NOS Nieuws - Algemeen

In de la, in de kast of onder het bed. Grote kans dat je daar nog een oude smartphone vindt. Naar schatting liggen er bijna 27 miljoen oude toestellen bij Nederlanders thuis, blijkt uit Europees onderzoek van Fraunhofer Austria, in opdracht van Refurbed. Dat terwijl deze apparaten nog waardevolle grondstoffen bevatten.

In totaal liggen er in Europa 642 miljoen ongebruikte smartphones, waarvan maar een tiende wordt gerecycled. De meeste mensen bewaren een telefoon als reserve of laten hem liggen als ze hem niet willen repareren. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek bleek november vorig jaar dat maar 14 procent van de Nederlanders hun oude smartphone inlevert voor recycling. Meer dan de helft bewaart het apparaat thuis.

Volgens woordvoerder Sharda Balgobind van Refurbed laten veel mensen hun oude telefoon ten onrechte liggen uit angst voor hun privacy. "Ze zijn bang dat de data die ze erop hebben staan niet veilig zijn en daarom leveren ze hem niet in. Maar als je er niets meer mee doet, ligt zo'n smartphone alleen maar te verstoffen, terwijl er nog heel veel mee kan." Wel is het verstandig om de telefoon terug te zetten naar fabrieksinstellingen.

Miljoenen euro's aan (edel)metalen

In die oude smartphones zitten verschillende grondstoffen met veel waarde, zoals goud, tin en kobalt. Hoewel er in elke telefoon maar een klein beetje van die materialen zit, loopt de totale hoeveelheid flink op doordat er zo veel telefoons bij huishoudens opgeslagen liggen.

Het Oostenrijkse onderzoeksinstituut rekende uit dat de totale materiaalwaarde van Nederlandse oude telefoons neerkomt op zo'n 44,5 miljoen euro. In heel Europa zelfs op 1,1 miljard euro: "Je hebt dan ineens toegang tot een onverwachte goudmijn. Van al dat goud kun je heel veel trouwringen produceren", zegt Balgobind.

Volgens het bedrijf kun je telefoons die ouder dan drie jaar zijn het beste naar een recyclepunt brengen. Telefoons die jonger zijn, kunnen worden opgeknapt en weer worden verkocht: "Het is goed dat dit soort grondstoffen weer terugkomen in de keten. Om meer te gaan recyclen, heb je de consument nodig."

Amerikaanse autoriteiten hebben de afgelopen week in de VS en daarbuiten honderden veronderstelde leden van het Sinaloakartel gearresteerd. Daarnaast zijn honderden kilo's aan drugs ingenomen en grote hoeveelheden wapens. Dat schrijft de Amerikaanse dienst DEA in een verklaring.

Het van oorsprong Mexicaanse kartel wordt in het persbericht "een van de grootste bedreigingen voor de openbare veiligheid, de volksgezondheid en de nationale veiligheid" genoemd door de Amerikanen. Directeur Cole benadrukt dat ook: "De DEA zal niet opgeven totdat het Sinaloa-kartel van boven tot onder is ontmanteld."

Naast de 617 arrestaties en 420 ingenomen vuurwapens werd ruim 11 miljoen dollar aan geld afgepakt van het kartel. Daar komt ruim 480 kilo fentanylpoeder bij, bijna 7500 kilo cocaïne, ruim 2200 kilo methamfetamine en bijna 17 kilo heroïne. "Elke kilo gif die in beslag wordt genomen, elke dollar die van de kartels wordt afgenomen en elke arrestatie die we verrichten, vertegenwoordigt geredde levens en verdedigde gemeenschappen", zegt Cole.

Rubio in Mexico

De operatie vond plaats in dezelfde week dat de Amerikaanse buitenlandminister Rubio een bezoek bracht aan Mexico. Hij sprak daar onder anderen met president Sheinbaum over de noodzaak van een harde aanpak van Mexicaanse criminele organisaties. Zes van de prominentste kartels in Mexico, waaronder het Sinaloakartel, werden vlak na het aantreden van Trump door de VS aangemerkt als 'buitenlandse terroristische organisatie'.

Bij het bezoek spraken de VS en Mexico af de samenwerking bij de aanpak van criminaliteit te intensiveren, met een focus op drugskartels, zonder verdere details over die samenwerking te geven. Op het gebied van trainingen en delen van inlichtingen werken de buurlanden al samen. In Mexico bestaat er echter ongemak over de deals die in de VS worden gesloten met uitgeleverde kartelbazen, in ruil voor informatie.

Maar de Mexicaanse regering is vooral alert op geluiden die al langere tijd uit een bepaalde hoek van de Republikeinse Partij komen: die over een 'militaire interventie' in Mexico door de VS. Tijdens het bezoek van Rubio ging het dan ook nadrukkelijk over het bewaken van de Mexicaanse soevereiniteit. Niet onbelangrijk: een dag voordat Rubio landde, vielen de Verenigde Staten in internationale wateren een uit Venezuela afkomstige boot aan. Volgens de VS was de boot volgestopt met drugs: de elf opvarenden werden gedood.

War on drugs

Een dergelijk incident zou een grote smet werpen op de relatie tussen Mexico en de VS. De Mexicanen werken in alles mee met de eisen van Trump en diens agentschappen in de strijd tegen kartels. Of bij de operatie van de DEA van afgelopen week ook op Mexicaans grondgebied arrestaties zijn verricht, is echter onbekend. Het kartel is in tientallen landen in de wereld, waaronder in Nederland, actief.

De DEA-operaties, het bezoek van Rubio aan Mexico en later Ecuador en met name de spanningen rond Venezuela staan in het teken van de steeds verder toenemende focus van de Amerikaanse regering op de war on drugs. Of vooral de oorlog tegen Latijns-Amerikaanse kartels.

Het is een aanpak waarbij militaire middelen niet geschuwd worden. "We hebben de boot op bevel van de president opgeblazen", reageerde Rubio vorige week vanuit Mexico-Stad op het incident in de Caribische Zee. "De president heeft het recht om directe bedreigingen voor de Verenigde Staten aan te pakken. Deze president is geen prater; hij is een doener."

'Beste inzet van ons leger'

Vicepresident Vance deed er op X nog een schepje bovenop. "Het doden van kartelleden die onze medeburgers vergiftigen, is de hoogste en beste inzet van ons leger", schreef hij. Toen iemand anders op X schreef dat de actie van de VS tegen de boot mogelijk neerkwam op een oorlogsmisdaad, antwoordde Vance dat het hem niet kon schelen.

Intussen zou Trump overwegen om ook militaire aanvallen uit te voeren op doelen binnen Venezolaans grondgebied, zo schrijft CNN. Die zouden met name bedoeld zijn om drugskartels aan te pakken, maar ook om leider Maduro te verzwakken. Het is een scenario waar landen als Mexico met afgrijzen naar kijken. Amerikaanse megaoperaties tegen kartels, zoals de operatie afgelopen week, zullen doorgaan. In Mexico en landen in de rest van hun regio vrezen ze dat het ten koste gaat van hun soevereiniteit.

De luchthaven van Sint-Maarten is weer open voor vliegverkeer. Princess Juliana International Airport werd gisteren gesloten nadat een toestel van de Canadese luchtvaartmaatschappij WestJet een harde landing had gemaakt.

Het vliegtuig zakte bij het neerkomen door het rechter landingsgestel. Het afremmen ging gepaard met veel rook, maar er brak geen brand uit. Passagiers moesten het toestel via de noodglijbanen verlaten. Er vielen geen gewonden.

De Boeing 737 van WestJet raakte dusdanig beschadigd, ook aan de rechtervleugel, dat het vliegtuig moest worden weggesleept van de landingsbaan. Omdat de luchthaven op Sint-Maarten maar één start- en landingsbaan heeft, konden er geen vluchten meer landen of vertrekken.

Inmiddels is de baan weer vrij en geïnspecteerd en kan het vliegverkeer worden hervat. Princess Juliana International Airport is een belangrijk knooppunt voor vluchten naar kleinere eilanden in de buurt.

De Noorse parlementsverkiezingen zijn nipt gewonnen door een links blok onder leiding van de Arbeiderspartij, valt op te maken uit exitpolls. Daarmee kan huidig premier Støre aanblijven.

Met ongeveer 99 procent van de stemmen geteld heeft de Arbeiderspartij samen met vier kleinere partijen 87 zetels, meldt onder meer omroep NRK. In het Noorse parlement zijn er 85 zetels nodig voor een meerderheid. De premier claimde gisteravond de overwinning. "We hebben het voor elkaar gekregen", sprak hij.

Het linkse en het rechtse blok lagen in de peilingen dicht bij elkaar. Het blok van de rechts-populistische Vooruitgangspartij en de conservatie partij Høyre van oud-premier Solberg komt uit op 82 zetels. Solberg verscheen gisteravond laat op het podium en feliciteerde de Arbeiderspartij. Ze nam verantwoordelijkheid voor de tegenvallende uitslag en zei dat haar partij sterker zal terugkeren. Ze wilde geen vragen van de aanwezige pers beantwoorden.

De Arbeiderspartij regeert op dit moment al met gedoogsteun van meerdere kleine partijen. Tot begin dit jaar vormde de Arbeiderspartij een coalitie met de centrumpartij, maar die stapte uit de regering vanwege een conflict over het energiebeleid.

Toch bleef de Arbeiderspartij groeien, mede dankzij de terugkeer van oud-premier en voormalig NAVO-chef Stoltenberg. De populaire Stoltenberg stond niet op de kieslijst voor de partij, maar heeft aangegeven wel open te staan voor een nieuwe ministerspost.

Economische thema's

Zo'n 4,3 miljoen Noren mochten gisteren naar de stembureaus. De verkiezingen draaiden vooral om economische kwesties. Zo was de inflatie een belangrijk thema, met in het verlengde daarvan de vermogensbelasting als heet hangijzer.

Partijen op rechts willen die belasting verlagen of geheel afschaffen, omdat ze vinden dat te veel Noren de belasting moeten betalen terwijl ze daar niet altijd het geld voor hebben. De Arbeiderspartij wil de vermogensbelasting juist behouden. Zonder die belasting loopt de Noorse overheid omgerekend zo'n 3,3 miljard euro per jaar mis, is hun argument.

In de campagne ging het ook over het Noorse investeringsfonds. In het fonds zit omgerekend ruim 1,7 biljoen euro, ofwel 1700 miljard, voornamelijk afkomstig uit olie- en gasbaten. Maar waar mag het staatsfonds wel en niet in investeren? En hoeveel geld mag eruit gehaald worden om overheidsuitgaven te dekken?

Daar verschillen tussen linkse en rechtse partijen de meningen over. De afgelopen tijd ging het vaak over de vraag of het investeringsfonds beleggingen in Israëlische bedrijven zou moeten verkopen.

Energie en klimaat

Waar het veel minder over ging dan bij vorige verkiezingen was het klimaat en het op termijn stoppen met de olie- en gasboringen in het land.

Sinds de Russische invasie in Oekraïne is Noorwegen de grootste gasleverancier van de Europese Unie geworden. De Noren staan onder druk van Europese buurlanden om de toelevering te blijven garanderen. Rechtse partijen vinden nieuwe boringen daarom noodzakelijk, terwijl de linkse partijen eigenlijk meer willen inzetten op hernieuwbare energie.

Een ceremonie waarbij Tom Hanks een onderscheiding zou krijgen op het meest prestigieuze militaire instituut van de Verenigde Staten gaat niet door. De Hollywoodacteur, onder meer bekend van Saving Private Ryan en als producent van Band of Brothers, zou een prijs krijgen van de alumni van West Point voor het positieve beeld dat hij van de Amerikaanse strijdkrachten heeft neergezet.

"Tom Hanks heeft meer gedaan voor de positieve beeldvorming van Amerikaanse militairen, voor de zorg voor Amerikaanse veteranen en alle takken van de overheid dan veel andere Amerikanen", zei de voorzitter van de alumnigroep nog in de aankondiging.

De acteur portretteerde niet alleen militairen, hij was ook een van de belangrijkste aanjagers van een nationaal monument in Washington voor generaal en president Eisenhower. Verder speelde hij een belangrijke rol in het realiseren van een museum over de Tweede Wereldoorlog in New Orleans.

Focussen op kerntaak

Het nieuws over het schrappen van de ceremonie werd als eerste gemeld door The Washington Post, die een e-mail van de alumnigroep in handen kreeg. Daarin zegt de voorzitter van de groep dat West Point zich moet focussen op zijn kerntaak: het voorbereiden van militairen op oorlogsvoering.

Het is niet duidelijk of Hanks de prijs nu helemaal niet meer krijgt of dat alleen de prijsuitreiking is geannuleerd. De alumnigroep en ook Hanks zelf zijn volgens Amerikaanse media niet bereikbaar voor commentaar. Vorig jaar ging de award naar oud-president Barack Obama.

Trump blij

Amerikaanse media leggen het verband met het nieuwe beleid van president Trump. In zijn tweede ambtstermijn probeert hij controle uit te oefenen over meerdere onderwijsinstellingen en het leger. Dit doet hij onder meer met dreigen met juridische stappen of het stopzetten van subsidies. Zo kortte hij ook de toelage van Harvard-universiteit met 2,4 miljard dollar.

West Point schrapte meerdere cadettenclubs die zich richten op minderheden, in reactie op de eis van de regering-Trump om diversiteitsprogramma's af te schaffen. Ook werd een schilderij van generaal Lee weer opgehangen in de bibliotheek. Lee voerde het zuidelijke leger aan in de Amerikaanse burgeroorlog die draaide om slavernij.

Hoewel de alumnigroep niet heeft toegelicht waarom de uitreiking is afgezegd, noemt Trump het een belangrijke zet. "We hebben geen woke-winnaars nodig die onze Amerikaanse awards krijgen." Tom Hanks is een aanhanger van de Democraten.

Een 19-jarige man uit Ermelo is overleden bij een ernstig ongeluk in Uddel in Gelderland. Bij het ongeluk botsten meerdere auto's en een tankwagen vol melk op elkaar, meldt Omroep Gelderland.

Er raakten ook vier anderen gewond, meldt de politie. Zij zijn naar het ziekenhuis gebracht. De politie weet nog niet precies hoeveel auto's er betrokken waren bij het ongeluk, maar spreekt op X over "in elk geval drie".

De tankwagen kantelde door de botsing. Op beelden is te zien hoe meerdere auto's zwaar beschadigd op de weg staan.

De N302 bij Uddel is voorlopig afgesloten. De politie doet onderzoek naar het ongeluk.

De Turkse oproerpolitie heeft pepperspray ingezet om het hoofdkantoor van de belangrijkste oppositiepartij CHP in Istanbul binnen te dringen. CHP-parlementsleden en partijleiders hadden het kantoor gebarricadeerd om te voorkomen dat een oud-vicevoorzitter van de partij het gebouw kon betreden.

Aanleiding is een uitspraak van een Turkse rechtbank vorige week, waarbij de uitslag van een partijcongres uit 2023 ongeldig werd verklaard. Volgens de rechter was er sprake van "onregelmatigheden bij de verkiezing van afgevaardigden". Het bestuur van de CHP-afdeling in Istanbul werd afgezet en oud-vicevoorzitter Tekin werd aangesteld als interim-voorzitter.

Hoewel het CHP-bestuur de uitspraak niet erkent, besloot Tekin het voorzitterschap wél te accepteren. Binnen de CHP heerst sinds 2023 een politieke strijd tussen de oude garde, waartoe Tekin behoort, en de huidige partijtop. Onder de oude garde was de partij weinig succesvol, maar bij de lokale verkiezingen in 2023 werd de CHP de grootste.

Gülsah Ercetin, correspondent Turkije:

"Volgens de oppositie is dit allemaal een poging van de regering om de grootste oppositiepartij van het land buiten spel te zetten. Zo werd afgelopen maart de burgemeester van Istanbul Imamoglu, die ook van de CHP is, opgepakt op verdenking van corruptie en terrorisme. Imamoglu wordt gezien als de belangrijkste tegenstander van president Erdogan.

Sindsdien werden honderden CHP-partijleden gearresteerd, onder wie meerdere burgemeesters en andere prominente partijleden. De Turkse overheid spreekt tegen dat de arrestaties politiek gemotiveerd zijn en blijft benadrukken dat de rechtspraak in Turkije onafhankelijk is.

De komende dagen zal de politieke onrust waarschijnlijk niet minder worden in het land, want er loopt een soortgelijke zaak waarvan de uitspraak aanstaande maandag wordt verwacht. Onder de oppositie leeft de vrees dat dan de huidige partijleider, Özgür Özel, uit zijn functie wordt gezet en mogelijk dus vervangen zal worden."

De CHP-leiding reageerde op de uitspraak met een oproep aan haar aanhangers om vandaag bij het hoofdkantoor te demonstreren. Ook werd Tekin uit de partij gezet. Gisteren kondigden de autoriteiten een verbod op openbare bijeenkomsten af.

Door barricades op te werpen in het hoofdkantoor probeerden CHP'ers vandaag te voorkomen dat Tekin het gebouw kon betreden. Maar onder begeleiding van de politie ging hij toch naar binnen. Daarbij zette de politie pepperspray in en werden partijleden geduwd.

Beelden vanuit het partijkantoor:

Ook omsingelde de politie het gebouw om te voorkomen dat de demonstranten die de straat op waren gegaan het kantoor konden bereiken. De oproerpolitie heeft traangas gebruikt en met wapenstokken geslagen.

Ondertussen beperkten de Turkse autoriteiten de toegang tot het internet. Inwoners ervoeren problemen met toegang tot socialemediaplatforms als X, Instagram en WhatsApp.

Zoals verwacht heeft een meerderheid van het Franse parlement ingestemd met het wegsturen van premier Bayrou. Hierdoor is hij nu gedwongen om zijn ontslag in te dienen bij president Macron. Het leidt ertoe dat de politieke crisis in het land aanhoudt.

Macron heeft aangekondigd binnen enkele dagen de nieuwe premier te benoemen. Dat wordt de vijfde premier in twee jaar.

De aanleiding voor het wegsturen van Bayrou zijn de harde bezuinigingen die hij in juli aankondigde. Bayrou wil bijna 44 miljard euro besparen en bijna alle ministeries worden daardoor geraakt. Alleen op defensie wil hij niet bezuinigen.

Het Franse begrotingstekort is met ruim 5 procent van het bruto binnenlands product (bbp) het hoogste van de eurozone. In de Europese Unie is afgesproken dat een land maximaal een begrotingstekort van 3 procent mag hebben. Ook wat betreft de hoogte van de staatsschuld prijkt Frankrijk hoog op de ranglijst: alleen Italië en Griekenland hebben een hogere schuld.

Een groot begrotingstekort leidt tot verschillende problemen, benoemen deskundigen. Hierdoor moet Frankrijk namelijk steeds meer rente betalen voor de afgesloten leningen. De rentelasten voor de Franse overheid zijn de afgelopen vijf jaar verdubbeld.

Dagenlang overleg

Omdat Bayrou en zijn regering geen meerderheid hebben in het parlement moest hij steun zoeken bij oppositiepartijen. Dagenlang voerde Bayrou crisisoverleg met alle politieke partijen. Vorige week donderdag liet de oppositie weten van plan te zijn hem naar huis te sturen. Bayrou had zelf om de vertrouwensstemming gevraagd.

De stemming ging over het beleid van de premier en de noodzaak om de overheidsfinanciën op orde te krijgen.

Bekijk hier het moment waarop de uitslag van de stemming werd voorgelezen:

Voorafgaand aan de stemming probeerde de 74-jarige premier nog in een 40 minuten durend betoog zijn tegenstanders te overtuigen van de noodzaak van de bezuinigingen. Als Frankrijk niets doet aan de staatsschuld, kan het land niets meer lenen, waarschuwde hij. "U heeft de macht om de regering omver te werpen, maar u heeft niet de macht om de waarheid uit te wissen", aldus Bayrou.

Nadat de parlementsleden gesproken hadden, nam de premier nogmaals het woord. Daarin leek hij er al van overtuigd dat hij weggestemd zou worden. Hij bedankte zijn collega's en sprak over negen maanden van "diepe blijdschap".

Bayrou is de tweede premier in negen maanden die gedwongen moet opstappen. In december vorig jaar werd premier Barnier eveneens door de oppositie naar huis gestuurd. Hij wilde een begrotingsvoorstel doordrukken zonder goedkeuring van het parlement.

Nieuwe premier of verkiezingen

Macron kan nu een nieuwe premier benoemen of nieuwe parlementsverkiezingen uitschrijven. Sommige oppositiepartijen willen dat de Franse president zelf ook vertrekt.

Na de uitslag van de Europese verkiezingen vorig jaar, waarbij de radicaal-rechtse partij van Le Pen won, schreef Macron direct nieuwe parlementsverkiezingen uit. De president hoopte dat men uit als tegenreactie voor zijn coalitie zou kiezen. Dat pakte anders uit: de linkse alliantie Nouveau Front Populaire won.

De uitslag leidde tot het aftreden van de toenmalige premier Attal, een partijgenoot van Macron.

Frank Renout, correspondent Frankrijk:

"Het vormen van een regering is inmiddels uitgegroeid tot een flink hoofdpijndossier voor president Macron. Want telkens als er een regering is, wordt die weer weggestemd door de gezamenlijke oppositie.

Dat begon vorig jaar, toen Macron vervroegde verkiezingen uitschreef. Na de stemming bleek dat niet één partij de meerderheid kreeg. Er ontstonden drie machtsblokken: links, centrum en radicaal-rechts. En die zijn het over maar weinig zaken eens.

Boven op de verdeeldheid speelt ook dat de partijen nauwelijks concessies willen doen of compromissen willen sluiten. En daardoor is samenwerking en coalitievorming uitgesloten.

Het organiseren van nieuwe parlementsverkiezingen, om die patstelling te doorbreken, zou een oplossing kunnen zijn. Maar volgens alle peilingen zou de rechts-radicale partij van Marine Le Pen dan de grootste worden, en dat wil president Macron voorkomen."

Onder de Franse bevolking is het vertrouwen in president Macron inmidddels verder gedaald. Slechts 15 procent van de respondenten in een opiniepeiling voor de krant Le Figaro zei nog vertrouwen te hebben in Macron. In juli lag dat percentage nog 6 procentpunt hoger.

Het vertrouwen in Bayrou zakte sinds juli van 16 naar 14 procent. Echt hoog was het vertrouwen overigens al niet in de premier. Kort na zijn aantreden was het vertrouwen in Bayrou het hoogst: 25 procent van de respondenten zei toen volledig te vertrouwen op Bayrou om "de problemen in Frankrijk" oplossen.

In deze video van Nieuwsuur uiten Fransen hun zorgen over de politieke en economische chaos in hun land:

Woensdag willen demonstranten het hele land platleggen onder de leus "blokkeer alles" uit protest tegen de bezuinigingen van Bayrou. De oproepen voor dit protest begonnen op sociale media en het is nog onduidelijk wie er precies achter zitten.

De Filipijnse ex-president Duterte, die vastzit in Scheveningen, hoeft voorlopig niet voor te komen. Een verzoek tot uitstel van hoorzittingen is goedgekeurd door het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag. De 80-jarige Duterte is volgens zijn advocaat te zwak om voor te komen.

Duterte is aangeklaagd op verdenking van aanzetten tot misdaden tegen de menselijkheid door middel van moord, marteling en verkrachting. Onder zijn presidentschap, van 2016 tot 2022, zijn op de Filipijnen vele duizenden veronderstelde drugsverslaafden en -dealers gedood.

'Beperkt uitstel'

Het ICC moet nog vaststellen voor hoeveel aanklachten voldoende bewijs is om over te gaan tot een rechtszaak. De hiervoor bestemde hoorzittingen zouden op 23 september beginnen, maar daar is een streep doorgezet. Er is nog geen nieuwe datum bekend.

De rechters van de zogenoemde Pre-Trial Chamber I spreken van "beperkt uitstel". Dit orgaan bestaat uit drie rechters en twee van hen gingen akkoord met verzoek van de verdediging.

Het is onduidelijk of Duterte een specifieke aandoening heeft. De arts van het hof had hem eerder nog mentaal en fysiek fit verklaard. De oud-president oogde vermoeid toen hij in maart per videoverbinding voorkwam om zijn identiteit te bevestigen.

De leider was in maart opgepakt door de Filipijnse politie op de internationale luchthaven van hoofdstad Manilla. Vervolgens was Duterte uitgeleverd aan Nederland. De voormalige president stelt dat hij is 'ontvoerd' door het ICC.

Duterte erkent de legitimiteit van het strafhof niet. In 2019, toen Duterte nog aan de macht was, stopten de Filipijnen de samenwerking met het strafhof. Hij kan echter nog steeds worden vervolgd voor misdaden die eerder in zijn ambtstermijn werden gepleegd.

Verkiezingen gewonnen vanuit de cel

De politicus is nog altijd populair onder een deel van de Filipijnse bevolking. Hij won in mei de verkiezingen voor het burgermeesterschap van Davao City, hoewel hij vastzit in Nederland. Duterte was in Davao City al eerder burgemeester en bouwde er zijn imago op als compromisloze misdaadbestrijder.

Volgens de ICC-aanklager heeft Duterte als president doodseskaders ingezet om verdachten van drugsdelicten te vermoorden. Op grote schaal werden mensen doodgeschoten en vervolgens naar het ziekenhuis gebracht om een politieonderzoek te voorkomen, concludeerden Reuters-journalisten in 2017.

Vlak bij het centrum van Utrecht is een zeehond gezien. Het dier is zo'n drie maanden oud, zegt Emmy Venema, coördinator bij Zeehondencentrum Pieterburen tegen RTV Utrecht.

De zeehond zwom in het Merwedekanaal, vlak bij het Muntgebouw. Een voorbijganger heeft de dierenambulance gebeld. Daarna is het zeehondencentrum geïnformeerd.

De zeehond lijkt gezond. Het zeehondencentrum zal daarom niet ingrijpen. "Zolang er niets aan mankeert, mogen zelfs wij er niet aankomen", legt Venema uit.

Genoeg vis

Een zeehond in binnenwateren is bijzonder, maar komt af en toe voor. In 2015 zwom een zeehond door de Oudegracht in Utrecht. Ook in Amsterdam of Rotterdam zijn ze wel eens gezien.

Venema: "Ze kunnen zich daar prima vermaken. Zo lang er genoeg vis is, ziet de zeehond geen noodzaak om weg te gaan."

De coördinator van het zeehondencentrum kan zich voorstellen dat mensen de zeehond in Utrecht willen spotten, maar adviseert mensen met klem om niet te dichtbij te komen. "Laat het dier met rust, voer het niet en geniet ervan op afstand."

Advocaten kunnen vanaf dinsdagochtend weer digitale dossierstukken van het Openbaar Ministerie ontvangen. Het digitaal delen van documenten over rechtszaken stopte in juli abrupt toen het OM al zijn systemen loskoppelde van het internet vanwege een hack.

Het OM is sinds begin augustus bezig om de eigen online systemen gecontroleerd weer op te starten. Het beschikbaar komen van het zogenoemde 'advocatenportaal' is daar een onderdeel van. Het kan nog wel enkele weken duren voordat alle recente documenten terug te vinden zijn in de digitale dossiers.

Andersom kunnen advocaten vanaf dinsdag ook weer digitaal stukken versturen naar gerechtelijke instanties. Dat moest de afgelopen tijd per post.

Strafrechtelijk onderzoek

Hoelang het duurt voor alle systemen weer volledig functioneren, kan het OM nog niet zeggen. Sinds kort kunnen externen weer met het OM mailen en kan de politie weer digitaal informatie uitwisselen met het OM. Ook slachtoffers van misdrijven hebben inmiddels weer toegang tot een speciaal portaal met informatie over hun zaak.

Uit onderzoek naar de hack is al gebleken dat er gebruikgemaakt is van kwetsbaarheden in de interne systemen van het OM. Het Landelijk Parket heeft ook een strafrechtelijk onderzoek ingesteld naar de hack. Dat onderzoek loopt nog.

Het personeelstekort in de zorg was al nijpend en het is de afgelopen maanden alleen maar erger geworden, doordat er minder zzp'ers worden ingezet. Roosters zijn nog moeilijker rond te krijgen, werknemers draaien overuren en het ziekteverzuim is hoog. Uit een rondgang van vakbond CNV blijkt dat meer dan de helft van de ruim 500 ondervraagde zorgmedewerkers deze hogere werkdruk ervaart. Ook zorgmedewerkers met wie de NOS sprak, bevestigen dit.

"Het is nog nooit zo schrijnend geweest als nu", vertelt een zorgmedewerker die in een verpleeghuis werkt. De medewerkers willen anoniem blijven omdat ze geen problemen willen met hun werkgever. "Soms kan ik nauwelijks goede zorg leveren."

Aan de NOS vertellen medewerkers dat sommige cliënten tijden in hun eigen ontlasting zitten, het uren duurt voordat ze 's ochtends uit bed geholpen kunnen worden of dat douchebeurten of blaasspoelingen soms overgeslagen worden. "Daar ben je dan oud voor geworden, voor een halve dag in een poepluier liggen."

Roostergaten

Sinds januari handhaaft de Belastingdienst actiever op schijnzelfstandigen, oftewel op zzp'ers die eigenlijk werknemer zijn. Die zijn er veel in de zorg, denkt men, bijvoorbeeld omdat personeel in die sector meestal in vaste diensten werkt en dus niet zelf de werktijden mag bepalen.

Zorgorganisaties probeerden de afgelopen maanden om de zzp'ers in dienst te krijgen, maar de meeste zaten hier niet op te wachten. De streefdatum om helemaal met freelancers te stoppen, schoof een deel van de zorginstellingen dan ook steeds door. 1 april werd 1 juli en ondertussen zingt de datum 1 oktober rond.

In de zomer werd pijnlijk duidelijk dat het voor een deel van de zorginstellingen niet haalbaar was om te stoppen met zzp'ers en hebben zij toch weer freelancers ingezet om de gaten in het rooster op te vullen. "Een zomer zoals deze had ik nog niet meegemaakt", vertelt Richard Spraakman die al vijftien jaar in de ouderenzorg werkt.

Bij WZH Prinsenhof in Leidschendam, waar hij locatiemanager is, vulden ze voorheen 300 à 400 diensten per maand met zzp'ers. Nu lossen ze het vooral intern op. "We proberen elkaar overeind te houden, maar soms merk je ook dat iemand er gewoon doorheen zit door de werkdruk."

De zorginstelling probeert alternatieven in het leven te roepen om werken in loondienst aantrekkelijker te maken, zoals een flexpool waarbij medewerkers op verschillende locaties kunnen werken. Dat is een populair initiatief bij zorgorganisaties.

Groepsdruk

Zorgmedewerkers bij verschillende instellingen vertellen de NOS dat ze geregeld met minder mensen een dienst draaien, soms mist zelfs de helft of staan ze alleen. Zo vertelt iemand dat ze vorig jaar standaard met acht mensen een nachtdienst draaiden en nu nog maar met vier. "Als je pech hebt, meldt iemand zich nog ziek en moet er iemand van de dienst ervoor blijven om een dubbele dienst te draaien. Je kan de mensen niet alleen laten." Ook worden mensen weleens gevraagd voor medische handelingen waarvoor ze niet bevoegd zijn, zegt een medewerker in de gehandicaptenzorg.

Medewerkers worden ook buiten werktijd continu gevraagd om bij te springen. Iemand vertelt dat ze soms weken van 46 uur maakt, terwijl ze een contract heeft voor 20. "Vanmorgen was er weer een appje met een overzicht van alle open diensten. Of iedereen even wil meedenken en reageren. Je kan je meldingen wel uitzetten, maar er komt ook een bepaalde groepsdruk bij kijken."

Er worden ook wel uitzendkrachten ingezet, maar die zijn duurder en komen ook weleens niet opdagen, vertellen meerdere mensen. En er zit ook een voordeel aan de verdwenen zzp'ers, zegt een zorgmedewerker: cliënten hebben met minder verschillende gezichten te maken. "Maar dat betekent wel dat je met minder mensen bent."

Ondanks alles spreken de zorgmedewerkers nog altijd opvallend lovend over hun werk. "Het is ook niet allemaal kommer en kwel. Het werk is gewoon prachtig." Alleen vinden de medewerkers het jammer dat nu vaker de gesprekjes met cliënten erbij inschieten. "Dat is de reden waarom ik de zorg ben ingegaan."

Verhaal delen?

Wil je ook een verhaal over dit onderwerp delen? Dat kan door te mailen naar oproep@nos.nl. Mails worden in vertrouwen behandeld.

Op een gerechtsgebouw in Londen is vanochtend een nieuw kunstwerk van de bekende straatkunstenaar Banksy verschenen. Hij plaatste een foto van het kunstwerk op Instagram. Het is een afbeelding van een rechter die met een voorzittershamer een demonstrant aanvalt die op de grond ligt.

Het kunstwerk werd bijna onmiddellijk bedekt, schrijft de Britse krant The Guardian. Volgens ooggetuigen werd het kunstwerk in de ochtend afgeschermd door beveiligingsmedewerkers van de rechtbank.

Later kwamen andere medewerkers met zwarte zeilen om het kunstwerk te bedekken. Ondertussen probeerde men passanten ervan te weerhouden foto's te maken van de afbeelding, aldus de krant.

Mogelijk gaat het kunstwerk over het verbod op de actiegroep Palestine Action, hoewel het werk daar niet expliciet naar verwijst. Afgelopen zaterdag alleen al werden in Londen bijna 900 demonstranten opgepakt, die openlijk de actiegroep steunden.

Leden van Palestine Action drongen in juni binnen bij een Britse luchtmachtbasis in Oxfordshire. Uit protest tegen het Britse standpunt over het geweld in Gaza besmeurden ze er twee vliegtuigen met rode verf.

Volgens de Britse politie was er meer dan acht miljoen euro schade. Palestine Action werd daarom kort daarna door de Britse regering op een terreurlijst geplaatst. Aanhangers van de groep kunnen sindsdien worden opgepakt voor het steunen van een terreurorganisatie. Het omhooghouden van een bord met de tekst "Ik ben tegen genocide. Ik steun Palestine Action" is daarvoor al voldoende.

VK-correspondent Fleur Launspach

"Hiermee slaat Banksy precies de spijker op de kop. In Londen speelt zich namelijk al weken iets bijna absurds af: honderden demonstranten zijn opgepakt alleen omdat ze een bord met een tekst vasthouden.

De organisatie Palestine Action heeft zelf ook wel door hoe surrealistisch én dramatisch de arrestaties eruitzien en moedigt mensen juist aan om massaal mee te doen. Daaronder bevinden zich opvallend veel 60-plussers en gepensioneerden. Hier wordt zelfs aan het begin van het weekend gegrapt: "Daar gaan we weer: roll out the pensioners!"

De meeste demonstranten worden alleen door de politie geregistreerd en weer vrijgelaten zolang ze maar niet terugkeren naar het protest. Maar sommigen worden wél vervolgd, onder de terrorismewet, en die straffen kunnen hoog uitvallen. Dat zorgt voor een ongemakkelijk debat in het VK: zelfs parlementariërs die in de zomer instemden met de wetswijziging waardoor Palestine Action op de terreurlijst belandde, krabben zich nu achter de oren bij het zien van dit soort massale arrestaties.

Die onrust en absurditeit heeft Banksy met één simpele afbeelding weten te vangen in een werk dat - tot teleurstelling van velen - meteen weer is weggehaald."

Ook zeven Nederlanders werden opgepakt, meldde de Nederlandse tak van actiegroep Extinction Rebellion. Ook zij hadden borden bij zich met daarop de gewraakte tekst.

Aanhangers van Palestine Action zien het kunstwerk als een steunbetuiging. "Ik vind het walgelijk dat ze het kunstwerk bedekken", zegt een voorbijganger die bij een van de protesten was tegen The Guardian. "Ze zijn duidelijk bang voor de reactie."

Palestine Action is in hoger beroep gegaan tegen het besluit om de groep op de terreurlijst te plaatsen, de hoorzitting staat voor 25 september gepland. Het verbod op de actiegroep is volgens onder meer Amnesty International een aanval op fundamentele vrijheden van meningsuiting en het demonstratierecht.

Het zal erom gaan spannen of D66 een meerderheid in de Kamer bijeen krijgt om het recht op abortus als mensenrecht vast te leggen. Na een paar uur durend debat vanochtend in de Kamer over een initiatiefnota daartoe van D66-Kamerlid Paulusma is er nog geen meerderheid, maar komt die wel een stap dichterbij.

VVD, D66, GroenLinks-PvdA en SP steunen het plan van Paulusma. Over een paar weken, na Prinsjesdag, zal de Kamer erover stemmen. Tot die tijd zegt Paulusma, gaat ze "alles in het werk stellen" om haar plan aan een meerderheid te helpen.

Ze is hoopvol, zegt ze na afloop van het debat tegen de NOS. "Niemand wil deze praktijken. Niemand wil dat vrouwen onnodig sterven."

Twijfels over beste aanpak

Jaarlijks sterven er volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO tienduizenden vrouwen door onveilige abortussen. Paulusma vreest dat het aantal in werkelijkheid hoger ligt omdat er in sommige landen gebrekkige zorg is en er niet geregistreerd wordt. In haar nota zegt Paulusma dat abortus een mensenrecht is en om die reden in internationale mensenverdragen vastgelegd moet worden.

Dat vrouwen onnodig sterven wil geen enkele partij, maar niet alle partijen zijn het met Paulusma eens dat abortus als mensenrecht vastleggen de beste route is. Partijen waaronder SGP, Forum voor Democratie en ChristenUnie maken zich zorgen om de rechten van ongeborenen.

"Wanneer begint een mensenrecht eigenlijk?", vraagt ChristenUnie-leider Bikker. "Is dat pas als een kind geboren wordt en het gaat ademen?" Ook SGP-leider Stoffer wil weten hoe het met de balans tussen het mensenrecht van een vrouw of dat van een ongeboren leven.

Paulusma zegt "met het volste respect voor de overtuiging van de heer Stoffer" en anderen er niet anders tegenaan te kijken wanneer een leven biologisch gezien begint. Maar ze constateert "toch anders te kijken" en een "andere waardering te maken" wanneer het om de rechten gaat. "Het recht op zelfbeschikking en het recht om niet te hoeven sterven door gebrekkige zorg of hulp stellen wij bovenaan."

Strengere wetgeving

Met de ontwikkelingen in Polen, maar ook in Zuid-Amerikaanse landen en de strengere wetgeving in Verenigde Staten ziet D66 dat vrouwen wereldwijd steeds minder rechten krijgen. Met D66 maken ook GroenLinks-PvdA, SP en de VVD zich daar zorgen om.

Wetgeving en praktijk rond abortus verschillen in Europa nu sterk per land. Zo is de abortuswetgeving van Polen een van de strengste van Europa. In 2021 werd abortus daar in vrijwel alle gevallen verboden. Het afbreken van een zwangerschap is in Polen alleen toegestaan bij verkrachting, incest of als het leven of de gezondheid van de vrouw in gevaar is.

In Frankrijk werd het recht op abortus in maart vorig jaar juist in de Grondwet vastgelegd. Vooralsnog is dat het enige land, alhoewel er andere landen waaronder Duitsland wel discussie gaande is.

Internationale mensenrechtenverdragen

Partijen als NSC en ChristenUnie merken op er niets in te zien om als Nederlands parlement iets aan te nemen dat tegen nationale wetgeving van andere landen indruist. Paulusma benadrukt dat het om het vastleggen van abortus in internationale mensenrechtenverdragen gaat.

"We zeggen niet tegen andere landen dat ze hun wetgeving moeten aanpassen, we zeggen wel: vanuit Europa moeten we met elkaar zeggen dat het onnodig sterven in Europa niet meer nodig zou moeten zijn."

De komende weken gaat Paulusma met partijen in gesprek. "Ik strijd moedig voorwaarts. Het gaat hier om de rechten van de helft van de wereldbevolking. Vrouwen hebben het recht op zelfbeschikking. En recht op toegang tot veilige zorg. Dat zou in de rest van de wereld ook zo moeten zijn."

Clubs en supporters moeten zwaarder en sneller worden bestraft bij racistische incidenten. Daarvoor pleit de vakbond van betaald voetbalspelers naar aanleiding van een incident van afgelopen weekend in Leeuwarden.

Supporters op de tribune van SC Cambuur maakten zaterdag apengeluiden toen speler Samuel Bamba werd gewisseld. Het was de eerste wedstrijd die de Duitse profvoetballer met Congolese roots speelde voor zijn nieuwe club Willem II.

De voorzitter van de Vakbond van Contractspelers (VVCS), voormalig topvoetballer Evgeniy Levchenko, noemt het "heel treurig" dat Bamba dit weekend met racisme te maken kreeg. Hij vindt dat er meer moet gebeuren om racisme in het voetbal uit te bannen.

Topje van de ijsberg

De KNVB krijgt gemiddeld drie keer per jaar een melding van discriminerende spreekkoren in stadions. Het gaat om wedstrijden in de eredivisie en de Keuken Kampioen Divisie, in totaal achthonderd duels. Dat wil niet zeggen dat het drie keer per jaar mis gaat. Lang niet elk spreekkoor is voldoende hoorbaar en daarom wordt niet alles geregistreerd.

Daarnaast zijn er andere redenen waarom het aantal meldingen zo laag is. Jacco van Sterkenburg, hoogleraar Racisme, Inclusie en Communicatie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, zegt dat we alleen het topje van de ijsberg zien. "Spelers hebben vaak zoiets van: laat maar gaan. Het hoort bij de topsport om daar geen melding van te maken."

Van Sterkenburg snapt wel waarom spelers hier terughoudend in zijn: "Het zijn topsporters. Die willen hun carrière versnellen. Daar hoort racisme melden niet bij. Dat is gedoe, daar willen sporters niet mee bezig zijn. Daardoor lijkt het misschien alsof het nauwelijks voorkomt, maar het komt veel vaker voor dan we denken."

Hogere boetes of puntenaftrek

Volgens Levchenko zijn er manieren om wangedrag bij supporters aan te pakken. Supporters die over de schreef gaan, kunnen met de huidige technologie worden opgespoord, zegt hij. "Met camera's met alles erop en eraan kun je veel voor elkaar krijgen." Volgens hem moet er vaker straf worden opgelegd, omdat die echt indruk maakt op supporters.

Hij denkt bijvoorbeeld ook aan hogere boetes voor clubs en individuele supporters die zich misdragen. Supporters kunnen een boete van 450 euro krijgen, clubs boetes van tienduizend tot twintigduizend euro. "Dat is een hoop geld, maar het liefst wil je ze raken waar het pijn doet: in de portemonnee."

Levchenko oppert ook andere maatregelen als het mis gaat: "Als je thuiswedstrijden zonder publiek moet spelen of punten in mindering brengt, zal er echt wel meer aandacht komen voor de eigen supporters."

Elkaar aanspreken

Ook supporters hebben een belangrijke rol om racisme en discriminatie tegen te gaan, zegt Humberto Tan, voorzitter van de commissie Mijnals. De commissie is in het leven geroepen door de KNVB en adviseert bij het bestrijden van racisme en discriminatie in het voetbal.

"Clubs moeten niet alleen financieel gezond zijn, maar ook sociaal gezond. Dat betekent dat er een omgeving ontstaat waarbij supporters elkaar corrigeren bij ongewenst gedrag. Dat ze elkaar erop durven aan te spreken als het mis gaat. Het zou mooi zijn als clubs op die manier een zelfreinigend vermogen krijgen", zegt Tan.

Andere maatregelen die clubs kunnen nemen zijn een identificatieplicht als supporters het stadion in gaan, camerasystemen om daders sneller te herkennen en strengere straffen voor clubs. "Als je als club niet genoeg doet om de kans op discriminatie te verkleinen, zoals projecten voor jeugd en supporters, zou dat iets kunnen betekenen voor je licentie. Aan die knoppen kun je draaien."

Pilots om daders te herkennen

De KNVB laat weten dat het niet altijd makkelijk is om daders van discriminerende spreekkoren aan te pakken. Het is volgens de bond lastig om het bewijs rond te krijgen.

Wel zijn er pilots met slimme camerasystemen waarmee aanstichters sneller kunnen worden herkend. De voetbalbond gaat voorlopig niet sleutelen aan de hoogte van de boetes, omdat de KNVB van de rechter een paar keer te horen kreeg dat de straffen al te hoog waren.

Geen enkele vorm van hulp aan illegaal in Nederland verblijvende vreemdelingen wordt strafbaar. Dat staat in een nieuw wetsvoorstel dat verantwoordelijk demissionair minister Van Weel vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Het kabinet wilde het liefst alleen hulp uit medemenselijkheid, zoals het geven van een kop soep, uitsluiten van strafbaarheid. Maar dat is volgens Van Weel niet haalbaar.

Om te voorkomen dat niet steeds per geval moet worden vastgesteld of de hulp uit medemenselijkheid of andere motieven wordt verleend, kiest hij ervoor om alle vormen van hulp toe te staan. Alleen het illegaal verblijf zelf blijft strafbaar.

Met deze reparatie hoopt het kabinet de zogeheten asielnoodmaatregelenwet nog voor de verkiezingen door het parlement te loodsen, maar het is zeer de vraag of dat lukt.

Vlak voor de zomer nam de Tweede Kamer de strenge asielwetten aan, waarbij er ook steun was voor een voorstel van de PVV om illegaal verblijf strafbaar te stellen. Al gauw bleek dat dat ook betekende dat mensen die vreemdelingen zonder verblijfsvergunning helpen met bijvoorbeeld een kop soep dan strafbaar zouden worden. De Raad van State bevestigde dat ook onlangs.

Niet de bedoeling

Minister Van Weel gaf daarop aan dat hij zo snel mogelijk met een nieuw wetsvoorstel zou komen, om dat probleem te omzeilen. Ook partijen die het voorstel gesteund hadden, zoals NSC en SGP, lieten weten dat dit nooit de bedoeling kon zijn van de wet. Met deze reparatie hoopt het kabinet ook op voldoende steun in de Eerste Kamer.

De Raad van State gaf de minister een aantal opties om de wet aan te passen. Allereerst was er de optie om illegaliteit helemaal niet strafbaar te stellen. Een andere mogelijkheid was illegaliteit niet zien als een misdrijf, maar als een overtreding. Hulp aan iemand om een overtreding te plegen is sowieso niet strafbaar. Maar Van Weel kiest in plaats daarvan voor een zogeheten strafuitsluitingsgrond.

In een toelichting op zijn wetsvoorstel schrijft de minister dat meewerken aan illegaliteit in de vorm van mensenhandel wel gewoon strafbaar blijft, maar dat valt onder een andere wet.

Liefst nog voor de verkiezingen

Van Weel en het kabinet hebben haast, want de verkiezingen komen snel dichterbij. Deskundigen vragen zich af of het wel gaat lukken om het 'strengste asielbeleid ooit' nog voor die tijd door de Tweede en Eerste Kamer te krijgen. Zo moet de Raad van State zich ook weer opnieuw uitspreken over het voorstel. Die gaat daarbij waarschijnlijk ook kijken naar de voors en tegens van het strafbaar stellen van illegaliteit.

"We werken met de snelheid van het licht", zegt Van Weel over zijn tijdsplan. Hij wil graag zijn wetsvoorstel nog door de huidige Tweede Kamer laten goedkeuren. Na de verkiezingen is het maar de vraag of er nog een meerderheid is voor de strenge asielwetten en de strafbaarstelling van illegaliteit. De deadline is vrijdag 3 oktober, dan begint het verkiezingsreces. "Ambitieus", erkent ook de minister.

Het CDA koerst af op een van de spectaculairste comebacks uit de parlementaire geschiedenis. Met een verhaal dat juist géén spektakel belooft. 'Rust, reinheid en regelmaat,' zei partijleider Henri Bontebal in zijn toespraak op het partijcongres dit weekend.

Bontenbal presenteert zijn partij als een middenpartij die niet naar links en niet naar rechts buigt. Tegelijk staan in het programma wel opmerkelijke nieuwe standpunten. Weten kiezers eigenlijk wel waar de partij inhoudelijk voor staat? En is die positionering als middenpartij vol te houden?

"Het CDA heeft een aantal keuzes gemaakt waarvan ze van te voren wisten dat er kritiek op zou komen", zegt parlementair verslaggever en CDA-watcher Roel Bolsius in deze podcast. Nu de campagne echt van start gaat zul je volgens hem zien dat de handschoenen uit gaan en dat het "met z'n allen schieten op Bontenbal" wordt.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Lisa Konings en Ulrike Nagel

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

De eigenaar van vakantiepark Drouwenerzand in Drouwen (Drenthe) moet een groot nagebouwd hunebed weghalen op last van de gemeente. "Het is eigenlijk een dom en duur grapje", zegt eigenaar Kevin Moespot tegen RTV Drenthe.

Drouwenerzand is een attractie- en vakantiepark. De nieuwe eigenaar liet zes maanden geleden het metershoge hunebed voor de ingang van het hotel plaatsen. Hij deed dat echter zonder vergunning. Een omwonende stapte vervolgens naar de gemeente.

"Ik was zo enthousiast dat ik er niet bij stilstond dat ik daar een vergunning voor nodig had. Al snel kwam het telefoontje van de gemeente, dat dit zonder vergunning niet zomaar kan", vertelt Moespot.

Reclameobject

Volgens de eigenaar komt dat onder meer omdat het om een groot reclameobject gaat, terwijl een gedeelte van het hotel een woonbestemming heeft.

De eigenaar heeft geprobeerd om alsnog een vergunning te krijgen, maar dat is niet gelukt. Moespot: "Ik ga er geen strijd van maken. Heel jammer, ook voor de dorpsbewoners die het juist leuk vonden. Maar het moet weg."

Het hunebed, dat 50.000 euro heeft gekost, moet voor 1 november weg zijn. "Dat is een teleurstelling. Bezoekers gingen er graag mee op de foto. Maar we gaan na die datum kijken waar we het hunebed wel mogen plaatsen."

EU-gezant David O'Sullivan is vandaag en morgen in Washington om in verband met de oorlog in Oekraïne nieuwe sancties af te stemmen tegen Rusland. President Trump antwoordde gisteren op een vraag van een journalist dat hij klaar is om naar "de tweede fase" van sancties over te gaan. Wat dat concreet betekent, zei hij niet.

Trumps minister van Financiën Bessent liet bij NBC News doorschemeren dat de VS extra heffingen wil opleggen aan landen die olie uit Rusland importeren. "We zijn bereid om de druk op Rusland op te voeren, maar dan moeten onze Europese partners meedoen", zei hij.

Olie-export treffen

De vraag die op tafel ligt is volgens hem wie de oorlog langer zal volhouden: het Oekraïense leger of de Russische economie. "Als de VS en de EU meer sancties opleggen, met heffingen komen voor landen die olie uit Rusland kopen, zal de Russische economie instorten en zal dat Poetin naar de onderhandelingstafel brengen", zei hij.

Vorige maand legde de VS al zo'n indirecte sanctie van 25 procent op aan India, dat veel Russische olie importeert. Daarmee steunt India de Russische oorlogseconomie, aldus Trump. De Oekraïense president Zelensky is het daarmee eens en prees Trump voor het besluit.

Hij is het ook eens met zijn kritiek op Europa dat er ook in Europa landen zijn die die nog steeds olie of gas uit Rusland importeren en daarmee bijdragen aan de Russische oorlogsvoering.

Het Kremlin zei vandaag dat sancties niet tot een verandering van koers in de oorlog zullen leiden.

Alaska-top

Trump dreigde al vaker met uitbreiding van het sanctiepakket. In juli zei hij dat hij Rusland "enorme heffingen" zou opleggen als dat land niet binnen vijftig dagen een staakt-het-vuren met Oekraïne zou sluiten. Twee weken later vervroegde hij die deadline. Die deadline liet hij verlopen. In augustus volgde zijn ontmoeting met Poetin in Alaska. Alles wijst erop dat hij zich daar door Poetin liet inpakken.

Volgens Trump hadden hij en Poetin een volgende stap naar vrede gezet en nieuwe Amerikaanse sancties leken even helemaal van tafel. Bijna een maand later is vrede of een staakt-het-vuren geen stap dichterbij gekomen. Poetin blijft een persoonlijke ontmoeting met de Oekraïense president Zelensky uit de weg gaan en de Russische aanvallen op en in Oekraïne gaat onverminderd door.

Gisternacht stuurde Rusland in een van de grootste luchtaanvallen sinds het begin van de oorlog 810 drones en 13 kruisraketten op Oekraïne af. Zeven mensen kwamen om, 44 mensen raakten gewond. De afgelopen nacht viel Rusland een Oekraïense energiecentrale aan, waardoor op meerdere plaatsen de stroom uitviel.

Het metronetwerk in Londen ligt deze week bijna helemaal stil. Het personeel staakt tot en met donderdag voor een hoger loon en betere arbeidsomstandigheden, tenzij er eerder een akkoord wordt bereikt.

Miljoenen mensen moeten daardoor een andere weg en ander vervoermiddel naar hun plaats van bestemming vinden. Sinds zondagavond hebben de metromedewerkers hun werk neergelegd.

Londenaren stonden vandaag in ellenlange rijen voor het weinige openbaar vervoer dat nog wel rijdt in de Engelse hoofdstad: de bus en de Elizabeth line, een treintraject dat dwars door Londen loopt. Sommigen nemen de fiets, zelfs al is dat niet overal in de Britse hoofdstad even veilig.

Ook de wegen zijn op veel plekken vol, waardoor ook bussen en taxi's er langer over doen. Taxibedrijf Uber waarschuwt gebruikers op zijn app dat de ritprijzen hoger kunnen zijn vanwege de gestegen vraag. Die zijn soms een veelvoud van wat er normaal wordt gerekend.

De acties begonnen op sommige plaatsen afgelopen vrijdag al, maar toen was er nog sprake van een minimale verstoring. De grootste overlast wordt morgen verwacht, omdat dan veel meer mensen naar kantoor gaan. Op maandagen en vrijdagen werken veel Londenaren thuis.

Transportvakbond RMT staat lijnrecht tegenover vervoerder TfL (Transport for London). TfL houdt vol een eerlijk, betaalbaar bod te hebben gedaan aan de vakbond, maar dat een kortere werkweek te veel kost en onpraktisch is.

RMT benadrukt dat het de bond er niet om gaat winkels en forensen dwars te zitten. "Deze staking gaat door vanwege de onverzettelijke houding van het management van TfL en hun weigering om zelfs maar een kleine verkorting van de werkweek te overwegen", aldus een RMT-woordvoerder.

Die kortere werkweek is volgens de bond nodig "om de vermoeidheid en de gezondheidseffecten van langdurig ploegendiensten op onze leden te helpen verminderen".

Concerten verplaatst

Naast de overlast voor reizigers heeft de staking nog andere gevolgen. Rockband Coldplay heeft besloten om twee concerten in Wembley Stadium deze week te verplaatsen naar een andere datum. Ook de Amerikaanse zanger Post Malone heeft zijn twee shows in Londen uitgesteld. Die staan nu later deze maand gepland.

Uiterlijk vrijdag om 08.00 uur Britse tijd gaan de metro's in Londen weer rijden.

Correspondent Verenigd Koninkrijk Fleur Launspach:

"De Londense metro is onmisbaar voor een stad van zo'n tien miljoen inwoners. Op doordeweekse dagen maken dagelijks 3 tot 4 miljoen mensen gebruik van het ondergrondse Tube-netwerk.

Het is niet de eerste keer dat metro-­medewerkers staken - en ze kunnen daarbij rekenen op weinig begrip van het publiek. Metrobestuurders verdienen meer dan de gemiddelde leraar of politieagent, die ook een hoger salaris willen. En ze hebben bovendien relatief goede arbeidsvoorwaarden en een pensioen, iets wat in het VK zeker niet voor iedereen geldt.

Dus kortom: de staking heeft weinig publieke steun, creëert veel chaos in de stad en zorgt voor economische schade doordat mensen niet of nauwelijks op hun werk komen."