS. "Dat komt omdat veel landen de productie subsidiëren, terwijl wereldwijd de vraag naar staal afneemt."

De staalproductie in Nederland kan maar moeilijk concurreren met andere landen. Dat komt onder meer door de hoge energiekosten. Die leiden ertoe dat Tata momenteel verlies draait, waarbij de Amerikaanse importheffingen van 50 procent het bedrijf ook hard raken. 12 procent van de productie gaat naar de Verenigde Staten.

Uitstoot Tata

Tata Steel is een grote vervuiler in Nederland. Tata stoot jaarlijks 12,6 megaton CO2 uit. In de nieuwe plannen moet de CO2-uitstoot in stapjes omlaag:

De hoop is dat hiermee de totale Nederlandse CO2-uitstoot 5 procent minder zal worden.

Demissionair minister Hermans wil dat Tata verduurzaamt om zo de CO2-uitstoot naar beneden te brengen. Ook is het bedrijf belangrijk voor de economie en de werkgelegenheid.

Beetsma twijfelt of Tata, ook na verduurzaming, als een gezond bedrijf kan draaien in Nederland. Het vergroenen van de staalproductie maakt het niet goedkoper voor Tata. Staal maken met gas of waterstof is vooralsnog duurder dan met kolen.

Op eigen benen staan

Als zwaarwegend argument voor het steunen van Tata, noemt Hermans ook de zogenoemde strategische autonomie van Europa. Oftewel, Europa moet op eigen benen staan. Wereldwijde spanningen leggen bloot dat Europa sterk afhankelijk is van andere landen voor belangrijke grondstoffen.

Zo moet Europa ook zelf staal blijven maken, benadrukken momenteel veel Europese leiders. De vraag is of Nederland daarvoor het beste land is, zegt hoogleraar Beetsma. Ook binnen Europa zijn er landen waar 'groen' staal goedkoper gemaakt kan worden. Zo wekt Spanje veel zonne-energie op en kunnen ze in Zweden goedkoop energie produceren door middel van waterkracht.

"Nederland heeft niet de beste papieren door dure stroom", zegt Beetsma. "Dan heb je niet alleen steun nodig voor het ombouwen van de fabriek, maar ook jarenlange subsidie voor groene energie." Ook helpt de drukte op het Nederlandse elektriciteitsnet niet mee, legt Beetsma uit. Dat gaat ten kosten van de ruimte voor andere bedrijven.

Positiever beeld

Uit onderzoek van oud-minister Hans Wijers en bankier Frans Blom, dat vorig jaar verscheen, blijkt juist een positiever beeld van de toekomst van Tata Steel. Zij noemen de gunstige ligging van het bedrijf aan de Noordzee met een eigen haven. Waarmee Tata ook toegang heeft tot groene energie van windparken op de Noordzee. Daarmee kan groen waterstof worden geproduceerd, zeggen zij.

Hun rapport was de basis waarop het kabinet verder met Tata in gesprek is gegaan over de toekomst.

Je kan kiezen voor 'degelijkheid' met mij of voor een land vol 'verdeeldheid' onder radicaal-rechts. Dat is de boodschap van de Britse premier Keir Starmer, die een antwoord probeert te bieden op de opkomst van Nigel Farage in het Verenigd Koninkrijk. Starmer sprak op het congres van zijn Labour-partij over een "gevecht om de ziel van het land".

Een gevecht is het zeker voor de premier: nog nooit werd een nieuw gekozen regering zo snel impopulair. Ook zijn persoonlijke peilingen zijn dramatisch: de tevredenheid over de premier is het laagst sinds minstens 1977, en lager dan die van ex-premier Rishi Sunak voor hij vertrok.

Ondertussen staat de nieuwe anti-immigratiepartij van Farage bovenaan in de peilingen.

Ongemakkelijke boodschap

Een groot deel van Starmers toespraak ging daarom over 'tolerantie' tegenover een groeiend anti-immigratiesentiment. Starmer erkende de frustratie van Britten over het stijgende aantal migranten en asielzoekers dat in rubberboten aan de Britse kust arriveert en de gebroken beloftes van opeenvolgende regeringen om meer grip te krijgen op de grenzen.

Hij beloofde te luisteren naar werkende mensen die zich niet gehoord voelen over de nadelen van immigratie. En hij zei migranten "die hier niet thuishoren" uit te zetten, zonder uit te leggen wie hij daarmee bedoelt en hoe hij dat gaat doen.

Een strenger asielbeleid verkondigen is een ongemakkelijke boodschap voor de premier: hij sprak immers op een Labour-conferentie, voor leden van een van oudsher linkse partij. Veel van hen horen liever niet hoe migranten en asielzoekers geweerd gaan worden. Je hoeft de conferentiezaal in Liverpool maar uit te lopen en je struikelt over de demonstranten die borden ophouden met refugees are welcome here.

De linkerflank van Labour voelt zich juist diep geraakt door de rechtse koers van de regering en moppert dat de 'kernwaarden' van de partij worden verloochend. Tegelijk moet Starmer een sterker antwoord formuleren op het immigratiethema om te voorkomen dat hij meer kiezers zal verliezen aan de populistische partij Reform van Farage.

Lijnrecht tegenover Farage

In zijn toespraak probeerde Starmer zichzelf dan ook lijnrecht tegenover zijn grootste tegenstander te zetten. Nigel Farage werd neergezet als de gemeenschappelijke vijand en daar zit ook een politieke strategie achter: de premier wordt namelijk al langer beschuldigd van kleurloosheid en onduidelijkheid over waar hij voor staat. Door zich af te zetten tegen Farage wordt in ieder geval duidelijker waar hij politiek op tegen is.

In de aanloop naar de conferentie namen zowel premier Starmer als zijn vooraanstaande ministers Wes Streeting en Shabana Mahmood het woord 'racistisch' in de mond. Starmer noemde het voorgestelde beleid van Farage om mensen met een tijdelijke verblijfsstatus alsnog uit te zetten racistisch en immoreel. Ook in zijn toespraak herhaalde hij meerdere keren het woord, wat groot applaus in de zaal oogstte.

In reactie liet Nigel Farage weten vanmiddag zelf een persconferentie te houden, waarin hij zal aanvoeren dat deze taalkeuze "oproept tot geweld vanuit extreemlinks" en hem en zijn partijleden in gevaar brengt. "Na wat er met Charlie Kirk is gebeurd, is dit een schande", voegde hij toe. De verhitte retoriek in het VK begint steeds meer te lijken op de politieke verdeeldheid in de VS.

Twijfels over Starmer

De afgelopen weken kreeg Starmer niet alleen zware kritiek te verduren, er werd binnen zijn partij zelfs openlijk gespeculeerd of hij wel de juiste man is voor het premierschap. In de coulissen stond al een opvolger klaar: 'king of the north' Andy Burnham, de populaire Labour-burgemeester van Manchester. Dat gevaar lijkt nu meer geweken: de burgemeester kreeg geen warm onthaal en werd beschuldigd van ontrouw en dat hij geen teamspeler zou zijn.

Of Starmers toespraak vandaag zijn positie heeft verstevigd, zal in de komende dagen uitgebreid worden bediscussieerd in het land. Ondertussen doemen de volgende uitdagingen al weer op: eind november moet de regering een begroting presenteren met een miljardentekort in de staatskas. En in mei 2026 vinden de tussentijdse lokale verkiezingen plaats, terwijl de peilingen er momenteel dramatisch voorstaan voor Labour.

De regering zal de komende maanden wanhopig proberen de economie uit het slop te trekken. Zoals Starmer in zijn speech benadrukte, zou economische groei een tegengif zijn voor de woede en het ongenoegen in het land. Een sterke economie zal volgens de premier rust en stabiliteit brengen - iets wat hard nodig is om de wereldwijde, onzekere situatie het hoofd te bieden.

Op de Spaanse eilanden Ibiza en Formentera geldt nog code oranje in verband met overstromingsgevaar. Door de uitlopers van de voormalige orkaan Gabrielle hebben de eilanden te maken met hevige regenval. Eerder op de dag werd code rood afgekondigd.

De Spaanse weerdienst waarschuwt voor "buitengewoon gevaarlijke situaties". Vooral rond Ibiza-Stad zijn de problemen groot. De autoriteiten hebben inwoners opgeroepen om niet de weg op te gaan en waar mogelijk binnen te blijven. Scholen en openbare gebouwen zijn gesloten en ook een stuk ringweg rond Ibiza-Stad is dicht.

Op beelden is te zien dat straten in de stad blank staan. In de haven zijn kades overstroomd. Volgens de krant El País raakten twee mensen zwaargewond toen ze op straat ten val kwamen.

Inwoners waden door de straten, op het vliegveld komt het water uit de plafonds:

De burgemeester van Ibiza-Stad meldt dat de hulpdiensten meer dan honderd keer zijn uitgerukt. Militairen ondersteunen de hulpdiensten op het eiland; vanaf Mallorca en vanuit Valencia komen extra militairen om te helpen.

Er moeten vooral mensen uit auto's en ondergelopen gebouwen gehaald worden. Inwoners hadden rond het middaguur een waarschuwing op hun mobiele telefoon gekregen om kelders en andere laaggelegen plekken te mijden.

Valencia

Op het vasteland is het waarschuwingsniveau voor de regio's Valencia en Alicante afgeschaald naar code geel. Daar waren scholen en andere openbare gebouwen sinds gisteren uit voorzorg dicht.

In Valencia werd gevreesd voor hevige overstromingen zoals die van vorig jaar oktober, toen 235 mensen om het leven kwamen.

Een hoogbejaarde Duitse vrouw is vandaag overleden, nadat de ambulance waar zij in lag in botsing was gekomen met de trein van Dortmund naar Enschede. Dat gebeurde in Ahaus.

De ambulance was vanochtend rond 7.25 uur onderweg met de patiënt toen haar gezondheidssituatie plots verslechterde. Om haar beter te kunnen helpen, zette de chauffeur de ambulance meteen stil, precies op de spoorwegovergang.

Toen de slagbomen omlaaggingen vanwege de naderende trein, kon de ambulance geen kant meer op, meldt RTV Oost.

Dode en gewonden

De 88-jarige patiënte overleefde de klap niet. De ambulancemedewerkers van 18, 19 en 24 jaar, de machinist en een passagier in de trein raakten lichtgewond. De Duitse politie onderzoekt het ongeval.

Het treinverkeer lag vanochtend urenlang stil, maar is inmiddels weer op gang. De trein tussen Enschede en Dortmund wordt ook door veel Nederlanders gebruikt.

Het politieonderzoek en de bergingswerkzaamheden na een ernstig ongeluk op de A73 duren langer dan verwacht. De snelweg van Roermond naar Venlo blijft tot morgenvroeg 05.00 uur dicht.

Vanochtend rond 09.30 uur kwam er ter hoogte van het dorp Belfeld een persoon om het leven bij een ongeval met vier vrachtwagens. Een van de vrachtwagens kantelde. Dit leidde tot een ravage op de snelweg.

De hulpdiensten waren massaal aanwezig. Ook werd er een trauma-arts ingevlogen. Voor één inzittende kwam de hulp te laat, een ander raakte gewond en is naar het ziekenhuis gebracht.

Verkeer wordt omgeleid

De snelweg is in noordelijke richting sindsdien afgesloten. Rijkswaterstaat verwachtte dat de snelweg rond 17.00 uur weer open kon, maar er is toch meer tijd nodig om de boel op te ruimen.

Pas na de spits zullen de vrachtwagens weggehaald zijn. Daarna blijft de snelweg nog dicht vanwege geplande werkzaamheden tussen Roermond en Maasbree. Daarom kan het verkeer tot morgenochtend geen gebruikmaken van de A73 richting het noorden. Verkeer wordt omgeleid via de A2 en A67, meldt L1.

De brandweer moet steeds vaker in actie komen voor branden in gebouwen, veroorzaakt door accu's van elektrische fietsen. Elektrische fietsen zijn populair, maar de accu's kunnen bij verkeerd gebruik in brand vliegen. Gisteravond nog raakte een woning in Den Haag zwaar beschadigd. Vermoedelijk vloog een accu van een fatbike in brand.

De brandweer ziet het aantal accubranden de afgelopen jaren toenemen. "Landelijk zien we nu ieder jaar zo'n 250 tot 300 gebouwbranden die veroorzaakt zijn door fietsaccu's", zegt Gerard Holtkamp van de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland. "Mensen onderschatten het gevaar. We zien bijvoorbeeld dat mensen hun fiets in een hal opladen, terwijl die hal de enige vluchtweg is."

Ook zijn collega Carla Kats van de veiligheidsregio ziet dat mensen het gevaar onderschatten. "Mensen leggen de accu op de bank, op vloerbedekking. Of laden hem op als ze er niet bij zijn. Op het moment dat je hem op een bank legt en er ontstaat een klein vonkje, staan je bank en je huis in de fik."

Ook de giftige rook die vrijkomt als een accu brandt kan levensgevaarlijk zijn in een gesloten ruimte, waarschuwde de brandweer van de regio Amsterdam-Amstelland vorige week. Aanleiding voor de waarschuwing was een opvallend hoog aantal branden in vouwfietsaccu's van fietsmerk Windgoo.

Campagne

Met inmiddels naar schatting 3 miljoen e-bikes op de Nederlandse wegen komt onder meer de brandweer nu met een campagne, 'Ik laad accuraat'. Die moet gebruikers bewuster maken van de risico's van het opladen van accu's. Op de website en via sociale media delen de betrokken organisaties tips.

Plaats een rookmelder in de ruimte waar je de accu oplaadt, is een van de tips voor gebruikers van e-fietsen en -scooters. Laad de accu alleen op als je zelf in de buurt bent. En stel de accu niet bloot aan vrieskou, volle zon of vocht. Holtkamp: "Zo'n accu is net als een mens. Het moet niet te warm of te koud zijn, liever niet vallen of stoten."

Schade na een val of stoot is een van de oorzaken van accubranden. Zo'n beschadiging is niet altijd aan de buitenkant te zien, maar de cellen in de accu zijn kwetsbaar. Als die cellen zijn beschadigd, wordt het risico op kortsluiting groter. Het advies is dan ook om na een val een fietsenmaker de accu te laten controleren.

Imitatieladers

Ook adviseert de brandweer om alleen de originele laders te gebruiken. Bij imitatieladers kan de accu 'overladen' en hoe heter de accu wordt, hoe groter de kans op brand.

De elektrische fiets helemaal vermijden, dat gaat de brandweer te ver. "Het is te kort door de bocht om te zeggen 'dit moet je niet doen, het is een risico'. Je moet je alleen bewust zijn van de risico's."

De brandweer geeft een demonstratie van wat er gebeurt als slechts één cel in brand vliegt:

Een 11-jarige jongen wordt verdacht van betrokkenheid bij de diefstal van een fatbike in Capelle aan den IJssel, waarbij een jongen van 15 werd doodgeschoten.

De jongen van 11 zou de diefstal samen met drie jongens van 15 hebben gepleegd. De andere verdachten komen uit Rotterdam en Gouda. Zij zijn vorige week voorgeleid aan de rechter-commissaris en zitten nog vast.

De jongste verdachte is verhoord, maar zit vanwege zijn leeftijd niet vast. "Kinderen onder de 12 jaar kunnen niet strafrechtelijk worden vervolgd. Uiteraard wordt wel gekeken naar passende maatregelen en nodige zorg", stelt de politie. Vanwege zijn leeftijd wil de politie ook niet zeggen waar de jongen woont.

Bij de fatbikeberoving werd een omgebouwd alarmpistool op het hoofd van het slachtoffer gericht. Ook werden schoppen en klappen uitgedeeld. De verdachten gingen er na de roof vandoor.

Op de vlucht voor de politie werd de 15-jarige Jerryson buiten bij een filiaal van McDonald's doodgeschoten. Veel bezoekers van de zaak zagen het gebeuren.