NOS Nieuws - Algemeen

Het gaat financieel beter met organisaties in de jeugdzorg. Er is een hogere gemiddelde winst en minder organisaties lijden verlies, concludeert toezichthouder de Jeugdautoriteit. Het is een belangrijke stap naar betere zorg voor kinderen en jongeren.

Bij kleine organisaties is de winst over het algemeen hoger dan bij grote. Kleine organisaties verlenen vaker zorg aan huis, waardoor de vaste lasten lager zijn.

Ook maken minder organisaties in de jeugdzorg onder aan de streep verlies. In 2022 was dat zo'n 20 procent, in 2024 11 procent was. Het zijn voor het grootste deel organisaties die incidenteel verlies draaien, en dus niet ieder jaar. De rode cijfers komen bijvoorbeeld doordat meer mensen ziek zijn binnen een organisatie.

Annemiek van der Laan, directeur van de Jeugdautoriteit, zegt een lichte verbetering te zien in de financiële positie van instellingen: "Maar we zien ook dat het wankel is. Als er een paar stevige tegenvallers zijn, kan dat grote invloed hebben op de begroting. Dat maakt deze instellingen en dus de zorg die ze leveren, kwetsbaar."

Minder rooskleurig

Het financieel betere beeld binnen de jeugdzorg komt deels door hogere tarieven. Met andere woorden: organisaties krijgen voor hun geleverde zorg meer geld, bijvoorbeeld van de gemeente. Daarnaast worden investeringen, bijvoorbeeld in gebouwen, uitgesteld.

Als die investeringen jaar na jaar uitblijven, kan dat als een boemerang terugkomen. Dan kan op de lange termijn de beschikbare zorg juist afnemen. Het is dus de vraag of de sector structureel beter af is, concludeert de toezichthouder.

Gesloten jeugdzorg

Speciale aandacht is er voor de gesloten jeugdzorg, waar jongeren die hulp nodig hebben niet zomaar het terrein kunnen verlaten. Die vorm van zorg deed veel jongeren eerder kwaad dan goed en daarom is besloten ermee te stoppen.

Door de afbouw was in de sector verlies maken een aantal jaren de norm. Door een nieuwe geldinjectie van de overheid in 2024, is de sector gemiddeld weer winstgevend geworden. Of het genoeg is om de afbouw van de gesloten jeugdzorg goed te laten verlopen, is nog afwachten, schrijft de Jeugdautoriteit.

Bezuinigingen

De uitgaven aan jeugdzorg van gemeenten nemen al jaren toe. Zij zijn verantwoordelijk voor het verlenen van goede zorg aan kinderen en jongeren, maar veel gemeenten houden die kosten niet in de hand. De verwachting is dat over drie jaar een recordbedrag van 10 miljard euro per jaar aan jeugdzorg wordt besteed.

Het probleem is dat jongeren met lichtere problemen te vaak gebruikmaken van jeugdzorg, waarschuwde de Jeugdautoriteit een maand geleden. De kosten lopen op en de wachtlijst wordt langer.

Daarbij kwam dat het Rijk lange tijd van plan was om honderden miljoenen te bezuinigen op de jeugdzorg. Daar is dit jaar een streep door gezet, in de hoop de zorg aan jongeren te verbeteren.

De Amerikaanse president Trump heeft een decreet ondertekend om het verslavende fentanyl te bestempelen als massavernietigingswapen. De zware pijnstiller, die ook als drug wordt gebruikt, wordt volgens hem met Venezolaanse drugsboten naar de VS gesmokkeld.

De Amerikaanse regering zit naar eigen zeggen in een oorlog tegen het massale fentanylgebruik in de VS en de illegale invoer uit onder meer Mexico en Venezuela. Door van het middel nu officieel een massavernietigingswapen te maken, krijgen het ministerie van Defensie en de inlichtingendiensten veel meer mogelijkheden om op te treden tegen de smokkel.

Met zijn besluit voert Trump de strijd tegen Latijns-Amerikaanse drugskartels op. Sinds september voeren de Amerikaanse strijdkrachten aanvallen uit op boten op de Caribische Zee waarbij al tientallen mensen werden gedood. Volgens de Amerikaanse regering vervoeren de boten drugs, zoals fentanyl of cocaïne, maar dat is tot nu toe nooit bewezen.

Vijftig tot tachtig keer sterker dan morfine

Trump noemde deze boten "een directe militaire bedreiging" voor zijn land. "Ze proberen ons land te drogeren." Hij kondigde aan de smokkel ook op land te gaan bestrijden. "Er sterven jaarlijks 200.000 tot 300.000 mensen aan, voor zover we weten", aldus Trump.

Volgens officiële cijfers zijn sinds 2021 een kwart miljoen mensen in de VS overleden aan een overdosis fentanyl. Het is niet duidelijk welke gevolgen het decreet gaat hebben voor mensen die fentanyl voorgeschreven krijgen. Het medicijn is alleen bedoeld voor mensen met extreme, chronische pijn.

De term massavernietigingswapen heeft betrekking op nucleaire, biologische of chemische wapens die blijvende schade kunnen toebrengen aan een bevolking, infrastructuur of het milieu. De term staat sinds de Amerikaanse invasie van Irak in 2003 ter discussie.

De CIA en andere inlichtingendiensten beweerden toen dat het regime van de Iraakse dictator Saddam Hussein massavernietigingswapens bezat, maar die werden nooit gevonden.

Fentanyl is vijftig tot tachtig keer sterker dan morfine en is net zo verslavend als heroïne. Het geldt al jaren als Amerika's stille sluipmoordenaar. Elk jaar sterven tienduizenden mensen aan een overdosis fentanyl. Een van hen was popster Prince.

NOS op 3 maakte deze video over hoe fentanyl ook zorgt voor spanningen tussen de VS en China:

Op een militaire luchthaven in Portugal is gisteren een vertrouweling van de afgezette president van Guinee-Bissau gearresteerd. De man arriveerde in een privéjet en had zo'n vijf miljoen euro aan contant geld bij zich. Hij wordt verdacht van smokkel en witwassen.

De politie en de Portugese belastingdienst hadden een anonieme tip ontvangen over de komst van de man. Over zijn identiteit is niets naar buiten gebracht, maar Portugese en internationale media melden op basis van bronnen bij de autoriteiten dat het om de rechterhand van ex-president Umaro Sissoco Embaló gaat. Na zijn arrestatie is de man op borgtocht vrijgelaten.

Embaló werd eind november afgezet bij een militaire coup in Guinee-Bissau. Hij is het land ontvlucht en dook onlangs op in Senegal en Congo. Waar hij nu verblijft is niet duidelijk.

Volgens het Duitse persbureau DPA was de vrouw van de ex-president aan boord van het vliegtuig waarmee de opgepakte vertrouweling in Lissabon arriveerde. Ook Embaló is volgens het persbureau van plan om naar Portugal te reizen en daar asiel aan te vragen. Guinee-Bissau is een voormalige kolonie van Portugal.

'Zelf georkestreerd'

De 53-jarige Embaló is een voormalige generaal. Hij was sinds 2020 aan de macht in het West-Afrikaanse land. Critici beschuldigden hem van machtsmisbruik en het onderdrukken van journalisten, activisten en politieke opponenten.

Enkele dagen voordat een groep legercommandanten de macht greep waren er verkiezingen in Guinee-Bissau. Die verkiezingen waren eerder twee keer uitgesteld door Embaló, De oppositie in het land zegt nu dat de afgezette president de coup mogelijk zelf georkestreerd heeft, omdat het er naar uitzag dat hij de verkiezingen zou verliezen. Het leger ontkent dat.

De Spaanse regering legt Airbnb een boete op van ruim 64 miljoen euro voor het illegaal aanbieden van woningen. Meer dan 65.000 advertenties op het verhuurplatform voldoen niet aan de registratie-eisen. Woningen zouden zijn aangeboden zonder vergunning, of hadden een verkeerd registratienummer. Airbnb zegt de woningen inmiddels te hebben verwijderd.

De boete is de nieuwste stap van de Spaanse regering in de strijd tegen platforms als Airbnb en Booking.com. Spanje kampt met een woningcrisis en een tekort aan betaalbare woningen, vooral in de binnensteden van toeristische bestemmingen.

De verhuurplatforms worden verantwoordelijk gehouden voor het opdrijven van de huurprijzen, omdat via de platforms woningen tegen torenhoge prijzen aan toeristen worden verhuurd. Ook geven inwoners van populaire toeristische bestemmingen, zoals Barcelona, de platforms ervan de schuld dat hun buurt van karakter verandert.

Airbnb krijgt de miljoenenboete omdat tienduizenden accommodaties geen verplicht registratienummer hadden, of omdat het vermelde registratienummer niet overeenkwam met het nummer dat bij de autoriteiten bekend is, zegt het Spaanse ministerie van Consumentenzaken. Bij andere accommodaties werd niet de juiste informatie gegeven over de verhuurders. Zo moet duidelijk zijn of de verhuurder een particuliere eigenaar of een bedrijf is.

Demonstraties

In het afgelopen jaar gingen Spanjaarden op Ibiza en Mallorca en in steden als Malága en Barcelona massaal de straat op om te demonstreren tegen de sterk gestegen huurprijzen. Inwoners zijn het massatoerisme zat en verzetten zich tegen buitenlandse investeerders die via verhuurplatforms woningen opkopen.

"Er zijn duizenden gezinnen die op de rand van de afgrond leven vanwege huisvestingsproblemen, terwijl een enkeling rijk wordt van bedrijfsmodellen die mensen uit hun huizen verdrijven", stelt minister van Consumentenrecht Bustinduy.

Spanje probeert de verhuur van vakantiehuizen al jaren aan banden te leggen, maar dat is niet makkelijk. Nieuwsuur maakte deze reportage erover:

Airbnb heeft aangekondigd dat het de boete bij de rechter zal aanvechten. Het verhuurbedrijf zegt dat het samen met de autoriteiten werkt aan een nieuw nationaal registratiesysteem voor kortetermijnverhuur. Ook stelt het dat het al de nodige maatregelen heeft genomen om te voldoen aan de wetgeving. Airbnb zegt dat sinds januari al meer dan 70.000 accommodaties een registratienummer hebben gekregen.

Huurprijzen met 68 procent gestegen

In juli had Airbnb al 65.000 illegale advertenties van zijn website verwijderd, nadat het ministerie van Consumentenzaken daarvoor een verwijderingsverzoek had ingediend. Daarnaast signaleerde het ministerie nog eens ruim 55.000 advertenties die als illegaal worden beschouwd.

In 2024 kreeg concurrent Booking.com een boete van de Spaanse waakhond van 413 miljoen euro, omdat het bedrijf jarenlang misbruik had gemaakt van zijn dominante marktpositie. Zo verbood het platform hotels om lagere prijzen aan te bieden dan bij Booking.com. In juni droeg Spanje Booking.com al op ruim 4000 illegale advertenties offline te halen.

Barcelona kondigde vorig jaar een verbod aan op het verhuren van appartementen aan toeristen. De burgemeester zei dat tegen eind 2028 alle vergunningen moeten zijn ingetrokken voor de ruim 10.000 appartementen die momenteel als verhuurbaar geregistreerd staan. Aanleiding zijn de stijgende huizenprijzen: de afgelopen tien jaar zijn de huren met 68 procent gestegen en de huizenprijzen met 38 procent.

Miral de Bruijne, correspondent Spanje en Portugal:

In Spanje gelden sinds de afgelopen jaren steeds strengere regels voor kortdurende verhuur. Op nationaal niveau gaat dat bijvoorbeeld om een verplichte registratie in een nationaal register.

Naast deze nationale regels mag elke regio eigen regels opleggen. Ook steden doen dat in sommige gevallen. Een voorbeeld is het afbouwen van verhuurlicenties in Barcelona. In Madrid zijn de controles de afgelopen maanden aangescherpt. Dat heeft ervoor gezorgd dat het aantal accommodaties daar met 17 procent is gedaald.

Het leven in de centra van de grote steden is voor veel Spanjaarden onmogelijk geworden. De huren zijn de afgelopen jaren, onder anderen door kortetermijnverhuur, enorm gestegen. Hierdoor worden de oorspronkelijke bewoners uit de binnensteden verdreven, terwijl daar juist meer werkgelegenheid is.

Daarom zijn mensen over het algemeen blij met de vele regels rond dit soort verhuur. Verhuurders klagen daarentegen dat ze door de bomen het bos niet meer zien. De regels veranderen snel en zijn overal anders. Daardoor ontstaat veel onduidelijkheid, wat volgens hen de Spaanse toerismesector niet ten goede komt.

Oekraïense 'Sea Baby's', onbemande onderwaterdrones, hebben een duikboot van de Russische marine aangevallen en uitgeschakeld, meldt de Oekraïense veiligheidsdienst SBU. Het zou gaan om een Kilo-klasse onderzeeër, die in de Russische haven van Novorossiejsk in de Zwarte Zee lag.

De SBU schrijft dat het voor het eerst is dat onderwaterdrones een aanval op een onderzeeër hebben uitgevoerd. Het vaartuig had volgens Oekraïne vier kruisraketlanceerders aan boord die Rusland heeft gebruikt voor aanvallen op Oekraïne.

De Sea Baby is een type drone dat werd ontwikkeld door Oekraïne, nadat Rusland het land in 2022 was binnengevallen.

Rusland ontkent dat de Oekraïense Sea Baby's doel hebben getroffen. "Geen enkel Russisch schip of onderzeeër is beschadigd bij de Oekraïense aanval in de haven van Novorossiejsk". Ook zouden er geen Russische bemanningsleden gewond zijn geraakt.

De Oekraïense veiligheidsdienst heeft beelden van de aanval gedeeld:

Twee weken geleden heeft de Roemeense marine een Oekraïense zeedrone van het type Sea Baby in de Zwarte Zee vernietigd, omdat de drone een gevaar zou vormen voor de navigatie op zee.

Het was opmerkelijk dat Roemenië de drone op dat moment onder vuur nam. Een week eerder waren twee olietankers van de Russische schaduwvloot in de Zwarte Zee aangevallen door zeedrones. Deze aanvallen werden door Oekraïne opgeëist door beelden ervan te delen.

Een dag voor de Roemeense missie claimde een tanker die vaart onder Russische vlag ook te zijn aangevallen. Dat was volgens Turkse media ook gedaan door drones.

"Chili heeft gekozen voor verandering. Verandering die u al snel zult gaan merken." Het waren duidelijke woorden die José Antonio Kast vannacht sprak in zijn overwinningstoespraak na de presidentsverkiezingen in Chili. Het Zuid-Amerikaanse land koos voor zijn meest rechtse leider sinds dictator Augusto Pinochet. Kast wordt de volgende rechtse president in een regio waar links steeds minder te zeggen heeft.

Dat rechts de wind in de zeilen heeft in Latijns-Amerika, heeft vooral te maken met prioriteit nummer één van de meeste kiezers in de regio: veiligheid. Straatbendes en drugssmokkelaars zijn er altijd geweest, maar met de macht van transnationale organisaties uit Brazilië, Venezuela, Colombia en Mexico is de georganiseerde misdaad dieper doorgedrongen dan ooit in het dagelijks leven in Latijns-Amerika.

Verdwijningen, corruptie, afpersing en moord: in vrijwel ieder land wordt het leven van een groot deel van de bevolking beheerst door de misdaad. Door veranderde drugsroutes zijn de misdaadcijfers in voorheen veilige landen als Costa Rica en Ecuador omhooggeschoten. Ook Chili, dat bekendstond als het 'Zwitserland van Zuid-Amerika', is de dans niet ontsprongen.

Leger inzetten en gevangenissen bouwen

Veiligheid was dan ook het belangrijkste verkiezingsthema. Slechts een derde van de Chilenen loopt 's avonds met een veilig gevoel over straat, een veiligheidsperceptie waarmee het land volgens een onderzoek uit 2024 wereldwijd op de vijf na laatste plaats staat.

Voor bijna twee derde van de Chilenen is criminaliteit de grootste zorg. Iets waar José Antonio Kast op inspeelde met de belofte het leger te zullen inzetten tegen criminelen en gevangenissen te bouwen. Hij heeft dat afgekeken van Nayib Bukele, de leider van El Salvador, die met een nietsontziende aanpak de criminaliteitscijfers in zijn land heeft verlaagd. Enkele weken terug had Kast nog een ontmoeting met de minister van Veiligheid van El Salvador.

Migratie als mikpunt

Een ander thema dat hoog op de agenda stond bij de Chilenen was migratie, wat ook gekoppeld kan worden aan hun gevoelens van onveiligheid. Een van de prominentste criminele organisaties die de afgelopen jaren zijn intrede heeft gedaan in Chili is de Tren de Aragua uit Venezuela.

Rechtse politici als Kast verbinden de migratie in Chili rechtstreeks met de aanwezigheid van deze bende. De nieuwgekozen president van Chili zweert de ruim 300.000 ongedocumenteerde migranten in het land uit te laten zetten. Chili moet weer van Chilenen worden, zei Kast tijdens zijn campagne.

De harde aanpak van criminaliteit die Kast belooft is een beproefd recept waarmee dit jaar alle rechtse kandidaten in Latijns-Amerika hun verkiezingen wonnen. Voor komend jaar lijkt hetzelfde te gaan gebeuren in Peru, Colombia en Costa Rica, waar inwoners de onveiligheid eveneens zat zijn. Het is de gemene deler van de ruk naar rechts: veiligheid heeft de hoogste prioriteit voor inwoners van de regio en rechtse kandidaten spreken met keiharde beloftes het meest aan.

Geen probleem met autoritaire leiders

Zelfs als die aanpak gepaard gaat met een afkalving van de democratie. Uit het jaarlijkse regionale onderzoek van Latinobarómetro bleek al dat met name jongere generaties geen probleem hebben met autoritaire leiders die hun problemen aanpakken. Nayib Bukele, die bezig is aan een ongrondwettelijke tweede termijn in El Salvador, is voor vele jongeren in de regio een voorbeeld.

In Chili is de kans echter niet groot dat op dezelfde manier de democratie wordt afgebroken omdat die na de dictatuur van Pinochet dieper is verankerd. En hoewel Kast een uitgesproken bewonderaar is van diezelfde Pinochet, heeft hij geen meerderheid in het Chileense Congres. Hij zal moeten samenwerken met meer gematigde partijen om te kunnen regeren.

De scherpe kantjes van Kast zullen er de komende vier jaar mogelijk af gaan, maar dat zelfs het gematigde Chili voor zo'n rechtse kandidaat heeft gekozen, is een signaal voor heel Latijns-Amerika: de rechtse golf in de regio is een feit.

De vader van de twee kinderen die zaterdagavond zwaargewond werden gevonden in hun huis in Moergestel is aangehouden. De 49-jarige man wordt verdacht van betrokkenheid bij de gebeurtenissen in het huis, meldt de politie.

De politie trof de kinderen aan nadat hun vader als spookrijder een frontale botsing op de A58 had veroorzaakt. Bij het ongeluk waren zeven auto's betrokken.

De bestuurder werd zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht. Agenten reden naar zijn woning in Moergestel om zijn familie in te lichten. Toen er niemand opendeed werd de deur geforceerd.

'Verdachte omstandigheden'

Volgens Omroep Brabant deden agenten dat omdat ze het gevoel hadden dat er iets niet klopte. Dat had te maken met de "verdachte omstandigheden" waaronder het ongeluk op de A58 plaatsvond.

Binnen werden een jongen en een meisje van minder dan tien jaar met steekwonden gevonden. Ze werden zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht. Gisteren maakte de politie bekend dat de kinderen buiten levensgevaar zijn.

De moeder was in Duitsland. Het gezin zou pas sinds enkele weken in Moergestel wonen.

PME heeft de jarenlange samenwerking met BlackRock stopgezet. In een verklaring zegt het pensioenfonds voor de metaal- en techindustrie dat de Amerikaanse vermogensbeheerder niet meer past bij het duurzaam beleggingsbeleid.

Begin dit jaar besloot de grootste vermogensbeheerder ter wereld uit een klimaatclub van investeringsmaatschappijen te stappen. Het pensioenfonds dacht toen al na over wat het zou doen met de 5 miljard euro in aandelen bij BlackRock.

Beide partijen zeggen dat ze terugkijken op een goede samenwerking van meer dan tien jaar. Maar BlackRock doet volgens PME nu niet genoeg op het gebied van onder meer milieu en klimaat. Voortaan wordt het vermogen van 5 miljard euro ondergebracht bij de Nederlandse vermogensbeheerder MN en de Zwitserse bank UBS.

De Oekraïense en Amerikaanse delegaties tonen zich voorzichtig optimistisch over de gesprekken die ze met elkaar hebben gevoerd over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne. Het was de tweede dag op rij dat president Zelensky in Berlijn met de Amerikaanse delegatie sprak.

De Amerikaanse speciale gezant Steve Witkoff en president Trumps schoonzoon Jared Kushner voeren de gesprekken namens de Verenigde Staten. Gisteren zei Witkoff al dat er veel vooruitgang was geboekt.

Wat er concreet is besproken, is ook nu niet duidelijk. Een Amerikaanse functionaris zei tegen persbureau Reuters dat er stappen zijn gezet in de discussie over veiligheidsgaranties voor Oekraïne. Veiligheidsgaranties zijn cruciaal voor Oekraïne.

Water bij de wijn

Gisteren leek Oekraïne al bereid tot concessies. Zo zei Zelensky dat hij de ambitie om lid te worden van de NAVO laat varen mits daar andere harde veiligheidsgaranties voor in de plaats komen.

Ook Rusland zou enig water bij de wijn willen doen. Het Kremlin zou erop gehint hebben dat het openstaat voor een Oekraïens lidmaatschap van de Europese Unie, als onderdeel van een mogelijk bestand. Deze 'versoepeling' gaat wel uit van de Russische gedachte dat het toestemming zou moeten geven voor een Oekraïens lidmaatschap van de EU.

President Trump zei dat hij de Russische president ertoe kan bewegen "artikel 5-achtige garanties" te accepteren. Wat hij daar precies mee bedoelt, is onduidelijk. In Artikel 5 van de NAVO staat dat een aanval op één land, geldt als een aanval op alle landen.

'Constructieve gesprekken'

De Oekraïense hoofdonderhandelaar Oemerov noemt op X de onderhandelingen tussen de VS en Oekraïne "constructief en productief". Hij herhaalt Witfkoffs uitspraak dat er "echte vooruitgang is geboekt".

Oemerov prijst de Amerikaanse delegatie, die volgens hem "extreem constructief" is bij de pogingen een blijvende vredesovereenkomst te bereiken.

Zelensky is wat zuiniger in zijn bewoordingen. Hij stelt dat de onderhandelingen "niet makkelijk, maar wel productief" waren en noemt de gesprekken over Oekraïens grondgebied "pijnlijk".

Oekraïne heeft altijd gezegd dat het geen grond wil afstaan. Zelensky herhaalde dit vorige week nog tegen journalisten. "We hebben daar geen juridische basis voor, volgens de Oekraïense grondwet en internationaal recht. En we zijn daartoe ook moreel op geen enkele manier verplicht."

Europese leiders

Deze discussie lijkt nog niet beslecht. De VS zou in de gesprekken vandaag te hebben herhaald dat Oekraïne de Donbas moet afstaan aan Rusland. Daarover moet nog verder gesproken worden met de Russen en de Europeanen, zegt een Amerikaanse functionaris.

De functionaris tekent daarbij nog aan dat "de uiteindelijke beslissing daarover bij Oekraïne ligt".

Vanavond hebben ook Europese leiders met Zelensky gesproken. Daar waren onder anderen de Franse president Macron, de Britse premier Starmer, de Duitse bondskanselier Merz, demissionair premier Schoof en de voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen bij. Ook de Amerikaanse delegatie was bij het gesprek.

Na afloop benadrukten de Europese leiders in een gezamenlijke verklaring nogmaals dat landsgrenzen niet veranderd kunnen worden door geweld. Wel zullen ze Zelensky steunen als hij hulp nodig heeft bij het uitschrijven van een eventueel referendum over het opgeven van Oekraïens grondgebied.

Ook moeten er wat de Europese leiders betreft afspraken komen over het waarborgen van de veiligheid en eenheid van Europa en Noord-Amerika. Ook de rol van de NAVO in het waarborgen daarvan moet worden besproken, vinden ze.

Zowel de Amerikaanse als de Europese leiders hebben toegezegd samen te werken aan veiligheidsgaranties voor Oekraïne, is te lezen in de verklaring. Er moet ook een "multinationale strijdmacht Oekraïne" komen, met strijdkrachten uit verschillende landen van de zogenoemde coalition of the willing en de VS.

President Trump, die via een videoverbinding bij het overleg was, spreekt van een "goed gesprek" met de Europese leiders. Volgens hem "is een deal dichterbij dan ooit".

Het Openbaar Ministerie eist vijf jaar en vier maanden celstraf tegen twee ondernemers vanwege het tragische ongeval met een Stint in Oss in 2018, waarbij vier jonge kinderen om het leven kwamen.

Volgens justitie zijn Stint-oprichter Edwin Renzen, Stint-ontwerper Peter Noorlander en hun bedrijven verantwoordelijk voor het ongeval en schuldig aan valsheid in geschrifte. Tegen de bedrijven van de ondernemers eist het OM geldboetes van 225.000 euro en 135.000 euro.

Op 20 september 2018 werd een Stint met daarin vijf kinderen bij een spoorwegovergang geraakt door een trein. Vier kinderen kwamen om het leven: Dana (8), Liva (4), Fleur (6) en Kris (4). De toen 11-jarige Indy, de oudere zus van Dana en Liva, en de begeleidster raakten zwaargewond en overleefden het ongeluk.

De begeleidster zei dat het op geen enkele manier lukte om te remmen. In 2020 werd besloten de bestuurster niet te vervolgen, omdat ze er volgens het OM alles aan had gedaan om het ongeluk te voorkomen.

De officieren van justitie spraken vandaag van een "intens verdrietige aanleiding" van de strafzaak. "Het ongeval had een enorme impact. Niet alleen in Oss, het hele land leefde mee."

Volgens justitie hebben Renzen en Noorlander verzwegen dat de Stint een schadelijk product was, terwijl dat al voor het ongeluk bekend was. "Essentiële veiligheidsvoorzieningen ontbraken en het ontwerp voldeed niet aan de wettelijke eisen", aldus het OM.

De elektrische bolderkar werd in 2011 op de markt gebracht en daarna steeds aangepast. De problemen met de Stint, waarmee duizenden kinderen werden vervoerd naar onder meer de buitenschoolse opvang, werden echter niet verholpen.

Geen remschakelaar, problemen met gashendel

De afgelopen jaren concludeerden onderzoeksbureaus dat de bolderkar allerlei technische problemen had. Zo was er geen remschakelaar, die voorkomt dat de motor blijft draaien als een bestuurder in de remmen knijpt. "Een onvergeeflijke fout", aldus justitie. Na het ongeluk werden de bolderkarren wel uitgerust met een remschakelaar. "Het was een kwestie van tijd dat er een ongeval zou gebeuren."

Het OM wees ook op problemen met de gashendel, die door een gebroken terugkeerveer kon blijven hangen. De Stint kon daardoor door blijven rijden bij het afremmen. Die problemen waren er al sinds mei 2017 en de producenten ontvingen dat jaar en in 2018 veel meldingen van gebruikers over gevaarlijke situaties. De verdachten zouden de problemen hebben gebagatelliseerd. Pas later kregen nieuwe Stints een betere terugkeerveer. Er werd geen terugroepactie gehouden.

Verder neemt justitie het de verdachten kwalijk dat er geen opstartbeveiliging was, waardoor het kon gebeuren dat de Stint direct ging rijden bij het omdraaien van de contactsleutel. Ook werd in 2014 besloten de noodstopvoorziening van de Stint te halen, wat tot gevaar kan leiden als het voertuig doorrijdt terwijl de bestuurder wil stoppen.

Valsheid in geschrifte

Daarnaast hebben de Stint-ondernemers volgens justitie een Duits keuringsrapport "op een kwalijke manier gemanipuleerd". "Dit zegt veel over het manipulatieve en onbetrouwbare karakter van de verdachten", zei de aanklager.

De verdachten lieten na het ongeluk remproeven uitvoeren door een Duitse keuringsorganisatie. Bij de eerste test haalde de Stint de wettelijke remvertraging niet, bij een tweede gebeurde dat wel. Volgens justitie werd toen echter een ander voertuig getest, omdat de verdachten de software hadden aangepast. Ze zouden de voor hen gunstige resultaten hebben ingebracht bij bestuursrechtelijke procedures, wat neerkomt op valsheid in geschrifte, zo zegt het OM. De Duitse keuringsinstantie heeft het rapport later ingetrokken.

Justitie denkt verder dat de verdachten opzettelijk in gebruikershandleidingen opnamen dat de Stint aan de Machinerichtlijn, een Europese veiligheidsrichtlijn, voldeed, terwijl dat niet zo was.

Meerdaagse zaak

Vorige week deden de nabestaanden van de slachtoffers hun verhaal in de rechtszaal. Zij nemen het de producenten van de bolderkar kwalijk dat zij sinds het ongeluk vooral bezig zijn geweest met hun eigen zaak en imago, en nooit contact hebben opgenomen of hun medeleven hebben getoond.

De nabestaanden tonen zich tevreden over de strafeisen. "Het belangrijkste voor ons is dat de verdachten ter verantwoording zijn geroepen en dat vandaag eindelijk alles hardop gezegd is door de officieren: alles wat schadelijk was aan de Stint en alle leugens daarover van verdachten. Het schokt ons zeer hoe de verdachten klaarblijkelijk over veiligheid dachten. Een straf is nooit in evenwicht met de gevolgen voor ons, dus zal nooit toereikend zijn, dat laten we dan ook verder aan de rechtbank."

Ook Renzen en Noorlander kwamen vorige week aan het woord. Renzen sprak zijn medeleven uit met de nabestaanden en zei dat de beklaagden hebben meegewerkt om de oorzaak van het ongeluk te achterhalen. Ook zei hij dat Noorlander en hij ten onrechte schuldig worden geacht aan de dood van de kinderen.

Morgen komt de verdediging van de verdachten, die onder meer bestaat uit het advocatenkoppel Geert-Jan en Carry Knoops, aan het woord. De uitspraak in de zaak volgt later.

De bus van Emmen naar het aanmeldcentrum in Ter Apel wordt toch niet gratis. Demissionair asielminister Keijzer (BBB) zet een streep door het plan daartoe van de gemeenten Westerwolde en Emmen. In plaats daarvan komt er meer beveiliging op de bus, die vooral door asielzoekers wordt gebruikt.

De gemeenten besloten de pendelbus vorig week gratis te maken. Asielzoekers, die veel gebruikmaken van de bus, weigerden soms de ritprijs van 4,52 euro te betalen of misdroegen zich. Incidenten namen toe en werden steeds heftiger. Minister Keijzer wil niet dat de pendelbus gratis wordt.

"In Nederland als je in de bus stapt, koop je een kaartje", zegt Keijzer tegen RTV Noord. "Dat geldt voor Nederlanders maar zeker ook voor mensen die hier te gast zijn. Ik vind dat als mensen zich misdragen, je het niet gratis voor ze moet maken, maar moet zorgen dat het misdragen stopt. Dat is wat ik aan het doen ben."

Keijzer bezocht vandaag het asielzoekerscentrum in Ter Apel en sprak met ondernemers in het dorp. Ze belooft meer maatregelen te nemen om de overlast in Ter Apel te verminderen. Zo wil ze de groep overlastgevers aanpakken, asielzoekers uit veilige landen beter spreiden over andere asielzoekerscentra en extra politietoezicht en boa's.

Keijzer kondigde verder aan de vreemdelingenpolitie terug te brengen naar Ter Apel, zodat asielzoekers die zich misdragen sneller kunnen worden vastgezet. Medewerkers van de vreemdelingenpolitie controleren de papieren van vluchtelingen die Nederland binnenkomen. Wanneer die vreemdelingenpolitie aan het werk gaat, weet Keijzer nog niet. "Zo snel mogelijk."

'Vertrouwen heb ik al jaren in de ijskast gezet'

Ondernemers in Ter Apel die schade hebben geleden door asielproblemen, krijgen eenvoudiger een vergoeding van het ministerie. Ook krijgen ze geld terug voor extra werkzaamheden en beveiliging. Die belofte heeft Keijzer vandaag ook gedaan, tot veel vreugde van ondernemers. "Daar vechten we al jaren voor", zegt een eigenaar van een supermarkt in Ter Apel.

De schadevergoedingsregel geldt op termijn ook voor ondernemers in Emmen die overlast ervoeren. Burgemeester Eric van Oosterhout zegt tegen RTV Drenthe dat hij blij is met de maatregelen. Maar hij wil niet te vroeg juichen. "Eerst zien, dan geloven. Deze toekomstplannen hebben we al eerder gehoord."

Zo wordt er al jaren gesproken over een schadevergoeding voor ondernemers. Ook toen Marjolein Faber (PVV) vorig jaar Ter Apel bezocht was het voor veel mensen in het dorp de zoveelste bewindspersoon die langskwam om te horen over de problemen die er spelen. Diefstal, bedreigingen en intimiderend gedrag zijn de grootste problemen waar ondernemers tegenaan lopen.

Ook burgemeester Jaap Velema en wethouder Giny Luth van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel bij hoort, zagen Den Haag de afgelopen jaren wel vaker iets beloven, maar de problemen in Ter Apel werden er niet minder door. "Vertrouwen heb ik al jaren in de ijskast gezet", zegt Velema. "Je kunt wel een toezegging doen; de uitdaging is om die ook waar te maken", zegt Luth.

De pendeldienst werd georganiseerd door het ministerie van Asiel en Migratie in samenwerking met beide gemeenten. De uitvoerder van de ritten is Drenthe Tours. Dat betekent dat het gaat om besloten vervoer, niet om openbaar vervoer.

Datacenters zijn grootverbruikers van elektriciteit en verbruiken ook steeds meer, blijkt uit cijfers van het CBS. De grootste datacenters van ons land gebruiken net zoveel stroom als bijna een kwart van alle woningen. Wat is het nut van deze gebouwen en wat leveren ze ons op? Vijf vragen over datacenters.

Waarvoor worden datacenters gebruikt?

Voor zo ongeveer alles. Datacenters zijn gebouwen met servers, krachtige computers die digitale informatie opslaan en verwerken. Een ziekenhuis dat zijn klantendossier opslaat, betalen bij een online webshop, een video streamen of bellen met een vriend of vriendin, het gaat allemaal via een datacenter.

Ook de opkomst van kunstmatige intelligentie speelt een belangrijke rol in de uitbreiding van datacenters. "Een chatbot op een site kan je nu vragen stellen in plaats van een medewerker, en dat gaat veel sneller", zegt Rob Stevens, directeur van datacenter Interconnect.

Hoeveel nu en in de toekomst?

Nederland telt bijna 200 datacenters. Vorig jaar gebruikten zij 4,6 procent van alle elektriciteit in Nederland. Zo'n 90 procent van die stroom gaat naar ongeveer 45 grote datacenters.

Je hebt datacenters waar meerdere bedrijven samen hun data laten beheren. Er zijn ook enkele grote datacenters die in gebruik zijn van één techbedrijf. Nederland heeft er hier drie van, twee van Google en één van Microsoft.

Landelijk netbeheerder Tennet heeft een goed beeld van de verwachte groei van het datacenterverbruik. Tennet denkt dat de vraag naar elektriciteit van datacenters de komende jaren minstens verdubbelt naar 10 tot 15 procent van het totale stroomverbruik in 2030.

Tennet verwacht dat dit rond 2030 afvlakt, maar benadrukt dat de lange termijn onzeker is. "Blijft de AI-investeringsgolf aanhouden of niet?", is bijvoorbeeld een vraag die daarbij een rol speelt.

Wat kost het?

Momenteel wordt veel ingezet op het uitbreiden van datacenters wereldwijd, ziet Roel Dobbe, AI- en veiligheidsonderzoeker aan de TU Delft. Kunstmatige intelligentie wordt gezien als oplossing voor economische en maatschappelijke problemen. Er zou met meer zorgvuldigheid naar deze datacenters moeten worden gekeken, zegt hij. "We gaan overal meer energie gebruiken, en dat is zeker niet alleen groene energie."

Zodra de vraag toeneemt op een beperkt stroomnet, zullen we meer fossiele brandstof gaan gebruiken, zegt Alex de Vries-Gao, onderzoeker naar de duurzaamheid van datacenters en AI. Want de hoeveelheid groene energie is beperkt. Als de vraag naar stroom stijgt, zal die met fossiele brandstoffen moeten worden opgevangen.

Dan heb je ook nog 'opofferingskosten', dat gaat over sectoren die geen stroom meer kunnen krijgen omdat er een datacenter staat. Als we prioriteit geven aan datacenters kan deze stroom bijvoorbeeld niet gaan naar toekomstige woningbouw.

Zo bleek dit jaar dat een hogeschool geen ruimte kreeg om uit te breiden omdat het elektriciteitsnet in Almere vol zit. Voor een groot nieuw datacenter was wel ruimte, omdat dat eerder om een aansluiting vroeg.

Wat levert het op?

Oud-topman van ASML Peter Wennink kwam vorige week met een rapport over de toekomstbestendigheid van de Nederlandse economie. Volgens hem moeten we blijven investeren in digitale infrastructuur, waaronder AI.

De overheid zou geld moeten steken in deze sector om Nederland hierin te laten uitblinken, en zo te kunnen blijven concurreren met andere landen. Op de lange termijn zou dit Nederland economische groei opleveren.

Daarnaast zijn we de afgelopen jaren steeds verder aan het digitaliseren, zegt directeur van het datacenter Stevens. "Vroeger deed je de belastingaangifte in een envelop, nu kan dit online en digitaal". Dit zorgt er voor dat we alles dus sneller en efficiënter kunnen doen, maar wel tegen een bepaalde prijs.

Moeten we dit willen?

Het elektriciteitsnet in Nederland zit erg vol: meerdere provincies zeggen dat er geen nieuwe aansluitingen komen voor bedrijven en woningen. Voor nieuwe datacenters zou het dus kunnen betekenen dat ze over de grens worden gebouwd, waar meer ruimte op het stroomnet is.

Maar Stijn Grove, directeur van branchevereniging voor datacenters DDCA, ziet dat niet zitten. "Het is de basisbehoefte voor de online wereld. Je wil die data dichtbij hebben."

Of er nog meer datacenters komen in ons land is een politieke keuze. De provincies en gemeenten bepalen waar en hoeveel er worden gebouwd.

Marco Borsato is dit jaar de artiest van wie de nummers het meest zijn gestegen in de Top 2000. Ook op de radio wordt hij weer meer gedraaid, maar dat was ook al het geval voor zijn vrijspraak.

Zes nummers van de zanger staan bij de honderd hoogst geëindigde nummers. Dat is niet los te zien van de vrijspraak van de zanger. De laatste keer dat er überhaupt één nummer van Borsato bij de eerste honderd stond was in 2019, toen de zaak rond hem nog niet speelde.

Oproepen

Het Openbaar Ministerie maakt deze week bekend of het in hoger beroep gaat. Maar na de vrijspraak van de zanger vorige week voor het betasten van een minderjarige gingen op sociale media berichten rond van fans die zeiden op de zanger te stemmen. Ook riepen ze anderen op dat te gaan doen. Hoe vaak dat is gedaan, is niet te achterhalen: organisator NPO doet nooit uitspraken over het aantal stemmen in de lijst.

Dat er veel is gestemd op de Nederlands-Italiaanse artiest, is wel duidelijk, met als hoogst gekozen nummer De Waarheid op plek 35. Dat een nummer met deze titel zo hoog eindigt, lijkt ook geen toeval. Zeker omdat dit nummer het sinds 2009 altijd ruim aflegde tegen het nummer Dochters, maar dit jaar 1393 plekken is gestegen.

Het is volgens een NPO-woordvoerder de eerste keer dat een artiest met zo veel nummers zo veel posities stijgt.

De nummers van Borsato staan dit jaar veel hoger dan voorgaande jaren, maar weggeweest zijn ze nooit. Op het hoogtepunt in 2009 stonden er vijftien nummers van hem in de Top 2000, maar ook nadat in 2021 bekend was geworden dat de zanger mogelijk werd vervolgd voor het betasten van een minderjarige bleven er minstens acht nummers in de Top 2000 staan.

Ook bij luisteraars van radiozenders van Mediahuis, waar onder meer 100% NL en Radio Veronica onder vallen, bleef zijn muziek populair, zegt woordvoerder Jelle Klerx. Na berichtgeving over misstanden bij The Voice in 2021 draaiden de zenders zijn muziek enkele maanden niet, maar "na een tijdje bleek uit ons muziekonderzoek onder een steeds wisselend luisteraarspanel dat er behoefte was aan zijn muziek".

Daarom ging de zender Borsato weer draaien. Klerx: "Want iemand is nog niet veroordeeld en je wil niet voor rechtbank spelen. Het zijn soms best moeilijke kwesties."

Bruiloft

Vooral bij hitlijsten waarbij het publiek mag stemmen, komt zijn muziek vaak voorbij, zegt Klerx. "Dat is ook niet gek: men koppelt muziek nou eenmaal meer aan herinneringen dan aan de artiest, bijvoorbeeld wat je draaide op je bruiloft. Wij draaien zijn oude hits alweer een tijdje en blijven dat doen." Volgens hem gebeurt dat "niet vaker, maar ook niet minder vaak" na de vrijspraak.

De NPO liet eerder weten dat dj's van hun zenders vrij zijn om muziek van de zanger te draaien, maar wel terughoudend te zijn geworden om Borsato op te nemen in afspeellijsten vanwege "wisselende reacties van luisteraars". Na de vrijspraak is echter "een nieuwe situatie ontstaan", zegt de NPO.

De Top 2000 is vanaf middernacht in de nacht van woensdag 24 december op donderdag 25 december te beluisteren op NPO Radio 2. Eerder werd al bekend dat Bohemian Rhapsody voor de 22e keer op nummer 1 staat.

Hoogste nieuwe binnenkomer is het nummer Lichtje Branden van Suzan & Freek op nummer 33. Zanger Freek Rikkerink maakte in het voorjaar bekend uitgezaaide longkanker te hebben. De overleden feestzanger René Karst is ook nieuw in de lijst.

Hoogste positie nieuwkomers in Top 2000

33. Suzan & Freek - Lichtje Branden (2021)

153. René Karst - Atje Voor de Sfeer (2019)

306. Stef Ekkel en René Karst - Liever Te Dik In De Kist (2016)

311. Lola Young - Messy (2024)

357. Ozzy Osbourne - Crazy Train (1980)

De 32-jarige zoon van de Amerikaanse regisseur Rob Reiner is gearresteerd in verband met de dood van zijn ouders. Dat melden Amerikaanse media op basis van gegevens van de politie in Los Angeles.

Nick Reiner zit vast in een gevangenis in de Californische stad. Hij kan eventueel op borgtocht vrijkomen; er is een borgsom van 4 miljoen dollar.

Reiner en zijn vrouw Michele werden zondag (lokale tijd) door hun dochter gevonden in hun woning in Los Angeles. Daarop werden de politie en de brandweer gealarmeerd. De doorgaans goed ingelichte entertainmentsite TMZ meldde al snel dat het echtpaar steekwonden had. Inmiddels schrijft de website dat de keel van de slachtoffers is doorgesneden. Dat is niet door de autoriteiten bevestigd.

De politie doet ter plaatse nog onderzoek naar wat ze omschrijft als mogelijke moordzaak. Volgens politiebronnen waren er geen braaksporen aan de woning.

De 78-jarige Reiner is bekend van bioscoophits als When Harry Met Sally en A Few Good Men. Hij had als acteur ook rollen in de films Sleepless in Seattle en The Wolf of Wall Street. In 2015 kwam hij met de film Being Charlie, gebaseerd op de drugsverslaving waarmee zijn zoon Nick kampte.

De Britse minister van Volksgezondheid heeft de vakbond voor Britse artsen opgeroepen om de geplande staking deze week af te zeggen. De staking valt samen met een "supergriepgolf" in het land. De nationale gezondheidsdienst (NHS) waarschuwde vorige week al voor een "worstcasescenario", schrijft de BBC.

De BMA-vakbond, die Britse AIOS'en (artsen in opleiding tot specialist) vertegenwoordigt, heeft aangekondigd dat ze het voorstel dat gezondheidsminister Wes Streeting vorige week heeft gedaan, verwerpen.

Het plan zou een einde moeten maken aan een langlopend conflict met de artsen. Sinds 2023 zijn er al meerdere stakingen geweest.

Leerplekken en hogere lonen

Volgens Streeting vragen de artsen om verbetering op twee punten: leerplekken of banen en hogere lonen. Volgens de minister hebben de artsen al een verhoging van 28,9 procent gehad, "de hoogste loonsverhoging in de publieke sector". Er zou geen ruimte zijn voor nog meer loonsverhoging. "Er bestaat een kloof tussen wat de BMA eist en wat het land zich kan veroorloven", aldus Streeting.

Wel zegt de minister meer leerplekken te willen creëren. Dit gaat om plekken waar de artsen hun opleiding tot specialist kunnen starten. Er zouden in 2019 12.000 artsen zijn en 9000 leerplekken. Dat getal is dit jaar gestegen naar 40.000 artsen en 10.000 leerplekken.

Maar de vakbond gaat daar niet in mee. De loonsverhoging zou lager liggen dan de inflatie. Vandaag maakte de BMA, die ruim 50.000 artsen in opleiding vertegenwoordigt, bekend dat de vijfdaagse staking alsnog doorgaat. 83 procent van de artsen die deelnamen aan de stemming zou voor het doorgaan van de staking hebben gestemd, en 17 procent tegen.

De voorzitter van de BMA zegt dat tienduizenden artsen zich hebben verenigd en dat het voorstel tekortschiet en te laat komt.

'Worstcasescenario'

De staking zal de gezondheidszorg in het land verder onder druk zetten. Minister Streeting stelt dat de druk op de ziekenhuizen door de griepgolf het hoogst is sinds de coronapandemie.

Een recordaantal patiënten ligt met griep in het ziekenhuis. Volgens de NHS gaat het om een toename van 50 procent ten opzichte van vorig jaar en tien keer meer dan in 2023. 95 procent van de ziekenhuisbedden is bezet en ook meldt steeds meer ziekenhuispersoneel zich ziek.

Streeting deed vandaag de oproep aan de artsen om het werk niet neer te leggen. "Het is volstrekt onnodig dat de stakingen doorgaan, en het toont aan dat de BMA een schokkende minachting heeft voor de patiëntveiligheid en het welzijn van ander medisch personeel", aldus de minister. Ook noemt hij de stakingen "zelfzuchtig, onverantwoordelijk en gevaarlijk".

Correspondent Verenigd Koninkrijk en Ierland Fleur Launspach:

"De Britse gezondheidszorg, de NHS, wordt volledig door de staat gefinancierd en biedt gratis zorg aan iedereen. In het Verenigd Koninkrijk heeft iedereen recht op medische hulp, arm of rijk. Dat is fundamenteel anders dan bijvoorbeeld in de Verenigde Staten.

Tegelijk staat de NHS al jaren onder zware druk. Ziekenhuizen kampen met structurele personeelstekorten, hoge werkdruk, wachtlijsten en het zorgpersoneel staakt regelmatig uit onvrede over de relatief lage lonen. Artsen en verpleegkundigen vertrekken naar de private sector of naar het buitenland, waar ze vaak aanzienlijk meer kunnen verdienen.

De grote zorg is nu - als december er nu al zo slecht uitziet, wat betekent dat dan voor januari en februari? En is de piek al bereikt (en was dit een vroeg griepseizoen) of blijft de druk de komende maanden structureel hoger? Niemand durft daar met zekerheid een antwoord op te geven. Maar de aangekondigde staking van artsen is problematisch: het komt op een moment dat de Britse zorg nauwelijks nog ruimte heeft om klappen op te vangen."

De kans lijkt heel groot dat de Tweede Kamer deze week instemt met het "reparatievoorstel" van demissionair minister Van Weel, waarmee zwart op wit komt te staan dat hulp aan illegalen niet strafbaar is. Daarmee lijkt strafbaarstelling van illegaliteit een stap dichterbij, zo bleek tijdens een debat in de Tweede Kamer.

Voor de zomer steunde een nipte meerderheid onverwacht een PVV-voorstel om in de asielnoodmaatregelenwet op te nemen dat illegaliteit strafbaar is. De bedoeling is dat illegalen daardoor sneller worden uitgezet.

Maar dat hulp aan illegalen daarmee ook strafbaar dreigde te worden, was CDA, NSC en SGP een brug te ver. Het CDA trok zijn steun in en de anderen wilden aanvullend advies. De strengere asielwetten, waarvoor al langere tijd een meerderheid is in de Kamer, bleven daarmee ook in de wacht staan.

'Barmhartigen'

Van Weel ging aan de slag met een "novelle" die aan de wet kon worden toegevoegd. VVD en BBB, de enige overgebleven partijen in het demissionaire kabinet, willen immers haast maken met de strengere asielwetten van voormalig asielminister Faber om de belofte voor strenger beleid alsnog in te lossen.

Het CDA en ook andere partijen hadden veel vragen voor Van Weel. Het CDA wil "al langer" sancties "als terugkeer niet gaat". Maar "barmhartigen die in gemeenschappen hulp bieden mogen niet de dupe worden". Door de novelle wordt dit uitgesloten, want daarin staat: "deelnemen aan dit misdrijf, anders dan als pleger, is niet strafbaar." Het CDA zegt hiermee te kunnen leven.

Spannend was ook nog of de PVV hiermee zou kunnen leven, of dat deze partij de novelle te veel als een afzwakking zou zien. Dat laatste is niet het geval. PVV-Kamerlid Vondeling ziet liever dat hulp aan mensen zonder papieren ook strafbaar wordt, maar vindt strafbaarstelling van illegaliteit zo belangrijk dat ze "ook met deze aanpassing voor zal stemmen".

Als de Tweede Kamer instemt, moeten de aanpassingen nog wel door de Eerste Kamer.

'Rammelt aan alle kanten'

GroenLinks-PvdA, D66, Partij voor de Dieren en de ChristenUnie zijn niet positief. GroenLinks-PvdA-Kamerlid Westerveld vindt dat het voorstel "aan alle kanten rammelt". "Het moest met stoom en kokend water door de Kamer en is niet voorbereid". Ook D66-Kamerlid Paternotte vreest een rommeltje in de praktijk. De Partij voor de Dieren denkt dat mensen zorg gaan mijden.

Volgens de partijen is niet gekeken naar de bezwaren vanuit de maatschappij en de asielketen. De Nederlandse Vereniging van Gemeenten, de politie, de advocatuur, de IND en de Raad voor de Rechtspraak zijn kritisch en vrezen veel meer werkdruk en uitvoeringsproblemen.

De Dienst Terugkeer en Vertrek vreest veel juridisch gedoe, waardoor minder menskracht overblijft voor daadwerkelijke uitzettingen. Paternotte denkt dat er straks sprake is van "een hond die zijn eigen staart achterna zit en er vervolgens in bijt".

'Geen klopjachten'

Van Weel zei "geen actief grootschalige acties" van de politie en "geen grootschalige klopjachten" te verwachten. Hij ziet het als een "extra middel voor mensen die naar hun land terug moeten". Het succes zal "niet worden afgemeten aan het aantal vervolgingen", aldus van Weel.

ChristenUnie-Kamerlid Ceder vond de antwoorden van Van Weel weinig verhelderend. Volgens hem is onvoldoende duidelijk om hoeveel mensen het nu gaat, hoeveel celcapaciteit, waar toch al gebrek aan is, er straks extra vrijgehouden moet worden en wat de gevolgen voor de instanties zijn.

Hij ziet geen meerwaarde van de strafbaarstelling straks ten opzichte van de ongewenstverklaringen nu. Na een hele dag debatteren is de Tweede Kamer volgens hem "niet in staat het middel te beoordelen op de echte effectiviteit".

Een 29-jarige man uit Holten is vannacht op de intensive care beland nadat hij zijn buurvrouw, die slachtoffer was van een gewapende overval, te hulp was geschoten. De man is door een van de overvallers zo hard op zijn hoofd geslagen dat hij zwaar letsel opliep.

De politie meldt dat twee onbekende mannen vannacht rond 00.45 uur het huis van de 51-jarige vrouw binnendrongen en haar bedreigden met een wapen. De buurman kwam in actie toen hij glasgerinkel hoorde, maar werd vervolgens door de overvallers mishandeld.

Hij is in het ziekenhuis opgenomen voor behandeling van zijn verwondingen. De vrouw zelf kwam er zonder verwondingen van af. De overvallers zijn ervandoor gegaan met haar waardevolle spullen.

Politieonderzoek

De politie zegt de overval hoog op te nemen en doet uitgebreid onderzoek. Daarbij zijn onder andere de woning en de omgeving doorzocht. Ook wordt naar camerabeelden gezocht om een duidelijk signalement te krijgen van de daders, meldt RTV Oost.

De Venezolaanse oppositieleider María Corina Machado is vorige week gewond geraakt bij haar vlucht uit Venezuela. Dat schrijft de Noorse krant Aftenposten, die het nieuws bevestigd kreeg van haar woordvoerder. Machado liep een wervelfractuur op toen ze een kleine vissersboot verliet tijdens haar reis naar Oslo, de hoofdstad van Noorwegen.

Ze ging daarnaartoe om de Nobelprijs op te halen, die ze dit jaar kreeg voor haar inzet voor de democratie in haar land. Ze is een fel tegenstander van het regime van de Venezolaanse president Maduro.

De oppositieleider deed drie dagen over haar reis naar Oslo, ze kwam net te laat om de Vredesprijs zelf te ontvangen. Haar dochter heeft de prijs daarom voor haar in ontvangst genomen. Machado wordt in een ziekenhuis in de Noorse hoofdstad behandeld aan haar letsel.

Barre tocht

Het was lange tijd onduidelijk of het de 58-jarige zou lukken om in Noorwegen te komen. Vorige week meldde The Wall Street Journal dat Machado een barre tocht had afgelegd.

Ze is vanuit haar schuilplaats in de hoofdstad Caracas naar de Venezolaanse kust gebracht met hulp van een Amerikaanse oud-militair en zijn organisatie. Daar lag een oude vissersboot klaar, die niet lijkt op de vaartuigen die gebruikt worden door vermeende drugskoeriers die de VS regelmatig opblaast.

Toen de boot wilde vertrekken, wilde de motor niet starten. Twaalf uur later dan gepland kon Machado vertrekken. Op zee leidden hoge golven tot meer vertraging. Daarnaast kon de oud-militair die gespecialiseerd is in risicovolle ontsnappingen, haar uren niet bereiken.

De bedoeling was dat een grotere boot haar op open zee zou oppikken, maar die kon haar niet vinden doordat een gps-tracker van boord was gevallen. Het bootje bleek op 40 kilometer van de afgesproken plek te liggen.

Gevreesd werd dat Venezuela voortijdig achter de ontsnapping zou komen, of dat het Amerikaanse leger de boten zou aanvallen. De oud-militair had daarom naar eigen zeggen contact met de Amerikanen om een beschieting te voorkomen. Uiteindelijk kwam Machado na twaalf uur op zee aan in Curaçao. Vandaar is ze verder naar Oslo gereisd.

Gewenste machtswissel

De Venezolaanse oppositieleider verscheen vorige week voor het eerst na bijna een jaar in het openbaar, toen ze vanaf een balkon van haar hotel in Oslo zwaaide naar het publiek. Vrijdag zei ze op een persconferentie dat ze ervan overtuigd is dat president Maduro zijn macht verliest. Ze richt zich op een vreedzame machtswisseling.

De Amerikaanse president Trump is ook tegenstander van Maduro en lijkt uit te zijn op een 'regime change', zei Venezuela-kenner Edwin Koopman eerder tegen de NOS. "Je ziet dat Trump het vooral heeft gemunt op linkse leiders in Latijns-Amerika", aldus Koopman.

Machado droeg de Nobelprijs op aan het Venezolaanse volk, maar ook aan president Trump, "voor zijn vastberaden steun aan onze zaak". Dat schreef ze op X nadat was bekendgemaakt dat de Nobelprijs aan haar was toegekend.

De Nobelprijswinnaar wil na haar verblijf in Oslo weer terug naar Venezuela, zei ze vrijdag. Ook als het bewind-Maduro nog aan de macht is.

Hoewel er afgelopen dagen twee meldingen waren van bijna-ongelukken blijven luchtvaartmaatschappijen TUI, KLM en Corendon naar Curaçao vliegen.

In een verklaring zegt KLM de situatie "nauwgezet te monitoren". Ook is er contact met lokale relevante autoriteiten. "De beslissing om niet naar een specifieke bestemming te vliegen of om een bepaald luchtruim te vermijden, is gebaseerd op de meest actuele analyses op dat moment", aldus KLM. "Op basis daarvan is er op dit moment geen aanleiding om het luchtruim van Curaçao te mijden."

Corendon zegt de situatie in de gaten te houden en contact te houden met de "Nederlandse expertgroep waarin alle luchtvaartmaatschappijen en relevante autoriteiten zitten".

Afgelopen vrijdag moest een passagierstoestel van de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij JetBlue op weg naar New York in het Curaçaose luchtruim plotseling uitwijken voor een Amerikaans militair vliegtuig. Zaterdag ging het ternauwernood goed toen een zakenvliegtuig onverwacht recht op een militair tankvliegtuig afvloog, terwijl niet duidelijk was op welke hoogte dat toestel zich bevond.

Curaçao ligt zeer dicht bij Venezuela, waar de Amerikanen bezig zijn met een grote militaire opbouw. Vanwege de militaire spanningen verklaarde president Trump twee weken geleden dat het luchtruim boven Venezuela is gesloten. Trump gaf daarbij geen details over hoe de VS sluiting van het luchtruim wil afdwingen.

Transponder uitgezet

In ieder vliegtuig zit een transponder, een elektronisch apparaat dat signalen van luchtverkeersleiding ontvangt en automatisch een unieke identificatiecode en vlieghoogte terugzendt. Daardoor wordt het vliegtuig zichtbaar op de radar en worden botsingen voorkomen. Volgens de betrokken bemanning bij het incident van vrijdag vloog het militaire toestel zonder ingeschakelde transponder.

Coen George van de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV): "We denken dat ze niet gezien willen worden maar officieel weten we dat nog niet." Na twee bijna-ongelukken maakt de VNV zich zorgen: "Het is niet een kwestie van even uit je raampje kijken. We vliegen op instrumenten omdat je vaak niks kan zien, bijvoorbeeld als je in de wolken zit."

De VNV heeft in een vergadering vanochtend besproken dat de zorgen worden overgebracht aan de overheid en Internationale Federatie van Luchtvaartpilotenbonden. "We gaan ervan uit dat de vliegtuigmaatschappijen en de overheid kiezen voor totale veiligheid en dat ze ingrijpen als het niet meer veilig is. Daar controleren wij ze ook op."

Schokkend en levensgevaarlijk

Luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft noemt in het NOS Radio 1 Journaal de situatie "schokkend en levensgevaarlijk". Hij vindt dat de situatie diplomatiek moet worden opgelost tussen Nederland en de VS. "Je zou kunnen afspreken bepaalde luchtverkeersroutes vrij te houden. Waarschijnlijk worden dat soort afspraken dan niet aan de grote klok gehangen, maar daar valt natuurlijk altijd over te praten. De VS is tenslotte wel een NAVO-bondgenoot."

Universiteit Utrecht (UU) maakt de schade op in het pand dat anderhalve week lang werd bezet door pro-Palestijnse betogers. De demonstranten vertrokken dit weekend, en de vernielingen zijn fors, meldt RTV Utrecht.

De betogers hadden zich op 2 december ingesloten in het gebouw aan de Drift in de binnenstad. Ze zeiden te blijven totdat de universiteit alle banden met Israël verbreekt, vanwege de oorlog in Gaza. De universiteit had de groep een week later een ultimatum gegeven.

Als de betogers niet voor zondag 12.00 uur het pand zouden verlaten, zouden ze een kort geding starten. De rechter zou dan beslissen of het pand ontruimd moest worden. De demonstranten verlieten daarop gisteren het pand.

Schade

Vanochtend is gestart met het schoonmaken van het pand aan de Drift. Op de muren zijn met lijm foto's aangebracht en door het hele pand zijn honderden stickers geplakt. Ook waren volgens de UU deuren geblokkeerd met stoelen en zijn camera's in de collegezalen afgeplakt. Op een groot raam waardoor je naar de Domtoren kijkt, staat met tape: 'Free Palestine'.

Verder is er volgens de universiteit graffiti en verf aangebracht op de monumentale muren, zijn in- en uitgangen dichtgemaakt met balken en is een snoepautomaat gesloopt. Ook zijn sloten kapotgemaakt. "Die kosten al 900 euro per stuk", zegt een medewerker van de UU tegen RTV Utrecht. Hij zegt ook dat beamers en computers zijn meegenomen. Over het schadebedrag is nog niets bekend.

Aangiftes

De universiteit had afgelopen woensdag al aangifte gedaan tegen de betogers vanwege veiligheidsrisico's in het pand en de grote impact op het onderwijs. Vanwege de bezetting moesten colleges van 1200 tot 1700 studenten worden verplaatst, ook vielen colleges uit.

Ook bij andere universiteitsgebouwen zijn vernielingen aangericht. Zaterdag meldde de UU al dat er tientallen ruiten waren vernield van drie gebouwen van de instelling en dat er rode verf was aangebracht. Er zouden ook meerdere deuren van andere universiteitspanden zijn dichtgelijmd.

Volgens de universiteit was dat ook het werk van pro-Palestijnse demonstranten. Ook voor deze vernielingen deed de universiteit zaterdag aangifte.