Aggregator

De Deense premier Mette Frederiksen is in de Groenlandse hoofdstad Nuuk om officieel excuses aan te bieden voor het "spiraaltjesschandaal". Decennialang werd bij Groenlandse meisjes en vrouwen een spiraaltje geplaatst, bij velen zonder toestemming of buiten hun weten om. De Deense regering wilde met deze vorm van anticonceptie de bevolkingsgroei remmen.

De Groenlandse Henriette Berthelsen was 13 jaar toen er op haar kostschool in Nuuk een briefje werd opgehangen. Groenlandse meisjes moesten naar het ziekenhuis voor een spiraaltje. "Ik had geen idee wat het betekende, we waren niet seksueel actief."

Groenlandse kinderen op de kostschool waren gescheiden van Deense kinderen. "Een apartheidssysteem, vergelijkbaar met Zuid-Afrika", zegt Berthelsen. In de wachtkamer werden zij en haar klasgenoten één voor één opgeroepen om naar binnen te gaan in een kamer met arts. En stuk voor stuk kwamen ze huilend en gebroken naar buiten, herinnert ze zich.

Het plaatsen van de spiraaltje bij Berthelsen was zo traumatisch dat ze delen heeft verdrongen. Wat haar bijblijft is de helse, allesoverheersende pijn en het gevoel dat ze werd verkracht, zonder dat iemand haar te hulp kwam. "Mijn ouders wisten er niets van en ik heb het ze nooit durven vertellen."

Complicaties

De nu 67-jarige vrouw, verpleegkundige en therapeut, vertelt dat de spiraaltjes die toen werden gebruikt veel groter waren dan tegenwoordig. En bovendien waren ze gemaakt voor volwassen vrouwen: "Het spiraaltje was veel te groot voor m'n baarmoeder."

Veel meisjes kregen complicaties, ook Henriette. Ze stootte het spiraaltje maar liefst negen keer uit. "En er was geen discussie over de vraag of het een goed idee was om het stuk gereedschap telkens maar weer opnieuw te plaatsen. De Deense 'landarts' had immers gezegd dat Groenlandse vrouwen niet met de pil konden omgaan."

"Niemand van school legde iets uit of kwam ons troosten en ouders woonden allemaal ver weg. Sommige kinderen pleegden zelfs zelfmoord. Daar werd verder niet met ons over gesproken."

Verzorgingsstaat

De spiraaltjescampagne werd door de Denen eind jaren 60 op Groenland in gang gezet. Groenland ging in 1953 van een kolonie naar een gemeente. Dat betekende dat Groenlanders recht hadden op alle voorzieningen van de verzorgingsstaat.

Een grootscheeps moderniseringsproces werd door de Denen in gang gezet, waarbij bewoners in ver gelegen gebieden werden gedwongen om van het ene op het andere moment huis en haard te verlaten en naar door Denen aangewezen plekken te verhuizen. Flats, scholen en ziekenhuizen werden uit de grond gestampt.

Het moderniseringsproces leidde ertoe dat de baby- en kindersterfte drastisch afnam en de Groenlandse bevolking groeide. Het was in die tijd de sterkste bevolkingsgroei ter wereld. De Denen zagen die groei met lede ogen aan: het leidde volgens hen tot grote sociale problemen, waarbij de kosten van de verzorgingsstaat de pan uit zouden rijzen.

Ongewenst kinderloos

En dus zette het Deense ministerie van Gezondheid de "spiraaltjescampagne" in gang. Deze campagne piekte in de jaren 60 en 70; bij 4500 meisjes en vrouwen werd gedwongen een spiraaltje geplaatst, ofwel bij de helft van alle vrouwen in Groenland. Bij een deel van de vrouwen gebeurde dat zelfs "stiekem": ze kwamen voor een abortus of een operatie in het ziekenhuis en kregen ongevraagd een spiraaltje ingezet. Het had grote gevolgen voor de vrouwen en voor heel Groenland: een deel van de vrouwen bleef ongewenst kinderloos en de bevolkingsgroei nam sterk af.

Ook in de jaren 80 en 90 werd deze praktijk voortgezet; zelfs na 1992, toen Groenland officieel het zorgbeleid van Denemarken overnam, zijn er gedwongen spiralen geplaatst. Het is de reden dat ook de Groenlandse premier Jens Frederik Nielsen vandaag naast de Deense premier staat om verontschuldigingen aan te bieden.

Berthelsen durfde haar verhaal met niemand te delen en bleef net als veel andere vrouwen achter met een gevoel van schaamte en verdriet. Pas in 2022 begonnen de eerste Groenlandse vrouwen hun verhaal te doen en bracht de Deense omroep DR het schandaal naar buiten.

Aanvankelijk wilde de Deense regering er niets mee doen. Maar de druk werd steeds groter, geholpen door het feit dat de Amerikaanse president Trump Groenland wil inlijven en de Groenlandse woede op de Denen wil uitbuiten.

Uiteindelijk stelde Denemarken een onafhankelijk onderzoek in. Ook hebben 143 Groenlandse vrouwen, onder wie Berthelsen, de Deense staat aangeklaagd. Zij eisen elk 40.000 euro als schadevergoeding.

Maar voor Berthelsen is het belangrijkste dat er aandacht komt voor de vele zwarte hoofdstukken uit de geschiedenis met Denemarken. Er moet aandacht komen voor het institutionele racisme waar de Groenlanders nog steeds mee te maken hebben.

"Sorry zeggen is niet voldoende. We moeten in kaart brengen wat er gebeurd is en wat voor problemen er nog steeds zijn, om dit af te kunnen sluiten en vooruit te kunnen kijken."

26 organisaties starten vandaag een campagne waarin zij pleiten voor politiek in duidelijke taal, in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen. In video's zijn portretten van mensen met een licht verstandelijke beperking te zien. Het doel is toegankelijkere politiek voor deze groep mensen.

Het digitale zorgplatform Mo-online.nl is initiatiefnemer van de campagne. Een woordvoerder legt uit dat je veel moeilijke woorden tegenkomt in de politieke campagnestrijd. "Daar is het juist essentieel om begrijpelijke taal over te brengen", zegt hij.

Roderick ten Voorde uit Dordrecht heeft een licht verstandelijke beperking en is het gezicht van de campagne. Hij heeft ook een voice-over ingesproken voor een filmpje. "In mijn opvoeding heb ik geleerd dat stemmen heel belangrijk is. Ik moest altijd gaan stemmen van mijn ouders. Heel logisch, want het is een belangrijk recht dat je hebt", zegt hij.

Abracadabra

Ten Voorde is geboren met zuurstoftekort. Zijn kortetermijngeheugen werkt minder goed, waardoor hij informatie vaak meerdere keren moet horen.

Voor Ten Voorde is de taal niet begrijpelijk genoeg. Ook de reguliere stemwijzers zijn volgens hem heel verwarrend. "Voor ons is het allemaal abracadabra. Het is niet duidelijk. En als je daar zo'n groot aantal mensen mee misloopt, is dat zonde. Voor die mensen, maar ook voor de partij."

De woordvoerder legt uit dat zelfs begrippen als 'democratie' lastig kunnen zijn. "Ook dat moet je dan uitleggen."

Drie miljoen laaggeletterden

De campagne is in eerste instantie bedoeld voor mensen met een licht verstandelijke beperking. Maar de groep die moeite heeft met de Nederlandse taal is nog groter: zo'n drie miljoen mensen in Nederland zijn laaggeletterd.

"Maak de partijprogramma's duidelijk, en spreek duidelijk in begrijpelijke taal. Gebruik zo min mogelijk moeilijke woorden zodat iedereen begrijpt wat je zegt. Zo kan ook iedereen gaan stemmen", adviseert Ten Voorde.

Bij de vorige landelijke verkiezingen, in 2023, waren er ook initiatieven voor begrijpelijkere politiek. Zo was er de verkiezingstelefoon, die gebeld kon worden voor politieke uitleg. Deze verkiezingstelefoon wordt opnieuw ingezet tussen 22 oktober en 29 oktober.

Ook was er destijds een website met punten uit partijprogramma's, opgeschreven in makkelijkere taal. Het is niet bekend of zo'n website er ook dit jaar komt.

Organisaties aangesloten bij de campagne

De campagne is een initiatief van Mo-online.nl en wordt ondersteund door 26 organisaties.

De aangesloten organisaties zijn ASVZ, Boba, Cello Zorg, Cordaan, De Wilg, Dichterbij, Esdegé Reigersdaal, Gemiva, IederIn, Kennisplein gehandicaptenzorg, Taal voor Allemaal van Koraal, LFB, MEE NL, Oro, Philadelphia Zorg, Pluryn, ProDemos, Prokkel, Reinaerde, 's Heeren Loo, Special Media Awards, Steffie, Studio Bonk, Triade Vitree, VGN en Vilans.

In het centrum van de Thaise hoofdstad Bangkok is voor een ziekenhuis een groot zinkgat ontstaan. Duizenden mensen zijn uit voorzorg geëvacueerd, onder wie veel patiënten. Er is niemand gewond geraakt.

Het zinkgat, met een grootte van 30 bij 30 meter en 50 meter diep, ontstond vanochtend rond 07.00 uur lokale tijd. Op beelden is te zien dat twee elektriciteitsmasten naar beneden vallen als nog meer delen van de weg afbreken. Automobilisten rijden naar achteren en mensen lopen weg bij het gat.

Metrostation in aanbouw

Het gat zou zijn ontstaan door een lek in een tunnel tijdens de aanleg van een metrostation. De krant Bangkok Post meldt op basis van premier Charnvirakul dat herstelwerkzaamheden aan de tunnel en weg zeker een jaar duren. Vanwege het zinkgat is de polikliniek van het ziekenhuis enkele dagen gesloten.

Hulpdiensten hebben een pick-uptruck verwijderd die dicht bij het zinkgat stond. Volgens The Nation kon de bestuurder van de auto op tijd wegkomen:

De autoriteiten in Den Haag hadden niet verwacht dat de demonstratie tegen immigratie van afgelopen zaterdag op het Malieveld zo uit de hand zou lopen. Dat schrijft burgemeester Van Zanen in een feitenrelaas over de rellen. Een commissie van de gemeenteraad debatteert vanmiddag over de kwestie.

Volgens de burgemeester waren er wel "zachte signalen" dat "groepjes met kwade bedoelingen" naar Den Haag wilden komen, bijvoorbeeld om de demonstratie tegen immigratie te verstoren. De Haagse driehoek (burgemeester, politie en Openbaar Ministerie) kwam meerdere keren bij elkaar om scenario's te bespreken.

Zo werd rekening gehouden met een tegendemonstratie of -actie, en met de mogelijkheid dat een groep richting de binnenstad zou trekken. Ook was de driehoek bedacht op een gewelddadige confrontatie. Daarom zette de politie vier pelotons van de mobiele eenheid in, waterkanonnen, politiepaarden en -honden.

Maar "de beschikbare informatie leidde niet tot de verwachting dat zich een situatie zou voordoen waarin sprake was van de massaliteit en de extreme mate van het geweld zoals die heeft plaatsgevonden", schrijft Van Zanen.

Defendgroepen

Het feitenrelaas bevat ook een tijdlijn van de gebeurtenissen van zaterdag. In de loop van de ochtend kwamen de eerste demonstranten aan in Den Haag. Zij verzamelden zich op verschillende plekken in de stad. Rond het Malieveld werden stokken en staven in beslag genomen. "Politie ziet de (vermoedelijke) defendgroepen en supportersgroepen", schrijft Van Zanen. Defendgroepen bestaan uit mensen die het geweldsmonopolie van de staat niet erkennen en de overheid willen uitdagen.

De verschillende groepen werden aangesproken en verwezen naar het Malieveld. De omvang van de demonstranten en het aantal groepen namen toe. Rond 12.30 uur verzamelde een grote groep zich aan de rand van het Malieveld. "Deze groep is niet aanspreekbaar voor de politie. De personen dragen zwarte kleding en veelal gezichtsbedekking." De sfeer werd grimmig en meer dan duizend mensen liepen de A12 op. Daarna trokken honderden mensen het centrum van Den Haag in.

De ongeregelheden en de daarmee gepaard gaande agressie waren ongekend, ongehoord en Nederland onwaardig, aldus Van Zanen. Op de dag zelf werden 37 mensen aangehouden. De politierechter heeft de eerste personen al veroordeeld.

Bij het geweld zijn vier agenten en zeven journalisten lichtgewond geraakt. Ook werden twee politieauto's in brand gestoken en vernielingen aangericht. Ook werd een serveerster getaserd toen zij bemiddelde tussen een klant en een relschopper.

De Haagse gemeenteraad bespreekt de ongeregeldheden vanmiddag. Dan komen ook onderwerpen aan bod als de beveiliging van de Israëlische ambassade in Den Haag, autodiefstallen, straatintimidatie, radicalisering en het optreden van agenten bij demonstraties. De Tweede Kamer debatteert morgen over de rellen van afgelopen weekend.

De Haagse zanger, cabaretier en schrijver Harrie Jekkers stopt volgend jaar juli met optreden. De 74-jarige Jekkers, onder meer bekend van de hit O, o, Den Haag, zegt op zijn hoogtepunt te willen stoppen. Zijn laatste optreden is op 12 juli in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag.

Jekkers richtte in 1978 de popgroep Klein Orkest op. De band groeide uit tot een van de bekendste Nederpop-groepen, mede dankzij de hit Over de muur. In 1985 werd de groep opgeheven, waarna Jekkers zich meer ging richten op cabaret.

Eerder al, in 1982 had Jekkers solo een grote hit gescoord met O, o, Den Haag. Dat deed hij onder de naam Harry Klorkestein, een anagram van Klein Orkest.

Jekkers viel meermaals in de prijzen in zijn carrière. Zo won zijn lied Terug bij af in 1991 de Annie M.G. Schmidt-prijs voor het beste theaterlied. Voor de voorstelling Met een goudvis naar zee uit 1993 ontving de komiek de Nationale Cabaretprijs.

Lange sabbatical

De Haagse komiek nam eerder al een pauze van bijna vijftien jaar van het theater. Dat was tussen 2001 en 2015. Daarna verscheen hij weer op het podium, eerst met vriend Jeroen van Merwijk, later solo. Ook was er een comebacktournee met Klein Orkest.

Sinds 2018 speelt Jekkers bovendien vrijwel iedere zondagmiddag in de Koninklijke Schouwburg. Dat is volgend jaar zomer echter definitief voorbij, zegt zijn management in een persverklaring. "Zeven jaar en 150 strak uitverkochte voorstellingen verder, neemt hij dan toch afscheid van zijn publiek."

Er moet een gerechtelijk onderzoek komen naar elektronicaconcern Philips vanwege de problemen met slaapapneu-apparaten. Dat vindt beleggersvereniging VEB, die een verzoek heeft ingediend bij de Ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam. De beleggers vinden dat het bedrijf hen destijds niet goed heeft geïnformeerd.

In 2021 riep Philips wereldwijd miljoenen slaapapneu-apparaten terug omdat er schuimdeeltjes loskwamen. Het bedrijf verving ze door nieuwe.

Later werd duidelijk dat Philips waarschijnlijk al jaren wist dat de machines niet goed werkten. Daardoor liepen gebruikers jarenlang risico om schadelijke stoffen in te ademen.

'16 miljard euro schade'

De VEB vindt dat beleggers zijn benadeeld. De beurskoers daalde van 50 euro per aandeel naar minder dan 20 euro. Dat resulteerde in een totale schade voor beleggers van zo'n 16 miljard euro, zei de VEB destijds.

Als Philips informatie over de problemen eerder en completer had gedeeld, hadden beleggers mogelijk geen aandelen gekocht, redeneert de VEB. Als er een nieuw onderzoek komt, zouden ook gebruikers van de apparaten daar voordeel van hebben.

"We willen toetsen of Philips zijn zaken nu wel op orde heeft", zegt VEB-directeur Gerben Everts. "Als mensen weten dat hun apparaat nu wel goed werkt, kunnen ze beter slapen."

Slaapapneu

Bij slaap-apneu stop je vaak even met ademen terwijl je slaapt: 5 keer per uur of vaker. Je ademt 10 seconden of langer niet. Je kunt wakker schrikken, of niks merken en gewoon doorslapen.

Doordat je steeds even stopt met ademen, slaap je minder diep en goed. Overdag voel je je daardoor erg slaperig en moe. Je kunt prikkelbaar worden en concentratieproblemen krijgen.

Een slaapapneuapparaat zorgt er via een gezichtsmasker voor dat je de hele nacht zuurstof krijgt toegediend.

bron: Thuisarts.nl

Philips is het niet eens met de VEB en zegt zichzelf te zullen verdedigen. Het bedrijf benadrukt dat het alleen nog gaat om een verzoek tot onderzoek.

"De Ondernemingskamer moet eerst nog beoordelen of een verzoek gegrond is", zegt Philips. "Het verzoek kan dus ook worden afgewezen."

Demissionair landbouwminister Wiersma moet binnen twee weken de bedrijfsgegevens van alle veehouderijen in Nederland openbaren. Dat oordeelt de Raad van State in een zaak die journalisten van NRC, Follow the Money en Omroep Gelderland hadden aangespannen.

Het gaat om gegevens uit de jaren 2010, 2015, 2020, 2021 en 2022. Wiersma moet de adressen van de boerenbedrijven verstrekken. Ook moet ze opgeven hoeveel vee er werd gehouden en in welk type stallen dat gebeurde. De journalisten hadden die informatie opgevraagd om te bekijken of stikstofbeleid van het kabinet effectief was.

Wiersma's voorganger zei in 2023 gehoor te geven aan het informatieverzoek, maar Wiersma draaide dat besluit terug. Zij stelde dat het om privacygevoelige informatie gaat, omdat boeren doorgaans bij hun bedrijf wonen en vrezen voor acties van dierenactivisten.

Woo-verzoeken

De Raad van State zegt dit te begrijpen, maar vindt dat toch gehoor moet worden gegeven aan zogenoemde Woo-verzoeken van journalisten. Dat zijn verzoeken op basis van de Wet open overheid om publieke informatie openbaar te maken.

"De wet biedt geen ruimte om persoonlijke belangen van de veehouders mee te wegen bij een verzoek om emissiegegevens openbaar te maken", stelt de hoogste bestuursrechter.

De raad vindt het weliswaar "onterecht" dat Wiersma het besluit van haar voorganger terugdraaide, maar is het niet eens met een eerdere gerechtelijke uitspraak dat zij "misbruik heeft gemaakt" van haar bevoegdheden.

Gelderse veehouderijen

Vorige week maakte Wiersma de uitstootgegevens van Gelderse boeren over 2023 al openbaar, omdat ze anders een dwangsom van 50.000 euro per dag zou moeten betalen aan Omroep Gelderland. Die dwangsom was vastgesteld in een andere rechtszaak.

De Raad van State heeft geen dwangsom opgelegd, omdat die ervan uitgaat dat de minister zal voldoen aan de uitspraak.

In een reactie stelt Wiersma dat dit inderdaad het geval is. Ze stelt dat ze het belangrijk vond dat de boeren tijdig werden geïnformeerd. "Daarom heb ik eerder besloten de openbaarmaking tijdelijk uit te stellen." Maar nu de rechter een termijn van twee weken heeft gesteld "zal ik daaraan voldoen".

(Telecompaper) A federal court in Australia has confirmed an AUD 100 million penalty for Optus for misleading sales practices...

De supermarktketen Lidl is in Frankrijk veroordeeld wegens het verkopen van alcohol aan een minderjarige. Het gaat om één geval, waarbij een tiener in een Lidl-supermarkt wodka kocht. Niet veel later stapte hij dronken op zijn scooter en reed hij zichzelf dood.

Het drama voltrok zich in 2021 in Urrugne, in de Franse Pyreneeën. De moeder van de jongen besloot naar de rechter te stappen. "Ze wilde dat de dood van haar zoon niet voor niets was geweest", aldus haar advocaat.

Daarna volgden verschillende juridische procedures en beroepszaken, tot aan het Hof van Cassatie aan toe. Dat hof heeft Lidl nu schuldig bevonden. De multinational kreeg een boete van 5000 euro opgelegd.

Volgens de rechter heeft de supermarktketen willens en wetens de Franse wet overtreden die de verkoop van alcohol aan minderjarigen verbiedt. "De kassamedewerker had van het bedrijf niet de opdracht om systematisch de leeftijd van kopers van drank te controleren", aldus het vonnis.

16-jarige

De 16-jarige Kilian stapte in mei 2021 met een vriend het Lidl-filiaal binnen. Ze kochten daar twee flessen wodka. Die begonnen ze op te drinken.

Toen ze vervolgens op hun scooters stapten en wegreden, volgde even later een botsing. De vriend reed tegen Kilian aan en Kilian reed daarna met zijn scooter tegen een paal aan. Hij overleed aan zijn verwondingen. Tijdens de autopsie bleek dat de jongen te veel alcohol in zijn bloed had.

Mijlpaal

Het arrest is een belangrijke doorbraak in Frankrijk omdat er al jaren kritiek is op de verkoop van alcoholische dranken aan jongeren. De ngo Addictions France noemt de uitspraak van het hof "een juridische mijlpaal en een overwinning voor de volksgezondheid".

De organisatie deed begin dit jaar onderzoek bij negentig supermarkten in Franse steden. Bij al die winkels werd (onder toezicht) een kind naar binnen gestuurd met als opdracht sterke drank te kopen. In bijna negen op de tien supermarkten lukte dat zonder probleem.

"Ondanks het wettelijke verbod om alcohol te verkopen aan minderjarigen, kunnen kinderen anno 2025 zonder problemen sterke drank kopen", zei de organisatie destijds. Volgens Addictions France worden er door de overheid nauwelijks winkels gecontroleerd. Áls er al eens een overtreding wordt geconstateerd, zijn de straffen meestal laag, zegt de ngo. De maximaal toegestane straf is een boete van 7500 euro. "Maar het komt nauwelijks voor dat die straf ook wordt opgelegd."

De moeder van Kilian, Coralie Larroquet, heeft ook gereageerd op het arrest. "Ik hoop dat verkopers van alcohol zich voortaan wel twee keer zullen bedenken. Ze moeten niet alleen aan hun winstcijfers denken maar ook aan de mogelijke gevolgen", aldus Larroquet op de zender RMC. "Wat ons is overkomen valt niet meer terug te draaien. Maar hopelijk kan deze veroordeling nieuwe drama's voorkomen."

De politie gaat het lichaam opgraven van een 21-jarige man uit Zierikzee. De man overleed in 2015. Mogelijk is hij door een misdrijf om het leven gekomen.

Daniël van Vliet werd als vermist opgegeven en vier dagen later gevonden in de rietkraag van een gracht in Zierikzee. De politie deed onderzoek en concludeerde dat er geen anderen bij zijn dood betrokken waren. Nabestaanden hadden al direct twijfels, schrijft Omroep Zeeland.

Nieuwe informatie

Begin dit jaar werd de zaak heropend toen nieuwe informatie binnenkwam bij de politie. Om wat voor informatie het gaat, wil de politie niet delen. De politie schreef in een verklaring dat de informatie "dusdanig belangrijk" was dat de feiten en omstandigheden rond Van Vliets dood opnieuw zouden worden onderzocht.

Agenten hebben daarna met meerdere getuigen gepraat. Dat leidde tot het besluit om het lichaam op te graven en te onderzoeken.

De politie zegt dat de opgraving impact heeft op de nabestaanden. "Het is natuurlijk niet fijn dat iemand die allang is overleden wordt opgegraven en dat al die herinneringen worden opgerakeld", zegt een woordvoerder. "Maar ze vinden het wel fijn dat hopelijk de waarheid aan het licht komt."

For the past two-and-half years Canadian consumer testing outfit RTINGS has been running an accelerated aging experiment across a large number of TVs available to a North-American audience. In their …read more

(Telecompaper) OpenAI, Oracle and SoftBank are announcing five new data centre sites in the US under their 'Stargate' project to build infrastructure for AI data processing...

Een aantal wijken in het westen van Maastricht is aangemerkt als veiligheidsrisicogebied. Dat is volgens de burgemeester, het Openbaar Ministerie en de politie nodig vanwege aanhoudende overlast door jongeren in de wijk Malberg.

In het veiligheidsrisicogebied mag preventief gefouilleerd worden. Ook wordt een extra camera geplaatst, meldt L1 Nieuws.

Omwonenden klagen al langer over overlast in de wijk door hangjeugd. In mei zei de gemeente dat er jaarlijks tientallen meldingen binnenkomen. Het gaat dan bijvoorbeeld om geluidsoverlast en overlast door vuurwerk.

Afgelopen mei escaleerde een controle door handhavers. De politie rukte massaal uit. Een maand later raakte iemand gewond bij een ernstige mishandeling in Malberg. Daarvoor werden twee mensen aangehouden.

Lijst van 38 mensen

De politie heeft na de incidenten in kaart gebracht wie regelmatig voor overlast zorgt. Deze zomer is een lijst opgesteld van 38 jonge mensen en jongvolwassenen. Een deel heeft een brief van de gemeente gekregen, andere hebben de politie op bezoek gehad. De ergste raddraaiers kregen een "persoonsgerichte aanpak" en zouden bij herhaling worden vervolgd.

In juli werden er al twee mobiele camera's neergezet en werd het toezicht door de politie opgeschroefd.

Burgemeester Hillenaar zegt nu dat er nog stevigere maatregelen nodig blijken te zijn. "Deze overlast moet stoppen. We doen er samen met politie en OM alles aan om de rust te laten terugkeren in de wijk."

Op de verbindingsweg tussen de zuidelijke en westelijke ringweg in Groningen komen extra waarschuwingsborden in een scherpe bocht. De bocht wordt ook wel de 'Mario Kart-bocht' genoemd, omdat bestuurders er geregeld slippen.

Voor de bocht staan al langer borden die de maximumsnelheid van 50 kilometer per uur aangeven. Ook ligt er sinds april stroef asfalt voor meer grip. Maar dat blijkt niet genoeg: op die plek gebeurden sinds de opening iets meer dan een jaar geleden tientallen ongelukken. Volgens RTV Noord ging het op een gegeven moment zelfs om zes ongevallen in één weekend.

Verkeerspsycholoog Cees Wildervanck zei eerder tegen de NOS dat je te laat ziet dat je snelheid moet minderen:

De provincie heeft de afgelopen tijd onderzocht hoe de bocht veiliger kan. Er komen twee fluorescerende borden: eentje dat waarschuwt dat er een scherpe bocht aankomt en een met de maximumsnelheid erop. De borden worden in de nacht van 29 op 30 september geplaatst.

De verkeersborden moeten ervoor zorgen dat bestuurders hun rijgedrag eerder aanpassen en moeten plotseling remmen in de bocht voorkomen, schrijft de provincie.

Later volgen mogelijk nog meer maatregelen. Het onderzoek naar de veiligheid in de bocht is nog niet klaar.

Ondernemers worden bestookt met neprecensies op Google, waarna ze een bericht krijgen: betalen om ze te laten verwijderen of om te voorkomen dat er nog meer negatieve recensies worden geplaatst. De NOS sprak met achttien bedrijven uit allerlei sectoren die met de chantage te maken krijgen: van bouwbedrijven tot slotenmakers, verhuurbedrijven en dakdekkers.

De bedrijven krijgen vaak tientallen slechte recensies op hun Google-profiel. Met dat profiel zijn ze vindbaar in de Google-zoekmachine en Google Maps. In veel gevallen krijgen ze daarna een WhatsAppbericht van een buitenlands telefoonnummer. "Daarin staat dat ze een bestelling hebben gekregen om slechte reviews te plaatsen", zegt Mike Kock, slotenmaker in de regio Zuid-Holland. "Het is aan jou of die bestelling doorgaat of niet. In andere woorden: of je betaalt."

De oplichters vragen vaak honderden euro's, blijkt uit WhatsAppgesprekken van meerdere slachtoffers die de NOS heeft ingezien. "Ik weet wel wat er gebeurt als je betaalt: dan trekken ze je helemaal leeg", zegt Kock. "Ik zei dat ik niet ga betalen. 'Weet je het zeker?', vroeg hij. 'Wacht even'. En een halfuur later had ik er weer vijftig recensies bij. Ik blokkeer deze nummers direct. Dan weten ze dat er bij mij niets te halen valt."

Nieuwe klanten blijven weg

De oplichters richten zich op bedrijven waarvoor de online score belangrijk is om nieuwe klanten te krijgen. De bedrijven kunnen de recensies niet zelf verwijderen. Ze zijn daarvoor afhankelijk van Google, waardoor het lang kan duren voordat alle nepreviews zijn weggehaald.

"In een paar minuten kregen we een stuk of dertig nepreviews", vertelt Esra Ersoy van een bedrijf uit Schiedam dat een verhuislift verhuurt. "Onze score ging van 5 sterren naar 3,9 sterren. Ik ben daardoor absoluut nieuwe klanten misgelopen. Zelfs een vaste klant vertelde dat hij twijfelde. Gelukkig had hij gezien dat ik onder de neprecensies had gereageerd dat het een lastercampagne was. Maar veel mensen kijken niet verder dan het aantal sterren."

"Het had zeker impact op de omzet", denkt ook dakdekker Kevin Güner uit Almere. "Uit het niets kreeg ik vijftig reviews van 1 ster. Daarna kwamen er minder kliks via Google en minder aanvragen. Een aantal klanten vroeg ook naar die reviews. Ze krijgen toch argwaan en terecht. Als ik iemand wil inhuren en zie allemaal reviews van 1 ster, ga ik ook twijfelen."

Ook het Google-bedrijfsprofiel van dakdekker Tahir werd bestookt met neprecensies, waarna hij werd benaderd door iemand die hem chanteerde:

"Ik dacht: dit kost me mijn naam straks", zegt timmerman Recep Yarar uit Tilburg. "Ik heb een stuk of zestig goede reviews van klanten. Toen de nepreviews werden geplaatst, ging mijn score omlaag van 5 sterren naar 4 of zo. Ze chanteren je: als je 300 euro betaalt, halen we het weg. En de eerlijke, hardwerkende ondernemer is de dupe. Ik heb een tijd lang bijna geen aanvragen gehad. Pas toen de neprecensies weg waren, kreeg ik weer opdrachten binnen."

De oplichters gaan vooral achter kleine bedrijven aan die erg afhankelijk zijn van online reviews, zoals aannemers, verhuisbedrijven en loodgieters, zegt de Amerikaanse onderzoeker Kay Dean tegen de NOS.

Onder de naam Fake Review Watch doet zij onderzoek naar neprecensies en chantage. "Ik heb over de hele wereld bedrijven gezien die het doelwit zijn van afpersers." Omdat de oplichters bij bedrijven in meerdere landen neprecensies plaatsen, kwam ze ook Nederlandse slachtoffers op het spoor.

Moeilijk contact met Google

Bedrijven kunnen de neprecensies melden via hun Google-profiel, maar ondernemers met wie de NOS sprak, vertellen dat het dagen, weken of soms maanden duurt voordat alle neprecensies zijn verwijderd. Veel slachtoffers geven aan dat een mens binnen een paar minuten zou kunnen zien dat het om neprecensies gaat, maar dat het enorm moeilijk of onmogelijk is om met Google in contact te komen.

Google zegt in een reactie dat het "meestal een paar dagen" duurt voordat een melding wordt beoordeeld, en dat het daarmee "snel actie" onderneemt. Het bedrijf geeft geen antwoord op de vraag hoe gedupeerde bedrijven direct met een Google-medewerker in contact kunnen komen.

"Ik hoor continu van gedupeerde bedrijven dat het een heel moeilijk en tijdrovend proces is", zegt onderzoeker Dean. "Google moet duidelijk meer doen. Dat ik deze netwerken van oplichters en afpersers kan vinden voordat Google ze ziet, laat duidelijk zien dat er een probleem is."

Once upon a time, many radios and TVs only came with a single (mono) speaker. Then someone decided all audio hardware should have as many speakers as we have ears. …read more

De Amerikaanse komiek Jimmy Kimmel was emotioneel, bij zijn terugkeer nadat hij bijna een week van de buis was verbannen. "Het was nooit mijn bedoeling om de moord op een jonge man te bagatelliseren", zei hij in zijn latenightshow. Tegelijkertijd bleef hij ook kritisch over Donald Trump en de mensen die de president heeft aangesteld.

Kimmel werd vorige week door de eigenaar van zender ABC, Disney, van de buis gehaald nadat hij opmerkingen had gemaakt over de moord op Charlie Kirk.

De talkshowhost reageerde emotioneel bij zijn terugkeer:

Disney zei dat het dat had gedaan "om te voorkomen dat de gespannen situatie verder oploopt ten tijde van een emotioneel moment in ons land". Kimmels opmerkingen waren volgens Disney "slecht getimed en daardoor ongevoelig". Deze week maakte het mediabedrijf bekend dat er gesprekken met Kimmel waren gevoerd en dat zijn programma daarom mocht terugkeren.

Verklaring

Kimmel reageerde in zijn programma met een grap op het besluit van Disney. "Disney heeft mij gevraagd de volgende verklaring voor te lezen: om je Disney+-account te heractiveren, moet je de Disney+-app op je televisie of smartphone openen."

Ook zei Kimmel dat zijn show niet belangrijk is. "Wat belangrijk is, is dat we in een land leven waar we een show als deze kunnen hebben." De komiek bekritiseerde Trump, een uitgesproken voorstander van het cancelen van Kimmel. "De president van de Verenigde Staten heeft heel duidelijk gemaakt dat hij wil dat ik en honderden andere mensen die hier werken worden ontslagen." En dat volgens Kimmel omdat Trump "niet tegen een grapje kan".

Het programma van de komiek werd weliswaar weer uitgezonden op zender ABC, maar was op lang niet alle aan ABC gelieerde zenders te zien. Zo weigeren de bedrijven Nexstar en Sinclair, die verantwoordelijk zijn voor een deel van de lokale ABC-zenders, nog altijd het programma uit te zenden. Dat betekent dat Kimmel volgens het medium Deadline op ongeveer een kwart van alle Amerikaanse televisies niet te zien is.

De Amerikaanse president Trump zegt op zijn socialemediaplatform Truth Social niet te kunnen geloven dat Kimmel weer te zien is. "ABC had aan het Witte Huis laten weten dat deze show gestopt was", schrijft de president. Hij dreigt ABC aan te klagen als de zender doorgaat met uitzenden.

Verslaggever Arjen van der Horst in Washington:

"Mogelijk speelde commerciële druk een rol om de show te hervatten. ABC is onderdeel van Disney en er kwam afgelopen week een campagne op gang om het streamingplatform van Disney te boycotten uit protest tegen het schorsen van Jimmy Kimmel Live. Veel Amerikanen gaven gehoor aan die oproep en dat bracht dus ook het verdienmodel van ABC en Disney in gevaar.

Je hebt nog steeds twee mediabedrijven die samen goed zijn voor zeventig zenders die Jimmy Kimmel niet gaan uitzenden. Het ernstigste element van dit verhaal is dat het Witte Huis bereid was om een heel machtig instrument in te zetten, namelijk de mediawaakhond.

Het was de mediawaakhond die vorige week dreigde uitzendvergunningen in te trekken als omroepen niet in actie kwamen tegen de show van Kimmel en toen besloten Nexstar en Sinclair het programma niet meer uit te zenden.

Nexstar is een bedrijf dat midden in een overnamestrijd is verwikkeld waarmee meer dan zes miljard dollar is gemoeid en voor die overname hebben ze toestemming nodig van de mediawaakhond. Zo zie je dat de federale overheid een machtig instrument in handen heeft om omroepbedrijven en zenders onder druk te zetten."

Goedemorgen! Een commissie van de gemeenteraad van Den Haag praat vandaag over de rellen van afgelopen zaterdag. En een deel van het grondpersoneel van KLM op Schiphol staakt opnieuw.

Eerst het weer:

Vandaag is het droog en in een groot deel van het land zonnig. In het zuiden komt meer bewolking voor. Het wordt 15 tot 17 graden. De matige tot vrij krachtige noordoostenwind maakt het frisser. De komende dagen blijft het vaak droog en zonnig. Door een oostenwind is het iets warmer.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

President Trump heeft zijn standpunten om Oekraïne aangepast. Hij schrijft op zijn eigen socialemediaplatform Truth Social dat Oekraïne alle gebieden kan heroveren die Rusland bezet houdt.

"Ik denk dat Oekraïne, met de steun van de Europese Unie, in staat is om voor heel Oekraïne in zijn oorspronkelijke vorm te vechten en te winnen. Met tijd, geduld en de financiële steun van Europa, en met name van de NAVO, zijn de oorspronkelijke grenzen waar deze oorlog begon, zeker een optie."

Eerder zei de president dat Oekraïne consessies moet doen als het uit is op vrede. Daarmee doelde hij op het opgeven van de bezette regio's.

Trump lijkt van mening te zijn veranderd na een ontmoeting met de Oekraïense president Zelensky, bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Frankrijk zijn twee Nederlandse vrachtwagenchauffeurs van 35 en 53 jaar opgepakt nadat in hun trucks in totaal zo'n 3000 kilo cocaïne was gevonden. Dat gebeurde op twee afzonderlijke plekken in het land.

Fijne dag vandaag!

Voor het tweede jaar op rij daalt het aantal mensen met een studieschuld, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Zo'n 460.000 studenten die nu studeren, hebben dit jaar een studieschuld. Dat zijn er 150.000 minder dan in 2023, toen de basisbeurs opnieuw werd ingevoerd.

Dat minder studenten nu een lening aanvragen, komt door die heringevoerde basisbeurs. Studenten krijgen daardoor sinds twee jaar weer studiefinanciering bijgeschreven op hun rekening. De hoogte ervan is afhankelijk van de woonsituatie en soms van het inkomen van ouders.

In tegenstelling tot de schuldenberg van de huidige studenten, groeit de schuld van ruim 1,1 miljoen oud-studenten met een studieschuld de afgelopen jaren nog altijd gestaag door, stelt het CBS.

Een ton of meer

Het aantal mensen met een studieschuld van 50.000 euro of meer komt dit jaar uit op 146.000. Dat zijn er bijna 10.000 meer dan in 2024 en 113.000 meer dan tien jaar geleden. Ruim 3000 mensen hebben een studieschuld van een ton of meer.

Bij de meeste mensen ligt de studieschuld onder de 10.000 euro. 4 procent heeft minder dan 500 euro schuld.

Doordat de bedragen die worden geleend groter worden, stijgt ook de gemiddelde studieschuld. Die nam sinds 2015 toe van 5800 euro naar 18.200 euro in 2025.

Inflatie

Dat minder mensen een studieschuld hebben, is een duidelijk effect van het afschaffen van het leenstelsel, aldus CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. "Want dat leenstelsel zorgde lange tijd voor groei van de studieschuld."

Dat meer studenten nu een schuld van 50.000 euro of hoger hebben, komt volgens hem deels doordat het leven duurder is geworden, zoals de huren van studentenkamers. Maar vooral omdat er een groep is die tijdens het leenstelsel al studeerde en nu nog niet klaar is. "Die hebben dus deels nog voor hun studie en studentenleven moeten lenen."

Volgens de CBS-hoofdeconoom speelt ook de toegenomen rente op de studieschuld mee. Die steeg in 2024 van zo'n 0,5 procent naar 2,5 procent. "Als je dan niet genoeg aflost, kan dat er ook voor zorgen dat je studieschuld groeit, zelfs als je niet meer studeert."

De nieuwe basisbeurs is een prestatiebeurs: het gaat om een lening die wordt omgezet in een gift als het diploma binnen tien jaar wordt behaald.

Leenstelsel

Met de herintroductie van de basisbeurs kwam er een einde aan het leenstelsel dat in 2015 werd ingevoerd, waarbij studenten tegen een gereduceerd tarief geld konden lenen. Idee hierachter was dat studenten met welgestelde ouders zo geen bijdrage van de overheid nodig hadden, zodat dat geld kon worden ingezet om het onderwijs te verbeteren.

Al snel kwam er kritiek op het leenstelsel omdat studenten hoge schulden opbouwden. In 2021 besloot het kabinet daarom de basisbeurs te herintroduceren. Studenten die in de tussentijd gestudeerd hadden, ook wel de pechgeneratie genoemd, konden een tegemoetkoming tot 1400 euro krijgen.

Het welzijn en de ontwikkeling van kinderen die in armoede opgroeien, blijven ondanks verschillende initiatieven ernstig onder druk staan. Dat concludeert Kinderombudsman Margrite Kalverboer in een nieuw rapport.

Volgens haar helpen initiatieven als schoolontbijten, laptops en sportabonnementen niet goed genoeg. Uit het onderzoek blijkt dat kinderen die in armoede leven hun leven een lager cijfer geven dan leeftijdsgenoten met genoeg geld thuis.

Voor het onderzoek hebben bijna 10.000 kinderen acht jaar lang vragenlijsten ingevuld. Zo'n 6 procent van hen leefde in armoede.

De armoede zorgt voor stress en onzekerheid bij zowel het kind als de ouder. Het grootste verschil met andere kinderen is het gebrek aan zekerheid en het vertrouwen in de toekomst. Uit het onderzoek blijkt dat het leven van de kinderen de laatste jaren weinig is verbeterd.

Meerdere problemen

Van de kinderen die leven in armoede en hun leven een onvoldoende geven, kampt meer dan de helft met zogenoemde multiproblematiek. Het kind heeft daarbij niet alleen te maken met te weinig geld thuis, maar bijvoorbeeld ook met huiselijk geweld, een vechtscheiding, ouders met verslavingen en psychische problemen.

De Kinderombudsman zegt dat het niet goed lukt om kinderen in armoede meer kansen en mogelijkheden te geven om zich te ontwikkelen. Hierdoor staat de kwaliteit van leven voor deze kinderen onder druk.

Ontwikkeling kind centraal

Ze pleit daarom bij het demissionaire kabinet voor een speciaal beleid voor deze groep kinderen. Dat moet niet alleen over geld gaan, maar over het hele leven van een kind. De overheid zou bijvoorbeeld met richtlijnen moeten komen die voor alle gemeenten gelijk zijn. Zo wordt voorkomen dat die hun eigen beleid kiezen en dat een kind in de ene gemeente wel kansen krijgt en een kind in de andere gemeente niet.

Ook worden gemeenten opgeroepen om zelf te onderzoeken hoe ze problemen met kinderen in armoede moeten aanpakken. Daarbij zou meer gesproken moeten worden met de kinderen zelf.

"Er is integraal kinderarmoedebeleid nodig dat gezinnen structureel ondersteunt en waarbij de ontwikkeling van kinderen centraal staat", zegt Kalverboer. "Zodat kinderen de zekerheid, veiligheid en kansen krijgen die ze verdienen."