NOS Nieuws - Algemeen

Na de wat rumoerige partijbijeenkomst deze zomer, leken de rijen vandaag weer gesloten op het verkiezingscongres van GroenLinks-PvdA. Partijleider Timmermans viel de PVV aan, nummer 3 Klaver richtte zijn pijlen ook op het CDA en allebei wilden ze "de sociale meerderheid" mobiliseren voor verkiezingsdag, 29 oktober.

Timmermans sloot het congres in Rotterdam af met een toespraak in een Amerikaans aandoende setting. Op weg naar het podium liep hij door een applaudisserende mensenmassa, hier en daar handenschuddend, en onder begeleiding van opzwepende muziek. Eenmaal op het podium werd hij geflankeerd door tientallen partijprominenten en andere leden.

In zijn speech had hij veel aandacht voor Gaza en Israël, de oorzaak voor interne onrust in juni, en de gebeurtenissen van afgelopen zaterdag. "Jullie hebben de aanval op onze instituties gezien", zei Timmermans over de extreemrechtse rellen in Den Haag.

Dronken oom

Hij herhaalde dat Wilders met zijn uitspraken hiervoor een voedingsbodem schept en vergeleek de PVV-leider met een dronken oom op een feestje die onaanvaardbare dingen zegt, maar die je desondanks laat praten. "Maar het is niet de dronken oom, het is de leider van de grootste fractie." En die is de afgelopen jaren "te weinig tegengesproken", vindt Timmermans.

GroenLinks-PvdA is "het enige alternatief" voor mensen die willen dat Nederland een andere richting inslaat, hield Timmermans zijn achterban voor. Zijn partij staat volgens hem namelijk voor de "sociale meerderheid" van mensen die wel iets voor elkaar over hebben.

CDA en VVD

Klaver, die vlak daarvoor speechte, sprak van "democratisch vandalisme" van Wilders waartegen moet worden opgestaan. En hij opende tegelijk de aanval op die andere partij die er goed voorstaat in de peilingen: het CDA. "Henri Bontenbal rekent zich al rijk", zei Klaver, doelend op een recent interview in NRC waarin de CDA-leider zegt graag premier te willen worden.

"Vergis je niet", waarschuwde Klaver. "Het CDA wil verdergaan waar de VVD is opgehouden." Bontenbal predikt volgens de oud-GL-leider rust, reinheid en regelmaat, maar de CDA-plannen resulteren in bezuinigingen, hogere huren en duurdere boodschappen.

CDA naast GL-PvdA, PVV staat er beter voor

De twee partijen waar vandaag de aanval op werd geopend, staan samen met GroenLinks-PvdA bovenaan de laatste peilingen. In de laatste Peilingwijzer, die zetelpeilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag samenvoegt, staat GL-PvdA op 23-27 zetels. Dat is ongeveer gelijk met CDA, dat op 22-26 zetels staat. PVV staat er wat beter voor met een zetelaantal van 29-35.

Op het congres werd ook het verkiezingsprogramma van de linkse beweging definitief vastgesteld. Dat ging zonder slag of stoot: nadat het standpunt over gokreclames was aangescherpt met een amendement, stemde 97 procent van de leden voor.

Het programma, dat vorige maand naar buiten kwam, heeft wonen als hoofdthema en draait verder om bekende linkse thema's: een eerlijker verdeling van de welvaart en het terugbrengen van veel taken naar de overheid.

De door Rusland bezette kerncentrale Zaporizja is sinds bijna vier dagen afgesneden van het stroomnet en is afhankelijk van noodgeneratoren. Oekraïense functionarissen en atoomwaakhond AIEA maken zich ernstig zorgen over de veiligheid.

De stroomtoevoer vanuit Oekraïne werd afgelopen dinsdag om 16.56 uur lokale tijd afgesneden in door Rusland bezet gebied. Niet eerder heeft het nucleaire complex zo lang zonder externe stroom gezeten, waarschuwde de IAEA donderdag al.

Er zijn geen signalen dat de elektriciteit weer wordt aangesloten. De centrale gebruikt nu dieselgeneratoren voor de koel- en veiligheidssystemen.

Aansluiting op Russisch net

De kerncentrale bij Zaporizja is de grootste in Europa. De reactoren leveren sinds de bezetting geen stroom meer. Rusland zou nu bezig zijn ten minste een reactor weer te activeren, ondanks de risico's die dat met zich meebrengt in het oorlogsgebied.

Het Kremlin wil de centrale herstarten en de reactoren aansluiten op het Russische stroomnet. Er zijn aanwijzingen dat Rusland door bezet gebied een nieuwe stroomverbinding aanlegt naar de Zaporizja-centrale.

Ook wordt volgens een analyse van satellietbeelden door Greenpeace gewerkt aan een dam in de rivier de Dnipro, die een veilige watertoevoer naar de centrale moet verzekeren.

De door Rusland benoemde directeur van de centrale, Joeri Tsjernitsjoek, zei vorige week dat de aansluiting op het Russische net "in de laatste fase" is.

Bezet sinds maart 2022

De Zaporizja-kerncentrale aan de Dnipro viel kort na het begin van de Russische invasie in Oekraïne in handen van de Russen. Oekraïens personeel werd verboden het complex te verlaten en gedwongen contracten te tekenen met het Russische kernenergiebedrijf Rosatom. Sindsdien hebben duizenden specialisten het bezette gebied kunnen verlaten, maar een klein aantal medewerkers zit nog vast.

Uit een rapport van de Oekraïense onderzoeksgroep Truth Hounds, gebaseerd op verklaringen van slachtoffers, bleek deze week dat medewerkers de afgelopen jaren zijn bedreigd en gemarteld.

Dat gebeurde in detentiefaciliteiten in de buurt, waar zowel Oekraïense burgers als medewerkers van de centrale vastzaten in overbevolkte ruimtes. Ze kregen volgens het rapport te maken met mishandeling, elektrocutie, seksueel geweld en nepexecuties. Ook kregen de gevangenen niet altijd genoeg voeding, water en medische zorg.

De stroom naar de centrale is negen keer eerder uitgevallen door schade aan de stroomkabels. Dat gebeurde echter steeds door Russische aanvallen in gebied dat in handen is van Oekraïne. Kiyv heeft de stroomtoevoer over de Dnipro telkens hersteld om de centrale veilig te houden.

Atoomwaakhond IAEA, dat een team ter plaatse heeft, zegt dat het van Russische zijde te horen heeft gekregen dat er voldoende diesel aanwezig is om de generatoren 20 dagen lang van stroom te voorzien.

IAEA-topman Rafael Grossi heeft gezegd dat het uitvallen van de externe stroomvoorziening "de kans op een nucleair ongeval vergroot".

Tijdbom

Van de achttien beschikbare dieselgeneratoren zijn er zeven nodig om de koeling van de zes reactoren te laten werken. Als de generatoren zouden uitvallen, bestaat het risico dat de nucleaire brandstof in de zes reactoren over een periode van weken oncontroleerbaar opwarmt. Dat kan leiden tot een meltdown, zeggen Oekraïense bronnen tegen de Guardian. Een versnelde versie van dit scenario deed zich in 2011 na de tsunami voor in de Japanse Fukushima-centrale.

Grossi noemt de situatie daarom "zeer verontrustend". Donderdag had hij een ontmoeting met de Russische president Poetin, maar dat leidde niet tot actie om de stroomverbinding te herstellen.

De Oekraïense afdeling van Greenpeace waarschuwt eveneens voor de risico's van de Russische operatie bij de centrale. "Op dit moment is de kerncentrale van Zaporizja een tijdbom, omdat de gevolgen onvoorspelbaar zijn", aldus Daryna Rohatsjoek van Greenpeace Oekraïne.

De Polderbaan op Schiphol is vanmiddag zo'n 45 minuten gesloten geweest, nadat piloten en vliegtuigspotters dachten dat ze een drone hadden gezien. Rond 19.00 uur meldde de marechaussee na onderzoek dat het zeer waarschijnlijk geen drone was, omdat er geen is gesignaleerd op radarbeelden. Het vermoeden is nu dat het om een ballon ging.

De marechaussee meldde vanmiddag dat er rond 12.10 uur meerdere meldingen van piloten binnenkwamen bij de luchtverkeersleiding. Die hadden een drone zien vliegen op zo'n 150 meter hoogte. Vervolgens is er met onder meer een politiehelikopter gezocht, maar werd er niets gevonden.

De meldingen leidden ertoe dat het vliegverkeer op de Polderbaan werd stilgelegd. Een "vrij uniek" besluit, zei de marechaussee. Drie kwartier lang werden vliegtuigen omgeleid naar de Zwanenburgbaan. Rond 13.00 uur werd de Polderbaan weer vrijgegeven.

'Extra alert'

De marechaussee denkt dat melders nu extra alert zijn op vliegende objecten in de buurt van luchthavens. Afgelopen week werden meerdere luchthavens in Denemarken gesloten, evenals het vliegveld van Oslo, omdat er meerdere drones waren gezien. De Deense regering beschouwde dat als "een aanval" en "een aanslag" op de luchthaven van de hoofdstad.

"Het goede nieuws is dat mensen extra alert zijn, de keerzijde is nu dat het vliegverkeer mogelijk tijdelijk voor niets is omgeleid", zegt woordvoerder Doron Wallin van de marechaussee. "Maar we nemen het zekere voor het onzekere, de veiligheid staat voor ons altijd voorop."

Het is verboden om boven en rond Schiphol met drones te vliegen, omdat het gevaarlijk is voor het vliegverkeer. De marechaussee zegt dat er dit jaar tot nu toe 22 meldingen van vermoedelijke drones bij Nederlandse luchthavens zijn geweest.

Voor de Molukse gemeenschap in Breda is het vandaag een feestelijke dag: 62 oud-militairen van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) hebben postuum een onderscheiding gekregen. Het is bedoeld als eerbetoon en waardering voor deze vergeten groep.

Het gebeurt vaker dat oud-militairen van het KNIL postuum worden geëerd. Dat het nu zo'n grote groep is, is te danken aan de inspanningen van de Initiatiefgroep Eerbetoon Molukse KNIL-Militairen Breda. Zij zijn de nakomelingen van Molukse KNIL-soldaten, die in 1950 halsoverkop hun vaderland moesten verlaten nadat Nederland de onafhankelijkheid van Indonesië had erkend.

Het KNIL en de onafhankelijkheidsoorlog

Het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger was een beroepsleger van lokale militairen die samen met de Nederlandse krijgsmacht tegen de Japanse bezetting vochten tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog die daarna uitbrak, waren zij onderdeel van de Nederlandse troepenmacht die streed tegen de Indonesische onafhankelijkheidsstrijders.

Toen Nederland de soevereiniteit van Indonesië uiteindelijk erkende, werden de KNIL-militairen naar Nederland geëvacueerd. Hun opvang was echter lange tijd op terugkeer gericht, waardoor hun huisvesting en integratie veel te wensen overlieten.

Pas in de jaren 60 werd duidelijk dat van terugkeer geen sprake meer kon zijn. Deze' gebroken belofte' heeft de relatie tussen de Molukkers en de Nederlandse overheid nog jaren belast en leidde in de jaren 70 tot verschillende geruchtmakende gijzelingsacties, onder meer in treinen in Drenthe.

Loekas Makatita (72) is vlak na aankomst van zijn familie in Nederland geboren. Zijn vader, die KNIL-militair was tijdens de dekolonisatieoorlog, heeft nooit over zijn ervaringen verteld, "op een keer na, op zijn sterfbed", vertelt Loekas. "Ik ben me daardoor altijd blijven afvragen hoe we verder moeten met ons leven in Nederland." Een vraag die meer inwoners van de Molukse wijk in Breda zich stelden.

Treinkapingen en Satudarah

Velen zijn daarnaast op zoek naar eerherstel. "Op scholen in Nederland wordt niet verteld waarom wij Molukkers hier terecht zijn gekomen. De Nederlanders kennen ons van de treinkapingen en van Satudarah. Maar er is veel meer te vertellen", vindt hij. "Toen wij hier kwamen, werden we ondergebracht in voormalige concentratiekampen uit de oorlog. Het was immers maar voor even, we zouden teruggaan. Maar dat is nooit gebeurd."

Het eerste gebaar van erkenning voor die historie kreeg de initiatiefgroep in 2024. De gemeente Breda nam voor onbepaalde tijd de grafrechten over van de KNIL-militairen die in Breda begraven zijn. Er kwamen naamborden en in Park Valkenburg verrees een monument met daarop een tekst die refereert aan de gebroken belofte over terugkeer naar Ambon.

Verdriet van ouders

De initiatiefgroep ging ook aan de slag met eerherstel voor de militairen, die nooit onderscheiden waren voor hun inzet of die in de hectiek van de evacuatie verloren waren gegaan.

En zo lukte het met hulp van het ministerie van Defensie om voor 62 van hen de gegevens van hun diensttijd opnieuw bij elkaar te brengen. Hun nabestaanden zijn vandaag in Bronbeek ontvangen om het ereteken in ontvangst te nemen.

Loekas Makatita laat dat graag over aan zijn kleinzoon, alweer de vierde generatie in Nederland. Zijn doel is hiermee bereikt. Eindelijk zal hij weten wat het verhaal van zijn familie is. Want bij de medaille hoort een dossier met een beschrijving van de gebeurtenissen die aanleiding waren voor de toekenning. "Dan weet ik wat het verdriet van mijn vader en moeder was."

De FBI heeft meerdere agenten ontslagen die tijdens Black Lives Matter-protesten vijf jaar geleden knielden als eerbetoon aan George Floyd, die door politieagenten werd gedood. Dat meldt persbureau Reuters.

Hoeveel agenten weg moeten is niet bevestigd, maar volgens de Amerikaanse nieuwszender CNN gaat het om twintig medewerkers.

In 2020 kwam de Afro-Amerikaanse George Floyd op 46-jarige leeftijd om het leven, nadat een agent minutenlang zijn knie op zijn nek drukte toen Floyd werd gearresteerd.

Zijn dood veroorzaakte een golf van demonstraties en protesten wereldwijd. Mensen demonstreerden tegen racisme en excessief politiegeweld. De leuze Black Lives Matter (zwarte levens doen ertoe) was sindsdien de noemer voor deze protesten.

Van een aantal van de ontslagen agenten is een foto opgedoken, waarin te zien is dat zij knielen voor Floyd. De agenten dragen daarbij een vest van de FBI. Tijdens de wereldwijde protesten tegen racisme en politiegeweld was knielen ook symbool.

Op de foto hebben twee agenten ook hun hand op hun hart.

Spanning de-escaleren

Binnen de FBI zeiden de agenten dat zij knielden om de spanningen tussen agenten en betogers te de-escaleren in een periode van emotionele protesten.

Na intern onderzoek was gebleken dat de agenten door te knielen regels van de FBI niet hadden overtreden. Nu kunnen ze dus toch hun spullen pakken.

Een FBI-vakbond heeft de ontslagen veroordeeld. "In plaats van deze agenten eerlijk te behandelen en een eerlijk proces te bieden, is ervoor gekozen om illegaal de rechten van deze agenten te negeren", zei een woordvoerder van de vakbond.

De Italiaanse politie heeft een enorme ondergrondse illegale sigarettenfabriek ontdekt. In de bunker werden 150 miljoen sigaretten gevonden. De fabriek van ruim 3000 m2 lag in de buurt van Cassino, een plaats tussen Rome en Napels.

Volgens Italiaanse media was de fabriek toegankelijk via een afstandsbediening die verborgen zat in een doos boven de grond; met die afstandsbediening kon een geheime ingang worden geopend.

In de bunker - waarvan de autoriteiten dachten dat het een leegstaand logistiek centrum was - werden ook slaapkamers ontdekt. Daar was plaats voor zo'n 18 medewerkers, inclusief keukens en badkamers.

Volgens de Italiaanse autoriteiten is het de grootste illegale sigarettenfabriek die ooit in Italië ontdekt is. Er werden ook grote hoeveelheden contant geld en spullen meegenomen, met een totale waarde van zo'n 50 miljoen euro.

Volgens de politie rolden er dagelijks meer dan zeven miljoen sigaretten van de band.

Belasting ontdoken

Volgens de autoriteiten werd er via de illegale fabriek meer dan een half miljard euro aan belasting ontdoken. De politie schatte de opbrengst op zo'n 130 miljoen euro. De sigaretten werden zowel in Italië als in andere EU-landen gedistribueerd.

Bij de inval werd één persoon aangehouden. Er komen nog meer aanklachten, heeft de Italiaanse justitie aangekondigd.

Op uitnodiging van Suriname brengt koning Willem-Alexander dit jaar een staatsbezoek aan de voormalige kolonie. Het is voor het eerst sinds 1978 dat een Nederlands staatshoofd Suriname bezoekt. Koningin Juliana was drie jaar na de Surinaamse onafhankelijkheid het laatste.

De Rijksvoorlichtingsdienst bevestigt aan de NOS dat de koning naar Suriname gaat. President Simons zei dat de uitnodiging volgde op diplomatiek overleg eerder deze maand.

Het bezoek van de koning zal vlak na de viering van een halve eeuw Surinaamse onafhankelijkheid zijn. Die viering is op 25 november. Het bezoek is voor begin december gepland.

Een Nederlands staatsbezoek lag in de lijn der verwachting, omdat er een nieuwe Surinaamse regering is. Onder andere door het bewind van de meermaals veroordeelde Bouterse vond er jarenlang geen koninklijk bezoek plaats.

Koningin Juliana tijdens haar staatsbezoek aan Suriname in februari 1978:

Bij de VN-top in New York sprak de Surinaamse president met staatshoofden, investeerders en met vertegenwoordigers van Curaçao, Sint-Maarten en Aruba. Het wordt tijd dat deze landen "business met elkaar" gaan doen, vindt Simons.

Persbureau ANP meldt dat er een nieuwe veerverbinding komt voor de export van Surinaamse landbouwproducten naar eilanden in het Caribisch gebied. Ook Barbados zou interesse hebben.

Bij de VN-top sprak Simons ook met premier Schoof af dat hij op 25 november in Suriname is bij de onafhankelijkheidsviering.

In 2023 maakte de koning niet alleen excuses voor het slavernijverleden, hij vroeg ook om vergiffenis. Een half jaar eerder had de oud-premier Rutte al namens de Nederlandse regering excuses gemaakt voor wat tot slaaf gemaakten is aangedaan.

Nazaten gaven aan dat het grote symbolische waarde zou hebben als ook Willem-Alexander zich er officieel over zou uitspreken. Zijn toespraak werd destijds live uitgezonden op tv in Suriname en het Caribische deel van het Koninkrijk.

Op verschillende plekken in het land openen tandartspraktijken vandaag hun deuren voor mensen die al jaren met tandpijn rondlopen. Niet vanwege angst voor de tandartsstoel, maar uit angst voor de rekening.

Dat gebeurt in het kader van de eerste Landelijke Tandartsdag. Deze actie is bedoeld voor mensen die dringend gebitszorg nodig hebben, maar het niet kunnen betalen. In Nederland zijn dat naar schatting zo'n 650.000 mensen.

Het initiatief bestond al vijf jaar in Rotterdam, maar is nu uitgebreid. Ook om een duidelijk signaal af te geven aan politiek Den Haag. "Er zijn veel mensen in Nederland die geen geld hebben om gebruik te maken van tandzorg, terwijl ze wel klachten hebben", zegt mondhygiëniste Linet Weening uit Groningen, tegen RTV Noord.

'Basisverzekering schiet tekort'

Een van de redenen daarvoor is volgens haar dat de basisverzekering tekortschiet. Alleen voor een kunstgebit wordt een groot deel van de kosten vergoed. Verder vallen de meeste kosten van de tandarts voor volwassenen buiten de basisverzekering. En ook bij een aanvullende verzekering wordt vaak maar een deel gedekt.

In totaal doen er 82 tandartsen mee en hebben 2200 mensen zich aangemeld voor de dag, meer dan er vandaag geholpen kunnen worden. De problemen waarmee mensen zaterdag geholpen worden, lopen volgens initiatiefnemer Anna Tak uiteen. "Ontstekingen, afgebroken kiezen, losse hoektanden, pijn aan de bovenkaak, en iemand die een wortelkanaalbehandeling nodig heeft", somt ze op.

Ook Johan Groothedde van Stichting Noodfonds Zwolle ziet hoe belangrijk het is om mensen hiermee te helpen. "Een goed gebit is belangrijk voor je eigenwaarde. Voor sommige mensen maakt dit écht het verschil", zegt hij tegen RTV Oost. Hij hoopt dan ook dat er volgend jaar nog meer tandartsen willen meedoen. "Het is superdankbaar werk."

Wie de afgelopen weken wel eens een boswandeling heeft gemaakt is het misschien opgevallen; het bos ligt nu al bezaaid met eikels.

"Dit jaar is een van de vroegste jaren ooit dat de eikels uit de boom vielen en dat heeft te maken met de hoge temperaturen in de lente en de zomer", zegt Arnold van Vliet, bioloog Wageningen Universiteit.

"Als we kijken naar de lente en de zomer, dan is het het één na warmste jaar ooit. Dat zorgt ervoor dat de bloei heel vroeg was en dat daardoor de vruchtontwikkeling ook heel snel verliep. De droogte was ook extreem, maar die heeft gelukkig niet zoveel invloed gehad."

Ruim 5 miljoen kilo eikels

En dat resulteerde in bovengemiddeld veel eikels dit jaar. Naar schatting ligt er zo'n 5,4 miljoen kilo eikels en beukennootjes op de Veluwe, melden onderzoekers van de universiteit in Wageningen en de Vereniging Wildbeheer Veluwe op NatureToday. Dat is ruim boven het gemiddelde van zo'n 3,1 miljoen kilo, maar nog lang geen topjaar, zoals in 2000 toen er op de Veluwe zo'n tien miljoen kilo eikels vielen.

"Maar alles bij elkaar is er dus heel veel te eten voor alle beesten", zegt Van Vliet. "Groot wild, zoals wilde zwijnen, edelherten, runderen en reeën, maar ook muizen en vogels als gaaien, eenden en duiven profiteren ervan. Het vergroot de overlevingskansen van allerlei beesten."

Positief effect van de wolf

Daarnaast is ook de komst van wolf gunstig voor de voedselvoorraad in het bos. "We zien dat die wolven behoorlijk wat biggetjes opeten van de wilde zwijnen. Die verdwijnen daardoor eerder uit het systeem en daardoor raakt de eikelvoorraad minder snel uitgeput en is er langer voedsel beschikbaar voor alle eikeleters."

Dat is goed nieuws voor de natuur, zegt Van Vliet, want zwijnen gaan als de eikelvoorraad uitgeput raakt op zoek naar voedingsrijke plantenwortels. Met het graven naar die wortels veroorzaken ze veel schade aan het bos en verstoren het verjongingsproces van veel inheemse planten. "Nu krijgt het bos dus meer kans om te verjongen."

Beukennootjes

Van de beukenbomen heeft dit jaar maar zo'n 27 procent gebloeid, maar toch is het volgens Van Vliet opvallend dat er beukennootjes zijn.

"Vroeger, 20 jaar geleden, hadden we het ene jaar beukennootjes en het andere jaar niet. En nu is die synchroniteit weg en hebben we eigenlijk al 13 jaar op rij beukennootjes, en dat is heel uitzonderlijk. Op zich goed voor de voedselbeschikbaarheid voor beesten, maar het is wel raar eigenlijk."

"Mogelijk komt het doordat veel beuken het zwaar hebben door alle weersextremen. Dat het een soort noodbloei is. Dat vraagt nog wel wat meer onderzoek."

In het Deense luchtruim zijn vannacht opnieuw drones gespot. De politie meldt dat die onder meer te zien waren in Karup, waar de grootste luchtmachtbasis van het land ligt.

Volgens de Deense omroep DR werden zeker twee drones gezien, die zowel binnen als buiten de omheining van de luchtmachtbasis vlogen. Defensie in Denemarken spreekt bij de omroep over meerdere incidenten op verschillende locaties.

Het luchtruim bij de luchtmachtbasis was vanwege de aanwezigheid van de drones korte tijd gesloten.

Begin deze week waren de luchthavens van de Deense hoofdstad Kopenhagen en de Noorse hoofdstad Oslo urenlang gesloten omdat er meerdere drones waren gezien in de omgeving. Enkele dagen later gebeurde iets soortgelijks bij Aalborg in Denemarken.

Het is nog niet duidelijk waar de drones vandaan kwamen. Volgens de autoriteiten waren het professionele, vrij grote drones en hebben ze na een paar uur zelf het luchtruim weer verlaten, zo werd gemeld in een persconferentie.

De Europese Commissie gaat ervan uit dat het om Russische acties gaat. Eerder deze maand werd boven Polen een aantal Russische drones neergehaald door vliegtuigen van de NAVO. Boven Estland vlogen vorige week enkele minuten Russische straaljagers. "De aanvallen waren ofwel opzet ofwel regelrechte incompetentie", zei secretaris-generaal Mark Rutte daarover.

Vluchtelingenwerk maakt zich zorgen over het geweld bij antimigratie en anti-azc-protesten. De hulporganisatie merkt dat ook vluchtelingen zelf erdoor geraakt zijn.

Vluchtelingenwerk deed afgelopen week een kleine rondgang, waarbij vluchtelingen gevraagd werd naar hun reactie op de gebeurtenissen van de voorbije week. Een deel van hen gaf aan angstiger te zijn geworden. Ruim 300 vluchtelingen lieten van zich horen; het overgrote deel zei zich angstiger te voelen.

"De gebeurtenissen van deze week hebben veel mensen ontzettend geraakt", zegt Frank Candel, bestuursvoorzitter van Vluchtelingenwerk. Hij noemt zowel zijn vrijwilligers, als medewerkers en de vluchtelingen.

Bij meerdere azc's was het deze week onrustig, nadat vorig weekend in Den Haag een grote anti-immigratiebetoging uitdraaide op rechtsextremistisch geweld. In Heemskerk verliep een protest rustig. De demonstranten hadden dezelfde zorgen: over veiligheid, woningnood, en de vraag wie er in het beoogde azc terechtkomt.

Vandaag doen vijf azc's om veiligheidsredenen niet mee aan de jaarlijkse open dag, 175 andere locaties doen nog wel mee.

"Veiligheid gaat altijd voor", zegt Candel daarover. "Het is vreselijk dat de intimidatie zo groot is dat je zulke dingen moet doen, maar laten we alsjeblieft veiligheid op de eerste plaats zetten. En laten we hopen dat de boel tot rust komt en dat we in Nederland gewoon weer normaal tegen elkaar kunnen doen."

Menselijkheid tegenover haat

Tegelijkertijd ziet Vluchtelingenwerk een lichte toename in het aantal vrijwilligers en donateurs. "Mensen zeggen: juist nu moeten we naar voren stappen."

Vluchtelingenwerk stelt dat het beeld dat heel Nederland klaar is met asielzoekers niet klopt. "Het is een hele kleine groep extremisten die vreemdelingenhaat als grootste goed hebben", zegt Candel. "Tegenover vreemdelingenhaat kan je alleen maar menselijkheid zetten."

'Opvang zorgvuldig regelen'

Deze week waarschuwden gemeenten het demissionaire kabinet om snel maatregelen te nemen om de problemen rond onder meer de opvang van asielzoekers aan te pakken. "Het kabinet doet alsof die mensen er niet zijn", zei Mark Boumans gisteren, burgemeester van Doetinchem en vicevoorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

"Maar die mensen zijn er", lichtte Boumans toe. "Dus moet je die opvang zorgvuldig regelen. Dat is voor die mensen beter en voor de samenleving, omdat je daarmee problemen voorkomt."

In Amersfoort werd begin deze week nog besloten dat twee locaties voor de opvang van vluchtelingen voorlopig van de baan zijn. Na twee tumultueuze informatieavonden besloot het college van burgemeester en wethouders niet door te gaan met het huidige plan. Het stadsbestuur meldde dat er niet genoeg rekening was gehouden met het perspectief van omwonenden, belangenverenigingen en de gemeenteraad.

Rotterdam viert vandaag de feestelijke opening van een nieuw stuk snelweg. Op de verbinding tussen de A16 bij het Terbregseplein en de A13 bij Rotterdam The Hague Airport vindt een festival plaats. Maar als je het aan buurtbewoner Nel Overes (90) vraagt, was het de afgelopen vijf jaar tijdens de werkzaamheden ook al feest. "Ik heb er constant van genoten", zegt ze.

De Rottemerentunnel, die onderdeel uitmaakt van de 11 kilometer lange rijksweg, werd aangelegd pal voor haar huis. Dat betekende voor Overes vijf jaar lang constante herrie, stof en gedreun. Soms zelfs 's nachts. Maar overlast zou ze het niet willen noemen. Integendeel: ze was zo onder de indruk van het werk dat ze alles met haar camera heeft vastgelegd.

En als ze ergens zelf niet bij kon, vroeg ze de werklui om een paar foto's te maken met haar toestel. "Dat zijn bijzondere foto's, want die heeft niet iedereen natuurlijk", zegt ze tegen Rijnmond. "Dat vond ik geweldig. Ik stond soms met mijn oren te klapperen als ze iets deden. Onder water lassen bijvoorbeeld, daar had ik nog nooit van gehoord."

Ze heeft alle foto's laten afdrukken en ingeplakt in een album, als een herinnering aan de "fijne tijd" die ze heeft gehad. "Dat is misschien gek om te zeggen, maar het is wel zo", vertelt ze. "Ik heb het zó fijn gehad. Ik vond het zo vreselijk mooi allemaal om te zien."

Rust wedergekeerd

Al is ze ook blij dat de rust weer is teruggekeerd nu de werkzaamheden klaar zijn. Van de snelweg voor haar huis hoort ze helemaal niets. Er is gebruikgemaakt van geluiddempend asfalt en bovenop de half verdiepte tunnel ligt nu een park. "Als je het niet weet, dan denk je gewoon: o, dat is een berg."

Vandaag tijdens het openingsfestival is die tunnel wandelend of op de fiets van binnen te bekijken. Er zijn workshops, optredens, marktkramen en een museum. Maandag 6 oktober gaat het eerste deel van de nieuwe A16, richting Dordrecht en Breda, open voor het verkeer. Op maandag 27 oktober volgt de noordelijke helft richting Delft en Den Haag.

Nederland steekt niet langer geld in een internationaal klimaatcentrum dat ons land acht jaar geleden nog trots binnenhaalde. Na komend jaar is het klaar. Het Global Center on Adaptation (GCA) in Rotterdam moest wereldwijd de plek worden waar landen kunnen aankloppen met vragen over aanpassingen die ze kunnen doen vanwege de klimaatverandering. In de praktijk richtte het centrum zich vooral op Afrika.

Met het dichtdraaien van de Nederlandse geldkraan dreigt het centrum ten onder te gaan, blijkt uit gesprekken die de NOS de afgelopen maanden had met ambtenaren uit verschillende landen en tientallen andere betrokkenen. Het Verenigd Koninkrijk stopt ook met het financieren van het GCA. En binnen de Gates Foundation - een andere grote donateur - leeft de vraag of financiering wel moet worden voortgezet. Bij elkaar opgeteld leverden die donateurs het afgelopen jaar samen met Nederland ongeveer de helft van de donaties die binnenkwamen.

Het GCA wist veel grote namen aan zich te binden: in het bestuur zit onder anderen oud-premier Jan Peter Balkenende en topbestuurder Feike Sijbesma is medevoorzitter van de raad van toezicht. In de raad van advies zitten onder meer de Rotterdamse burgemeester Carola Schouten en oud-Eurocommissaris en IMF-directeur Kristalina Georgieva.

Maar in Nederland en in andere donorlanden bouwde het GCA de afgelopen jaren ook een omstreden reputatie op, mede door de nauwe banden van directeur Patrick Verkooijen met de autoritaire Keniaanse president Ruto.

Onderzoek naar het GCA

De NOS sprak de afgelopen maanden met tientallen bronnen in binnen- en buitenland. Onder hen zijn oud-medewerkers, ambtenaren, wetenschappers en (oud-)diplomaten in donorlanden van het GCA en bij de Verenigde Naties en de Wereldbank. Ook ontwikkelings- en klimaatorganisaties en instituten die met het GCA samenwerken of dat op enig moment hebben gedaan zijn gesproken.

Daarnaast vroeg de NOS in Nederland en daarbuiten documenten op over het GCA. Een van de conclusies van dat onderzoek was dat Nederland de geldkraan dichtdraait, net als het Verenigd Koninkrijk. GCA besloot eerder deze week dat nieuws zelf bekend te maken bij andere media.

Dit jaar wekte Verkooijen binnen de Nederlandse overheid grote irritatie toen hij bij een staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima in Kenia een toespraak hield voor het koninklijk paar en Ruto. Hij bejubelde daarin de Keniaanse president als een echte leider in een roerige wereld. "Te midden van de chaos toont u echt leiderschap, meneer de president. Dank u daarvoor." Hij riep Willem-Alexander en Ruto op tot het "bouwen van bruggen, geen muren".

De onaangekondigde toespraak, langer dan de speeches van beide staatshoofden, viel slecht bij de Nederlandse delegatie, zeggen verschillende aanwezigen. Het is in strijd met de protocollen om gasten te laten spreken tijdens een staatsbanket. De koning was zichtbaar verbaasd en Verkooijen vergrootte de spanning tijdens een toch al omstreden staatsbezoek, door als Nederlander zo publiekelijk achter Ruto te gaan staan.

Ruto ligt in eigen land en daarbuiten onder vuur, onder meer omdat hij protesten tegen zijn regering hardhandig liet neerslaan. Daarbij vielen tientallen doden door politiegeweld. Ook werden mensen ontvoerd.

In een interview met de NOS, afgelopen week bij de Verenigde Naties in New York, ontweek Verkooijen de vraag of hij mede door zijn optreden in Kenia de goodwill bij de Nederlandse overheid verloor. Hij wilde in dat interview alleen spreken over onderwerpen die hij zelf had voorbereid. "Ik dacht dat wij een heel ander gesprek hadden. We hebben het hier over klimaatadaptatie, u komt nu met wat vage bronnen. Ik heb er verder geen commentaar op."

Een greep uit de lijst bekende namen die zich verbonden aan GCA:

Eerder wist Verkooijen via zijn goede contacten in Kenia ook een onbezoldigde, maar prestigieuze bijbaan binnen te halen. Hij werd begin 2024 de hoogste bestuurder van de Universiteit van Nairobi. Ook naar die dubbelfunctie wordt met verbazing gekeken binnen andere ontwikkelings- of klimaatorganisaties, door oud-werknemers van het GCA en door ambtenaren van donorlanden.

Zeker omdat Verkooijens GCA net voor zijn benoeming als universiteitsbestuurder een grote onderzoeksopdracht gunde aan diezelfde Universiteit van Nairobi. In totaal ging er in de jaren voor Verkooijens benoeming en in het jaar erna 1,2 miljoen euro vanuit Rotterdam naar de Keniaanse universiteit. Verkooijens eigen universiteit was daarmee een van de grootste ontvangers van fondsen van Verkooijens klimaatbureau.

Verschillende bronnen die de NOS sprak noemen zijn dubbelfunctie onethisch, en spreken van een vermenging van belangen. Ook vragen over deze kwestie wil Verkooijen niet voor een NOS-camera beantwoorden. "Dit is echt onzin. Die data die u nu aangeeft die kloppen gewoon niet."

Later bevestigt zijn woordvoerder alsnog dat de Universiteit van Nairobi wel degelijk door het GCA is betaald. De afspraken daarover werden volgens haar al gemaakt voordat Verkooijen werd benoemd tot bestuurder aan de universiteit. Daarmee zou Verkooijen zich aan alle interne regels hebben gehouden.

Het GCA dreigt nu met een verhuizing als de geldkraan daadwerkelijk wordt dichtgedraaid. Juist Kenia zou dan de nieuwe thuisbasis moeten worden. "Zonder hernieuwde steun van het gastland, zullen we genoodzaakt zijn om ons kantoor in Rotterdam te sluiten en alle activiteiten en operaties te verplaatsen naar ons nieuwe kantoor in Nairobi", schrijft Verkooijens woordvoerder in een mail aan de NOS.

Om dat dreigement kracht bij te zetten wordt een andere grote naam ingezet: oud-VN-topman Ban Ki-moon, een van de internationale gezichten van het GCA. De Zuid-Koreaan is 'erevoorzitter' van de raad van toezicht en mede-ondertekenaar van een brief aan demissionair premier Schoof waarin het centrum ervoor pleit om alsnog geld vrij te maken.

Tegen de NOS richt Ban Ki-moon zich tot het demissionaire kabinet: "We praten hierover met andere landen, Kenia bijvoorbeeld. Maar het zou veel beter zijn om in Nederland te blijven. Dus ik vraag u om dit te heroverwegen."

'Jammer'

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W), dat het GCA ooit oprichtte, en het ministerie van Buitenlandse Zaken benadrukken dat geplande projecten van het centrum het komende jaar aflopen en om bezuinigingsredenen niet worden verlengd. Dat het GCA niet onomstreden is, is daarbij officieel geen overweging.

Maar achter de schermen is te horen dat er de afgelopen jaren meer conflicten waren tussen de Nederlandse ministeries en het GCA. Het Rotterdamse klimaatcentrum kan de komende jaren nieuwe subsidies aanvragen, maar het is de vraag of zo'n aanvraag met deze voorgeschiedenis erg kansrijk is.

Het ministerie van I&W laat weten bekend te zijn met de overweging van het GCA om naar Kenia te verhuizen, al wist het ministerie niet dat het GCA dat ook zou bekendmaken. Een woordvoerder zegt het "vanzelfsprekend jammer te vinden dat een organisatie die mede door ons is opgericht, Nederland zou verlaten". Maar het GCA is een onafhankelijke stichting en gaat daar dus zelf over, benadrukt de woordvoerder.

Drijvend kantoor

Een eventueel vertrek van GCA levert een probleem op voor de gemeente Rotterdam. De stad won acht jaar geleden de strijd tussen verschillende Nederlandse steden om het centrum te huisvesten. Daarvoor beloofde het tot en met 2030 gratis huisvesting.

Speciaal voor het GCA werd een drijvend kantoor gebouwd in de Rotterdamse wijk Katendrecht. Dat was een dure investering voor de gemeente, waarvan het GCA mogelijk slechts een paar jaar gebruik heeft gemaakt. Rotterdam zegt in een reactie dat de gemeente tot op heden niet op de hoogte was van een mogelijke verhuizing naar Kenia.

Na vier dagen vol toespraken en diplomatiek overleg in New York, waar Gaza de boventoon voerde, rijst de vraag waar we nu staan met het Midden-Oostenconflict, en wat de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties tot nu toe concreet heeft opgeleverd.

Het opvallendste moment tot dusverre kwam van de Israëlische premier Netanyahu, die gisteren een toespraak hield nadat een groot deel van de plenaire zaal was leeggestroomd uit protest. Zijn toespraak deed sterk denken aan zijn eerdere VN-optredens: theatraal, met kaarten, attributen en nu zelfs een QR-code op zijn revers. De kern van zijn verhaal was vertrouwd.

De Israëlische premier bestreed de genocide-aantijgingen met retorische quizvragen. Ook noemde hij de conclusie in een door tal van wetenschappers onderschreven VN-rapport dat Israël zich schuldig maakt aan genocide, "een valse beschuldiging". In lijn met eerdere toespraken hield Netanyahu vol dat Israël de strijd niet zal stoppen, ook onder nog meer internationale druk. "We zijn nog niet klaar."

In een volgens de premier "ongekende operatie" zou het Israëlische leger de mobiele telefoons van inwoners van Gaza tijdelijk hebben overgenomen om zijn toespraak live uit te zenden. Onduidelijk is of dit klopt. Netanyahu richtte zich onder meer tot de families van gijzelaars, maar ook direct tot de gegijzelden zelf, met de boodschap dat Israël hen "niet vergeten" is.

Trump: 'Geen annexatie'

Eerder deze week was ook de toespraak van de Amerikaanse president Trump opmerkelijk. Op donderdag verklaarde hij verrassend dat hij Israël niet zal toestaan de Westelijke Jordaanoever te annexeren: "Nope. Ik sta dat niet toe. Dat gaat niet gebeuren."

Zijn uitspraak volgt in een week waarin de roep om annexatie van de Westoever vanuit de rechterflank van de Israëlische politiek steeds luider klinkt. En dat terwijl steeds meer westerse landen Palestina erkennen, onder meer uit frustratie over het voortduren van het Israëlische geweld in Gaza.

Europese verontwaardiging

Vanuit Europa kwam ongewoon felle taal. De Britse vicepremier Lammy omschreef in zijn toespraak de situatie in Gaza als "inhumaan en onverdedigbaar". Ondertussen kondigden landen als Frankrijk, Canada en Portugal aan Palestina officieel te erkennen, een krachtig symbolisch gebaar, vooralsnog zonder gevolgen op de grond.

Ondanks alle diplomatieke uitspraken ging het Israëlische offensief in Gaza onverminderd door. Alleen donderdag al vielen volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid minstens 55 doden.

Een Palestijnse man zoekt zijn zoon en diens kinderen na wederom een bombardement in Gaza-Stad:

Directeur Philippe Lazzarini van VN-hulporganisatie UNRWA noemde het schrijnend dat internationale verontwaardiging niet in actie wordt omgezet. "Veel erkenning, veel boosheid, maar nul maatregelen. Palestijnse levens lijken minder te tellen."

Abbas: 'Genocide en oorlogsmisdaden'

De Palestijnse president Abbas kreeg van Trump geen visum voor de VS, en hield zijn toespraak donderdag noodgedwongen via een videoverbinding. "Ik spreek tot u na bijna twee jaar waarin ons Palestijnse volk in Gaza wordt geconfronteerd met een oorlog van genocide, vernietiging, uithongering en verdrijving", zei Abbas, waarmee hij de zaal stil kreeg.

Abbas zei dat meer dan 220.000 Palestijnen zijn gedood of verwond, "voornamelijk ongewapende kinderen, vrouwen en ouderen". Israëls optreden noemde hij een oorlogsmisdaad: "Dit zal de geschiedenis ingaan als een van de huiveringwekkendste humanitaire tragedies van de 20e en 21e eeuw."

Abbas benadrukte dat de Palestijnse Autoriteit wil meewerken aan een politieke oplossing met de VS, Saudi-Arabië, Frankrijk en de VN. Hamas sloot hij expliciet uit. Toch wordt in diplomatieke kringen nauwelijks nog rekening gehouden met een rol voor Abbas, die inmiddels al 89 jaar oud is. Veel westerse diplomaten zien hem als irrelevant en vinden hervorming van de Palestijnse Autoriteit noodzakelijk.

Woorden zonder wending

De VN-week kende ook een absurdistisch randje. Trump sprak van "drievoudige sabotage" omdat bij zijn bezoek aan het VN-gebouw een roltrap vastliep, een teleprompter uitviel en er geluidsproblemen waren tijdens zijn toespraak. De VN kwam met technische verklaringen, maar Trump eiste een onderzoek en suggereerde opzet, een detail dat de spanningen in New York onderstreepte.

Na een week vol toespraken staat één ding vast: de VN biedt vooral een podium voor krachtige taal, van Netanyahu tot Trump, en van Arabische ministers tot Europese leiders. Maar de kloof tussen diplomatie in New York en de werkelijkheid is groot, en de situatie in Gaza blijft onveranderd dodelijk en rampzalig.

Goedemorgen! GroenLinks-PvdA houdt haar verkiezingscongres in Rotterdam Ahoy met aspirant-premier Timmermans en in Rwanda gaat wielrenster Demi Vollering voor de wereldtitel.

Eerst het weer: er is vandaag geregeld zon en het is droog. Er is weinig wind en maximaal 17 graden. Morgen meer zon en net iets warmer.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In vrijgegeven documenten in het onderzoek naar de veroordeelde zedendelinquent Jeffrey Epstein is de naam van Elon Musk opgedoken. Het zou gaan om een mogelijk bezoek van Musk aan Epsteins privé-eiland in 2014, zo blijkt uit nieuwe vrijgegeven documenten.

De documenten, die zijn gedeeld door Democraten in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, vermelden Musk als een mogelijke bezoeker op 6 december 2014, zes jaar nadat Epstein officieel geregistreerd werd als zedendelinquent. In de agenda van Epstein staat de notitie: "Herinnering: Elon Musk naar eiland 6 Dec (gaat dit nog door?)." Epstein bezat destijds twee privé-eilanden op de Amerikaanse Maagdeneilanden.

Musk heeft zelf gereageerd op een bericht op X over het onderwerp: "Dit is onjuist", schrijft hij, zonder verder uit te weiden.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Het is voor veel mensen het belangrijkste verkiezingsthema en volgens het demissionaire kabinet staat het vast: er moeten meer woningen komen. Om dichter bij dat doel te komen, wees minister Keijzer gisteren 127 nieuwe bouwlocaties aan.

Maar hoe is Nederland in de wooncrisis beland? In deze dataspecial laten we het je zien:

Fijne zaterdag!

Bij een tankstation langs de A15 bij Rhoon, op ongeveer tien kilometer ten zuidwesten van Rotterdam, is een man gewond geraakt bij een steekincident.

Het gebeurde rond 00.50 uur. De politie meldt op X dat het slachtoffer aanspreekbaar was en naar het ziekenhuis is gebracht.

Er is nog niemand aangehouden. De politie doet onderzoek.

In vrijgegeven documenten in het onderzoek naar de veroordeelde zedendelinquent Jeffrey Epstein is de naam van Elon Musk opgedoken. Het zou gaan om een mogelijk bezoek van Musk aan Epsteins privé-eiland in 2014, zo blijkt uit nieuwe vrijgegeven documenten.

De documenten, die zijn gedeeld door Democraten in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, vermelden Musk als een mogelijke bezoeker op 6 december 2014, zes jaar nadat Epstein officieel geregistreerd werd als zedendelinquent. In de agenda van Epstein staat de notitie: "Herinnering: Elon Musk naar eiland 6 Dec (gaat dit nog door?)." Epstein bezat destijds twee privé-eilanden op de Amerikaanse Maagdeneilanden.

Musk heeft zelf gereageerd op een bericht op X over het onderwerp: "Dit is onjuist", schrijft hij, zonder verder uit te weiden.

In de documenten worden ook nieuwe details onthuld over prins Andrew, die eerder al werd gelinkt aan Epstein. Volgens de documenten was de Britse prins op 12 mei 2000 passagier op een vlucht met Epsteins privéjet. De vlucht ging van New Jersey naar Florida, samen met Epstein, diens voormalige vriendin Ghislaine Maxwell en twee andere onbekende personen. Hun namen zijn weggelakt.

De aanwezigheid van prins Andrew op de vlucht werd eerder besproken tijdens het proces tegen Maxwell, die in 2021 werd veroordeeld voor haar rol in de sekshandelszaak van Epstein. De prins is al langere tijd onderwerp van controverse, nadat hij werd aangeklaagd door Virginia Giuffre. Giuffre, die eerder dit jaar een einde aan haar leven maakte, beweerde dat de prins haar had misbruikt. Hij ontkende de beschuldigingen, maar schikte de rechtszaak in 2022, waarna hij een deel van zijn koninklijke en militaire titels verloor.

In de documenten staan ook een geplande lunch met techmiljardair Peter Thiel op 27 november 2017 en een ontbijt met conservatief politiek strateeg Steve Bannon op 16 februari 2019. Dat is slechts enkele maanden voordat Epstein werd aangeklaagd voor sekshandel met minderjarigen. Bannon was Trumps belangrijkste strateeg en Thiel is, net als Musk, een belangrijke geldschieter voor de Republikeinse partij.

Ruzie met Trump

De documenten zijn door het ministerie van Justitie verstrekt aan de toezichtscommissie van het Huis van Afgevaardigden. Deze commissie onderzoekt hoe de aanklachten van sekshandel tegen Epstein, die in 2019 in de gevangenis overleed, zijn afgehandeld. De Democratische minderheid van de commissie heeft de documenten naar buiten gebracht.

Sara Guerrero, een woordvoerder van de toezichthoudende commissie zei nadat de documenten waren vrijgegeven: "Het zou voor elke Amerikaan duidelijk moeten zijn dat Jeffrey Epstein bevriend was met enkele van de machtigste en rijkste mannen ter wereld. Elk nieuw document dat naar buiten komt, levert nieuwe informatie op, terwijl we werken aan gerechtigheid voor de overlevenden en slachtoffers."

Ondertussen schreef Eric Swalwell, een Democratisch afgevaardigde uit Californië, na de publicatie van de documenten op X: "Trump laat zien dat Elon Musk in de Epstein-documenten voorkomt. Wraak voor het feit dat Elon Trump ontmaskerde? Elon, wat weet jij over Trumps betrokkenheid?"

Hier wijst Swalwell op de eerdere onthulling van Musk over dat de naam van de president van de Verenigde Staten voorkwam in de documenten. Dat resulteerde in een openlijk via (sociale) media uitgevochten ruzie tussen de twee.

Oud nieuws

De Republikeinse Partij uitte namens het toezichtscomité scherpe kritiek op het besluit van de Democraten om de informatie openbaar te maken. "Dit is oud nieuws. Het is triest hoe Democraten zo gemakkelijk documenten achterhouden waarin de namen van Democratische functionarissen voorkomen. Opnieuw stellen ze politiek boven de slachtoffers. We brengen de namen binnenkort naar buiten."

De Democraat Robert Garcia, het hoogste lid van de commissie, ontkende de aantijgingen fel. "Het maakt ons niet uit hoe rijk of machtig je bent, of je nu Democraat of Republikein bent. Als je in de Epstein-documenten staat, zullen we dat aan het licht brengen en gerechtigheid brengen voor de overlevenden."

In de Verenigde Staten heeft een man tijdens een televisie-interview toegegeven dat hij acht jaar geleden zijn ouders van 92 en 83 jaar oud heeft vermoord en begraven in de achtertuin van hun huis in het noorden van de staat New York. Vlak na het interview werd hij gearresteerd toen hij de studio verliet.

De politie was een dag eerder naar dat huis toegegaan vanwege een onderzoek naar fraude. De ouders van Loranz Kraus, Franz en Theresia Kraus, ontvingen nog steeds uitkeringen ondanks dat ze al jaren niet meer waren gezien. Volgens de politie inde Kraus die uitkeringen en gebruikte hij het geld voor zichzelf.

Tijdens het onderzoek in het huis vonden ze de twee lichamen van (vermoedelijk) de ouders van Loranz Kraus. De lichamen moeten nog worden geïdentificeerd.

Lorenz Kraus nam contact op met het lokale nieuwsmedium CBS6 en gaf een interview van een half uur, waarin hij de sterfgevallen omschreef als genadedood voor twee bejaarde en zieke ouders. "Ze wisten dat dit het einde voor hen was, dat ze door jouw hand zouden omkomen?", vroeg de interviewer daarop aan Kraus. Hierop antwoordde hij: "Ja. En het ging zo snel."

Kraus aarzelde in eerste instantie, maar deed de bekentenis na enkele minuten. Hij zei dat zijn ouders niet expliciet om de dood hadden gevraagd, maar "ze wisten dat het bergafwaarts ging. Ik heb mijn plicht jegens mijn ouders gedaan", zei hij. "Mijn bezorgdheid om hun ellende stond voorop."

Volgens Kraus was zijn moeder gewond geraakt door een val en kon zijn vader niet meer autorijden na een staaroperatie. Hij doodde zijn ouders door ze te verstikken, bekende hij na vragen hierover van de interviewer. Eerst zijn vader en een paar uur later zijn moeder.

Het volledige interview:

De directeur van de lokale nieuwszender vertelde dat Kraus een verklaring van twee pagina's had gemaild, waarin ook zijn telefoonnummer stond. Toen de directeur Kraus belde, vertelde hij dat hij zijn ouders in zijn tuin had begraven. Of hij ze had vermoord, wilde hij niet zeggen.

De directeur zei dat hij Kraus' verklaring op de website van de nieuwszender zou plaatsen op voorwaarde dat hij zou instemmen met een interview. Tot zijn verbazing accepteerde Kraus dat aanbod en arriveerde hij binnen een uur.

Kraus is twee keer aangeklaagd voor moord. Hij heeft in een korte hoorzitting vrijdag via zijn advocaat gezegd onschuldig te zijn. Volgens de politie heeft Kraus de uitkeringen van zijn ouders zelf geïncasseerd en uitgegeven.

Artsen zonder Grenzen (AzG) staakt per direct de activiteiten in Gaza-Stad. Dat is volgens de internationale hulporganisatie nodig omdat de veiligheidssituatie snel verslechtert. Het Israëlische leger voert in Gaza-Stad een offensief uit en is volgens AzG minder dan een kilometer verwijderd van de medische klinieken van de organisatie.

Het personeel van de hulporganisatie wordt geëvacueerd. "Dit is het laatste wat we willen, aangezien de behoefte aan medische hulp in Gaza-Stad enorm is", staat in een verklaring. "De steeds zwaardere aanvallen door Israëlische troepen vormen een onacceptabel risico voor onze medewerkers."

Sinds vanochtend zijn ongeveer zestig Palestijnen gedood bij Israëlische aanvallen in Gaza, meldt het Palestijnse persbureau Wafa. De meeste slachtoffers kwamen om het leven in Gaza-Stad.

'Ziekenhuizen ondersteunen'

Volgens AzG werden in de eigen noodklinieken in Gaza-Stad vorige week nog 3640 patiënten gezien en 1655 mensen behandeld voor ondervoeding. "We hebben ook patiënten behandeld met zware verwondingen of brandwonden, en we hielpen zwangere vrouwen en anderen die doorlopend medische hulp nodig hebben en de stad niet kunnen verlaten."

AzG wil wel het Al Shifa-ziekenhuis en het Al Helou-ziekenhuis in Gaza-Stad in enige vorm blijven ondersteunen, laat de organisatie weten. Die ziekenhuizen worden gerund door het aan Hamas gelieerde ministerie van Volksgezondheid in de Gazastrook.

Op andere plekken in Gaza blijft de hulporganisatie met eigen medische klinieken actief. AzG heeft onder meer klinieken in Khan Younis en Deir-al-Balah.

Grensovergang dicht

Door het Israëlische offensief verslechtert de humanitaire situatie in het noorden van Gaza, waar Gaza-Stad ligt. Op 12 september ging de Zikim-grensovergang dicht, waardoor veel minder hulpgoederen Gaza in kunnen.

Het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties liet aan persbureau Reuters weten dat de helft van de WFP-hulpgoederen via de Zikim-grensovergang naar Gaza kwam en dat het niet meer lukt om via die route voedsel te distribueren. Volgens Reuters zijn sindsdien meerdere gaarkeukens in en rond Gaza-Stad gesloten.

"De mogelijkheden om aan schoon drinkwater, voedsel, onderdak en hulp te komen worden steeds beperkter", aldus AzG.

Een 22-jarige Britse vrouw die bij een kinderdagverblijf in Londen baby's mishandelde, is veroordeeld tot een celstraf van acht jaar. In negen maanden tijd vergreep ze zich aan zeker 21 zeer jonge kinderen, concludeerde de rechter. Ze kneep, sloeg, stompte en schopte hen en duwde hen met hun hoofd vooruit over de bedrand. Het jongste slachtoffer was tien maanden oud.

De vrouw gaf zelf toe zeven kinderen te hebben mishandeld, maar tijdens het proces werd ze voor nog eens veertien aanklachten veroordeeld.

Haar wangedrag kwam vorig jaar juni aan het licht. Haar werkgever had haar naar huis gestuurd nadat ze meerdere kinderen had geknepen. Toen de politie 300 uur aan bewakingsbeelden terugkeek, ontdekten ze de andere mishandelingen.

Zo sloeg ze de kinderen herhaaldelijk, duwde hen op de grond, trok aan hun haren en blies de rook van haar vape in de richting van hun bedden. Eén jongen trapte ze meermaals in het gezicht. "Als je zulke wreedheden beging, hield je de andere medewerkers in de gaten om er zeker van te zijn dat zij je niet zagen", hield de rechter haar volgens de BBC voor.

Verslaafd aan cannabis

In de afgeladen rechtszaal namen meerdere ouders van mishandelde kinderen het woord. "Deze kinderen waren zo onschuldig en kwetsbaar", zei een moeder, terwijl ze de verdachte aankeek. "Ze konden niet praten, ze konden zich niet verdedigen en ze konden ons als ouders niet vertellen dat er iets met hen was gebeurd. Ze waren volkomen hulpeloos."

In een door de politie gedeeld fragment van het verhoor toont de dader zich onbewogen bij het zien van beelden van de mishandelde kinderen. Op vragen reageert ze enkel met "geen commentaar".

Haar advocaat zei vandaag dat haar cliënt verslaafd was aan cannabis en vapen, maar dat niet had verteld aan haar werkgevers. In een brief aan de rechtbank schreef de vrouw dat cannabis haar in een ander mens veranderde. Ook bood ze in de brief de ouders haar excuses aan.

Een advocaat die de betrokken families bijstaat, zei na afloop dat de ouders de veroordeling verwelkomen, maar dat er "ernstige vragen blijven bestaan over hoe het mogelijk is dat de mishandelingen maandenlang ongezien konden plaatsvinden".

De vrouw werkte tussen oktober 2023 en juni 2024 bij twee kinderdagverblijven in Londen. De locatie waar de meeste mishandelingen plaatsvonden is inmiddels gesloten.