Een hulpkonvooi van activisten voor Gaza is vannacht voor de kust van Griekenland aangevallen door drones, zeggen de activisten. In internationale wateren ten zuidwesten van Kreta meldden meerdere boten van de zogenoemde Global Sumud Flotilla explosies, communicatieverstoring en objecten die uit de lucht op de schepen zijn gedropt.
Israël heeft geen commentaar gegeven, maar had eerder deze week aangekondigd dat de schepen niet worden toegelaten tot het kustgebied van Gaza. Het is daarom onwaarschijnlijk dat de vloot zijn eindbestemming zal bereiken.
Beelden die zijn vrijgegeven door de activisten:
De organisatie van de actie registreerde vannacht naar eigen zeggen ten minste dertien explosies rond meerdere boten. De activisten spreken van chemische sprays met een bijtende vloeistof, elektronische jamming en objecten die dek en masten beschadigden. Er zijn geen slachtoffers gemeld.
Sander de Koning, een Nederlandse deelnemer aan boord van de Paula 1, een Italiaans zeilschip, vertelt dat rond 01.00 uur 's nachts het radioverkeer tussen de schepen werd overgenomen. Plots klonk via de verbinding het nummer Take a Chance On Me van Abba.
"We worden psychologisch onder druk gezet, maar dit motiveert ons alleen maar meer om door te gaan", zegt hij.
"Vier zeilboten hebben schade opgelopen aan zeilen en mast. Ze hebben ook een motor dus misschien kunnen ze nog doorvaren als het veilig genoeg is", zegt De Koning. "We worden al enkele dagen gevolgd door hoogvliegende drones, en we horen constant het zoemende geluid van lager vliegende quadcopter-drones."
De Koning deelde ook een video waarop te zien zou zijn dat flash bangs (flitsgranaten) werden ingezet:
Israël zegt niets over de aanvallen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken noemde de vloot eerder "een Hamas-flotilla" en de minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben-Gvir wil de activisten aanwijzen als terroristen. Volgens Israëlische media kunnen ze worden vastgezet in speciale gevangenissen.
Nederlandse deelname
Het Nederlandse zeilschip Mohammad Bhar, met zes bemanningsleden, bevond zich nog niet in de buurt van de vloot. De 12-meter lange boot is maandag vertrokken vanaf het Griekse eiland Milos en zal zich naar verwachting morgenochtend bij de rest aansluiten voor de oostkust van Kreta. Aan boord zijn vijf Nederlanders en een Franse activiste.
Voor vertrek kregen de opvarenden training in de-escalatie. Mocht de Israëlische marine de boot enteren, dan is afgesproken alle voorwerpen die als wapen kunnen worden gezien zoals messen uit de kombuis, maar ook laptops en telefoons overboord te gooien. De bemanning zal zich vervolgens met lege handen zichtbaar op het achterdek opstellen.
Roos Ykema, oprichter van een stichting die zich inzet voor open grenzen (MiGreat), vaart mee op de Nederlandse boot en zegt dat ze zich bewust is van de risico's.
"Ik wilde echt iets doen in plaats van alleen maar te posten op Instagram of Israël boycotten", vertelt ze. "Mijn moeder is ongerust maar ook trots. Mensen hebben honger, dus brengen we voedsel. Voor mij als witte vrouw met een Nederlands paspoort is dat minder gevaarlijk dan voor Arabische mannen."
Ykema ziet de actie ook als een manier om Israël internationaal onder druk te zetten. "Zoals Rusland uit sporttoernooien en het Songfestival werd geweerd, zo zou dat ook met Israël moeten gebeuren", zegt ze.
Humanitaire missie
De vloot bestaat uit 51 schepen met meer dan 500 vrijwilligers uit tientallen landen, onder wie veertien uit Nederland. Onder de deelnemers is ook de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg. De organisatoren benadrukken dat het gaat om een vreedzame missie om voedsel en medische hulp naar Gaza te brengen en internationale aandacht te vragen voor de humanitaire crisis daar.
Israël zegt dat de blokkade van Gaza een legitieme veiligheidsmaatregel is om wapensmokkel te voorkomen. Eerdere pogingen om de blokkade te doorbreken zijn door de Israëlische marine tegengehouden. In 2010 gebeurde dat met grof geweld waarbij tien activisten werden gedood.
Onzekere uitkomst
Toch zijn de organisatoren vastbesloten om door te varen. "Dit is zeker niet de laatste flotilla, er komen er meer", aldus Ykema.
Vooralsnog blijft de spanning rond de schepen groot. Nieuwe aanvallen worden niet uitgesloten en de Israëlische marine volgt de bewegingen nauwlettend. Zonder verdere onderbrekingen zou de vloot over vier dagen de kust van Gaza kunnen bereiken, maar het is zeer onwaarschijnlijk dat het zover komt.
Blokkade van Gaza: al 17 jaar afgesloten van de buitenwereld
Sinds 2007 houdt Israël, gesteund door Egypte, een strikte land-, lucht- en zeeblokkade tegen de Gazastrook in stand. De maatregel werd ingevoerd nadat Hamas de verkiezingen had gewonnen in het gebied en er de macht had overgenomen. Israël zegt dat de blokkade noodzakelijk is om te voorkomen dat wapens en militair materieel Gaza binnen worden gesmokkeld.
Voor de ruim 2,2 miljoen inwoners van Gaza betekent de blokkade een ingrijpende beperking van het dagelijks leven. Personenverkeer, handel en visserij zijn vrijwel volledig afhankelijk van Israëlische toestemming. Alleen een beperkte stroom aan hulpgoederen en essentiële producten komt via gecontroleerde grensovergangen binnen.
Mensenrechtenorganisaties en de VN hebben herhaaldelijk gesteld dat de blokkade neerkomt op collectieve bestraffing, wat in strijd is met het internationaal recht.