NOS Nieuws - Algemeen

Het Amerikaanse AI-bedrijf Anthropic betaalt een groep auteurs 1,5 miljard dollar (bijna 1,3 miljard euro) om verdere vervolging voor het niet betalen van auteursrecht te ontlopen.

Het bedrijf had voor het trainen van zijn chatbot meer dan zeven miljoen boeken gedownload. Dat was op zich geen probleem, oordeelde een federale rechter in juni. Problematisch was wel dat die boeken van illegale sites zijn gedownload, waardoor de auteurs en de uitgevers er geen cent van terugzagen.

500.000 boeken

De kans bestond dat het bedrijf in december tot het betalen van een veel hoger bedrag dan 1,5 miljard dollar zou worden veroordeeld. "We hebben het dan mogelijk over meerdere miljarden, genoeg om Anthropic failliet te laten gaan", zei een juridisch analist van uitgeverij Wolters Kluwer tegen persbureau AP.

Het bedrijf heeft nu ingestemd met het betalen van 3000 dollar per boek voor de 500.000 boeken, zowel fictie- als non-fictieboeken, die onder de schikking vallen.

Kantelpunt

"Dit is voor zover wij weten, het grootste herstel van auteursrecht ooit en de eerste in zijn soort in het AI-tijdperk, zegt de advocaat van de auteurs tegen persbureau AP.

De rechtbank moet de schikking nog goedkeuren. Als dat gebeurt is deze zaak mogelijk een kantelpunt in de strijd tussen AI-bedrijven en anderen over inbreuken op het auteursrecht, zoals journalisten, fotografen en muzikanten.

Bij Katwijk is een dode dwergvinvis aangespoeld. Het is niet zeker, maar wel aannemelijk dat dit hetzelfde dier als de dwergvinvis die eerder aanspoelde in België, zegt Lonneke IJsseldijk van de Universiteit Utrecht.

"Maar het kan ook een andere zijn", zegt ze. "Dwergvinvissen spoelen een paar keer per jaar aan."

In de Belgische badplaats Heist spoelde maandag een mannelijke dwergvinvis van 6 meter aan. De eerste twee pogingen om het dier terug de zee in te krijgen, mislukten: hij spoelde opnieuw aan. De derde poging slaagde wel.

Ook de dode dwergvinvis die vandaag is aangespoeld in Katwijk is ongeveer 6 meter lang en een mannetje. Bioloog IJsseldijk gaat onderzoek doen naar het dier. Daarvoor wordt het kadaver naar Utrecht gebracht.

"Ik wil goed naar het dier kijken", zegt IJsseldijk. "We zullen ook contact leggen met de Belgen om te vragen of hij nog andere kenmerken had: een bijzonder wondje of een plekje. Zodat we een soort bewijs kunnen vinden."

IJsseldijk gaat ook proberen om de doodsoorzaak te achterhalen. Maar heel lang kan het onderzoek volgens haar niet duren. "Het dier is al in staat van ontbinding, het is al een tijdje dood."

Een automobilist is een bedrijfspand in Ede binnengereden. De bestuurder zou daarna op de vlucht zijn geslagen.

Het ongeluk gebeurde rond 19.45 uur. De gevel van het pand aan de Boylestraat raakte zwaar beschadigd. Het pand is instabiel geraakt door het ongeluk, schrijft Omroep Gelderland.

Volgens de regionale omroep zochten agenten met politiehonden in de omgeving naar de bestuurder. De lokale nieuwssite Ede Stad meldt dat er een verdacht is aangehouden, maar dat het nog niet bekend is of het om de chauffeur gaat.

De gemeente Amsterdam heeft het kabinet dringend verzocht om de opvang van ernstig zieke en gewonde kinderen uit Gaza mogelijk te maken. Dat schrijft burgmeester Halsema in de beantwoording van vragen van de Amsterdamse gemeenteraad.

Het verzoek aan het kabinet is opmerkelijk omdat het kabinet de opvang van deze kinderen vorige maand nog afwees en de Tweede Kamer vorige week een motie met hetzelfde doel verwierp.

Amsterdam UMC wil meedoen

Amsterdam beschouwt het als zijn humanitaire verplichting om aan opvang van ernstig zieken en gewonden uit het oorlogsgebied mee te werken, schrijft Halsema in de beantwoording van vragen van de fracties van PvdA, GroenLinks, D66, Volt, Denk en SP.

Ze weet zich daarin gesteund door het Amsterdam UMC. "Het ziekenhuis acht het vanwege gebrek aan medische zorg in Gaza noodzakelijk in Amsterdam zieke en gewonde kinderen op te vangen", zegt de burgemeester.

Andere steden

Amsterdam heeft contact gehad met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten over de vraag of meer Nederlandse gemeenten bereid zijn mee te doen. In Utrecht is daar in de gemeenteraad een meerderheid voor.

Halsema schrijft dat ze ook contact heeft gezocht met andere steden in Europa over mogelijke samenwerking bij de evacuatie en opvang van gewonde Palestijnen en met name gewonde kinderen.

Het Concertgebouw in Amsterdam doet een dringend beroep op de Stichting Chanukah Concert om de Israëlische voorzanger Shai Abramson te vervangen op een concert dat gepland staat op 14 december. Het Concertgebouw noemt als aanleiding voor de oproep "dat deze cantor als chief cantor een prominente rol vervult in het Israëlische leger (IDF)", zo staat in een verklaring.

In de verklaring benadrukt het Concertgebouw dat het de zaal verhuurt en niet gaat over de invulling van het programma, dat "de verantwoordelijkheid is van de organisator". Het Concertgebouw zegt met de stichting in gesprek te zijn over de vervanging van de cantor. In de verklaring zegt de Amsterdamse concertzaal "pal achter de viering van Chanukah" en achter de Joodse gemeenschap te staan. Of dat betekent dat het concert óók doorgaat als de stichting Abramson niet vervangt, kan niet uit de verklaring worden opgemaakt.

Hoofdcantor van het leger

De stichting bevestigt dat er een gesprek is geweest met Het Concertgebouw, maar stelt dat er geen aanleiding is geweest voor een vervolggesprek. Volgens de stichting wordt Abramson niet vervangen als cantor. "Wij kijken uit naar het Chanukah Concert op 14 december met Shai Abramson als onze gastcantor", zegt de stichting in gesprek met NOS. Ook zegt de stichting zelf geen klachten te hebben ontvangen over Abramson als hoofdgast op het concert.

De 51-jarige Abramson was tot 2017 luitenant-kolonel in de Israëlische strijdkrachten. In 2008 werd hij benoemd tot hoofdcantor. Hij ging in 2017 met pensioen, maar bleef in functie als 'Chief Cantor' van het leger. "Shai vertegenwoordigt de staat Israël en de IDF (Israël Defense Forces, de officiële naam van het leger, red.) in Israël en daarbuiten, als Chief Cantor van de IDF bij staatsherdenkingsceremonies, officiële evenementen, shows en conferenties", schrijft Abramson op de site van zijn eigen bedrijf.

Abramson is een veelgevraagde voorzanger. In april trad hij nog in uniform op tijdens een herdenking in Auschwitz:

Het concert wordt jaarlijks door de stichting in Amsterdam georganiseerd ter gelegenheid van het joodse feest Chanoeka. Abramson laatste optreden in het Concertgebouw was voor 7 oktober 2023 toen Hamas terreuraanslagen pleegde in Israël, 1200 mensen vermoordde, honderden mensen ontvoerde en de Israëlische strijdkrachten Gaza binnentrokken. Israël wordt beschuldigd van genocide in Gaza vanwege de dood van tienduizenden Palestijnen.

Stichting: 'Cantor wordt door staat ingehuurd'

Stichting Chanukah Concert zegt de commotie "die is gecreëerd rond dit prachtige jaarlijkse concert en rond cantor Shai Abramson" te betreuren. "Shai Abramson is niet in dienst van de IDF. Hij was dat vroeger wel, maar is dat al vele jaren niet meer", zegt een woordvoerder van de stichting tegen de NOS. "Hij wordt als contractant door de Israëlische staat ingehuurd om te zingen bij herdenkingsceremonies en draagt de eretitel Chief Cantor."

Vooral op accounts van pro-Palestijnse groepen wordt opgeroepen om Abramson geen podium te bieden. Zo worden er recente afbeeldingen en video's getoond van Abramson die in legeruniform een gebed zingt voor Israëlische militairen. Zij noemen zijn optredens "IDF-propaganda". En het platform Whispering Media stelde schriftelijk vragen aan het Concertgebouw. Een ander platform beweert "nota bene door Joodse Nederlanders" getipt te zijn over het concert.

De stichting stelt dat deze klachten "getuigen van het antisemitische sentiment in Nederland".

Verstoringen

Bij meerdere eerdere concerten die werden gegeven door joodse en Israëlische artiesten zijn wereldwijd verstoringen geweest. Vorig jaar mei annuleerde het Concertgebouw een concert van het Jerusalem Quartet vanwege aangekondigde demonstraties van pro-Palestijnse actievoerders. In maart vorig jaar was in Waalwijk een concert van de Joodse zangeres Lenny Kuhr, die kinderen heeft die wonen in Israël en dienstplichtig zijn, verstoord. Een dag voor het concert van het kwartet in Amsterdam was een protest op de Universiteit van Amsterdam uitgelopen op geweld en vernielingen.

Het Concertgebouw zei toen dat het afzeggen van het concert gebeurde omdat het "de veiligheid van onze medewerkers, bezoekers en musici wil garanderen". Uiteindelijk vond een van de concerten toch doorgang nadat er aangescherpte veiligheidsmaatregelen werden genomen. Concertgebouwdirecteur Simon Reinik zei toen dat ieder concert moet kunnen doorgaan "ongeacht achtergrond, religie, cultuur of welk onderscheid dan ook"

PostNL wil af van de wettelijke verplichting om post te bezorgen, maar demissionair minister Karremans weigert daarmee in te stemmen. Karremans spreekt van een juridisch spelletje. De vraag is: wie trekt er aan het langste eind?

Vanochtend werd bekend dat PostNL een rechtszaak over subsidie had verloren. Het bedrijf was naar de rechter gestapt om zo van het ministerie van Economische Zaken een subsidie van 30 miljoen euro af te dwingen. De kosten voor de postbezorging blijven maar stijgen, terwijl de hoeveelheid post sinds 2009 met 70 procent is gedaald, zegt PostNL.

De rechter oordeelde dat de situatie niet zo dringend dat het kabinet financiële steun moet geven.

De uitspraak van de rechter was voor PostNL weer aanleiding om de minister te vragen de wettelijke bezorgplicht af te schaffen (de zogenoemde Universele Postdienst UPD). Maar de minister voelt daar dus niets voor.

Verlieslatend

Een gemakkelijke oplossing is er niet, zeggen de bonden. "Iedereen wil de krenten eruit pikken, maar niet de plichten", zegt Gerard van Rijn van de Bond van Post Personeel (BVPP). PostNL lijdt verlies op de bezorging van brieven, de pakketjesafdeling is winstgevend.

CNV-bestuurder Rob Koster noemt het voorstel van PostNL om de wettelijke bezorgplicht te schrappen dramatisch maar voorspelbaar. "Het is het gevolg van jarenlange politieke onwil om verantwoordelijkheid te nemen voor de publieke dienst. De overheid bestelt een publieke dienst, maar weigert te betalen."

Voormalig minister Beljaarts van Economische Zaken besloot eerder dat PostNL per 1 juli volgend jaar maximaal 48 uur de tijd krijgt om een brief te bezorgen in plaats van 24 uur, zoals nu nog het geval is. Maar volgens PostNL is dat niet voldoende om de financiële malaise op te lossen. Minister Karremans houdt vast aan deze afspraak en aan voortzetting van de bezorgplicht, schrijft hij aan de Tweede Kamer.

Maarten Pieter Schinkel, hoogleraar Economie aan de Universiteit van Amsterdam, pleit ervoor dat het hele postsysteem op de schop gaat. "Het brievennetwerk moet worden losgeknipt en vervolgens door de overheid worden aanbesteed, samen met UPD. Dat kan landelijk of regionaal en PostNL hoeft dan niet te bieden", zegt hij.

Dit kan volgens Schinkel worden vergeleken met hoe het spoor in Nederland is geregeld: ProRail is de beheerder van het spoor en de NS en regionale vervoerders mogen via een aanbesteding het spoor gebruiken. In zo'n soort scenario komt de infrastructuur (brievenbussen, de sorteermachines en de busjes) rond de post in overheidshanden en kan de uitvoering aanbesteed worden aan PostNL of een andere partij als DHL of UPS.

Volgens Schinkel is het wel essentieel dat de wettelijke eisen afgezwakt worden, want anders is het voor geen enkele partij erg aantrekkelijk om de bezorging van brieven over te nemen. Maar ook met lagere eisen kan het nodig zijn dat er vanuit de overheid financiële steun komt, zegt hij. Volgens Schinkel is het voordeel daarvan dat het bedrijf dat voor de postbezorging de minste subsidie nodig heeft, de aanbesteding wint. Al met al vindt hij dat de postwet terug naar de tekentafel moet.

Vakbondsbestuurder Van Rijn van de BVPP wil ook naar een ander systeem. Hij wil aan de wettelijke eisen sleutelen. PostNL moet nu 95 procent van de post binnen 24 uur bezorgen. "Je zou dat plafond ietsje lager kunnen leggen en dan voor elke procent dat ze boven de norm presteren een vergoeding geven. Dat is een heel ander systeem. Op die manier stimuleer je ook de kwaliteit", zegt Van Rijn.

De vakbonden roepen op om snel overleg in te plannen. Ze willen dat PostNL, de overheid en de bonden gezamenlijk in overleg gaan. PostNL laat weten zich te beraden op vervolgstappen.

De Europese Commissie heeft Google een boete van bijna 3 miljard euro opgelegd omdat het Amerikaanse techbedrijf concurrentieregels rond online advertenties heeft geschonden. Google heeft direct gezegd in beroep te gaan tegen de boete, die volgens het bedrijf onrechtmatig is. President Trump noemt de boete "heel oneerlijk" en dreigt op zijn socialemediaplatform met nieuwe handelstarieven gericht op de Europese Unie.

Volgens Brussel heeft Google misbruik gemaakt van zijn dominante marktpositie door zijn eigen advertentieplatforms een concurrentievoordeel te geven ten opzichte van rivalen. Het bedrijf moet maatregelen nemen om dit tegen te gaan.

"Wanneer markten falen, moeten publieke instellingen optreden om te voorkomen dat dominante spelers hun macht misbruiken", zegt Eurocommissaris Teresa Ribera (Mededinging) in een verklaring. Volgens haar worden uitgevers, adverteerders en consumenten hierdoor geschaad.

Hoofd regelgeving van Google Lee-Anne Mulholland zegt dat het door de eisen van de Commissie moeilijker wordt voor duizenden Europese bedrijven om geld te verdienen.

EU-redacteur Roemer Ockhuijsen:

"Deze boete voor de Amerikaanse techgigant Google komt op een gevoelig moment. President Trump klaagt namelijk al maanden over landen die te streng zouden zijn voor Amerikaanse techbedrijven als Google, Meta of Apple. Vorige week dreigde hij extra importheffingen op te leggen aan landen die Amerikaanse techbedrijven 'discrimineren'.

Eerder deze week leek de Europese Commissie nog gevoelig voor dat dreigement. Verschillende internationale media berichtten dat de boete voor Google eigenlijk maandag al bekendgemaakt zou worden. Op het laatste moment stelde de Europese Commissie deze beslissing uit om het onlangs gesloten handelsakkoord met de VS niet in gevaar te brengen.

De Commissie maakt de boete vandaag alsnog officieel bekend. Een beslissing die, zoals verwacht, meteen tot nieuwe dreigementen van Trump leidt."

Bij een botsing tussen een lijnbus en een vrachtwagen in de gemeente Borsele (Zeeland) zijn zeventien mensen gewond geraakt. Dat meldt de veiligheidsregio.

Vier inzittenden van de bus zijn met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Dertien passagiers hebben lichte verwondingen opgelopen. Zij worden met een bus naar een opvanglocatie gebracht waar een noodhulpteam van het Rode Kruis klaarstaat.

De ravage na het ongeluk was groot:

Het ongeluk gebeurde op de N62 ter hoogte van Nieuwdorp. De bus reed hier achterop de vrachtwagen. Eenheden van de brandweer, ambulance en politie rukten uit om passagiers uit de zwaar beschadigde bus te halen.

Weg afgesloten

De N62 is afgesloten in de richting van Goes. Het verkeer wordt omgeleid. De hulpdiensten kunnen zo veilig hun werk doen, schrijft de veiligheidsregio.

Volgens de veiligheidsregio is er sprake van een kop-staartbotsing. Hoe het ongeluk kon gebeuren, is niet duidelijk.

De paramilitaire beweging Rapid Support Forces (RSF) pleegt misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden in al-Fashir, een stad in het westen van Sudan. Dat staat in een nieuw rapport van de Verenigde Naties. De stad ligt in de regio Darfur waar eerder deze week een dodelijke aardverschuiving plaatsvond.

De rebellengroep maakt zich volgens het rapport schuldig aan tal van onmenselijkheden. Genoemd worden onder meer moord, marteling, slavernij en seksueel geweld. Ook worden mensen gedwongen verplaatst en worden inwoners vervolgd om politieke redenen of vanwege hun afkomst of gender.

De VN constateert verder dat de rebellengroep uithongering inzet als oorlogswapen. Burgers worden beroofd van voedsel, medicijnen en andere onmisbare goederen.

In het rapport staat ook dat niet alleen RSF, maar ook het Sudanese leger burgers aanvalt. Ook vernietigen deze partijen in de oorlog medische centra, markten, voedsel- en watersystemen en vluchtelingenkampen.

"Doelbewuste oorlogsstrategieën"

"Onze bevindingen laten geen ruimte voor twijfel: burgers betalen de hoogste prijs in deze oorlog", zegt Mohamed Chande Othman, voorzitter van de Fact-Finding Mission van de Verenigde Naties. "Dit zijn geen toevallige tragedies, maar doelbewuste strategieën die neerkomen op oorlogsmisdaden." Hij benadrukt dat de praktijken van de RSF neerkomen op vervolging en uitroeiing.

De VN spreekt van moordpartijen in de stad al-Fashir. Zo zijn er in april in het kamp Zamza, dat in al-Fashir ligt, tussen de 300 en 1500 mensen vermoord, voornamelijk vrouwen en kinderen.

Ook pleegden de RSF-rebellen seksueel en gendergerelateerd geweld. Vrouwen en meisjes uit niet-Arabische gemeenschappen, van wie een aantal pas twaalf jaar oud waren, werden slachtoffer van verkrachting, groepsverkrachting, gedwongen huwelijken of seksuele slavernij. Militairen uit het leger waren betrokken bij seksuele martelingen.

In het rapport wordt ook beschreven hoe de humanitaire hulp wordt bemoeilijkt. De VN stelt dat tussen april 2023 en april 2025 meer dan tachtig Sudanese hulpverleners zijn gedood, en dat anderen zijn vastgehouden.

Sinds 2023 woedt in Sudan een burgeroorlog. Miljoenen mensen zijn op drift geslagen, De VN schat dat zeker 30 miljoen mensen in het land hulp nodig hebben, dat is ruim twee derde van de bevolking. Er zijn nauwelijks journalisten in het oorlogsgebied om verslag te doen.

Aardverschuiving

Dinsdag was er in de Darfur regio, in het Marra-gebergte, een grote aardverschuiving. Veel burgers die op de vlucht waren geslagen voor het geweld in al-Fashir, hadden in het berggebied een veilig heenkomen gezocht. Volgens rebellengroep Sudan Liberation Movement (SLM) zijn er ruim 1000 burgers omgekomen bij de aardverschuiving. Er zou één overlevende zijn.

Afrika-correspondent Elles van Gelder zei dinsdag:

"De RSF winnen in de regio Darfur steeds meer terrein, en voeren etnische zuiveringen uit. Veel mensen uit omliggende steden zijn juist naar dit berggebied gevlucht.

Het verlenen van hulp is ontzettend lastig. Vanwege de oorlog, maar ook vanwege geografische uitdagingen in het gebied. Hulporganisaties trokken zich eerder juist terug vanwege het aanhoudende geweld.

Artsen Zonder Grenzen is een van de weinige organisaties die bleven, maar werkt met beperkte middelen. De organisatie beschreef recent nog dit gebied als "humanitair zwart gat", ook omdat er sprake is van malaria en grootschalige, acute ondervoeding van de bevolking."

De SLM heeft internationale organisaties om hulp gevraagd. Een woordvoerder van het Nederlandse Rode Kruis zei tegen de NOS dat een Sudanees team van de organisatie naar het aardverschuivingsgebied is vertrokken, om te helpen bij het bergen van de slachtoffers.

De reis daarnaartoe duurde lang en werd nog bemoeilijkt door onbegaanbare wegen. Daarom moesten hulpverleners deels te voet of per ezel reizen. Omdat er in het Marra-gebergte met een mobieltje amper bereik is, dringen details over de ramp maar langzaam door tot de buitenwereld.

In zes maanden tijd hebben 167 Amsterdamse jongeren zich gemeld bij een speciale hulplijn voor online grensoverschrijdend gedrag. Bijna een vijfde van de meldingen ging over sextortion, oftewel seksuele afpersing. Amsterdam steekt 125.000 euro extra in de hulplijn genaamd 'Helpwanted'.

Via Helpwanted kunnen mensen gratis en anoniem hulp krijgen bij problemen die met online misbruik te maken hebben. Het kan onder meer gaan om cyberpesten, doxing (als je persoonlijke gegevens gedeeld worden), identiteitsfraude of datingfraude. De medewerkers bieden vervolgens advies en hulp. De hulplijn bestaat landelijk al sinds 2007.

Amsterdam is de eerste gemeente die een lokale samenwerking met de hulplijn is aangegaan. Helpwanted heeft bijgehouden hoeveel en wat voor meldingen er uit de hoofdstad kwamen en kon jongeren bijvoorbeeld sneller doorverwijzen naar lokale instanties.

Verwijderverzoeken

Het meldpunt diende namens de Amsterdamse jongeren de afgelopen maanden 23 verwijderverzoeken in bij bekende socialemediaplatforms, schrijft stadsomroep AT5. 62 jongeren zijn doorverwezen naar instanties als het Centrum Seksueel Geweld.

"De cijfers en verhalen uit deze pilot laten zien hoe groot de impact van online intimidatie en misbruik kan zijn en hoe het levens kan ontwrichten", zegt wethouder Alexander Scholtes (Maatschappelijke Ontwikkeling en Digitale Stad). "Het is belangrijk dat we in Amsterdam een stevig platform hebben dat jongeren direct ondersteunt en misbruik zichtbaar maakt én tegengaat."

Het geld dat de gemeente beschikbaar stelt moet de hulplijn in de lucht houden en uitbreiden. Amsterdam wil dat melders sneller geholpen worden en dat schadelijk materiaal daardoor ook sneller van sociale media verdwijnt. De gemeente wil daarnaast het bereik vergroten en meer voorlichting geven over online grensoverschrijdend gedrag.

PVV-leider Wilders wil zo nodig met zijn partij regeren in een minderheidskabinet met hem als premier. Een kabinet zonder meerderheid in de Tweede Kamer heeft niet zijn voorkeur, maar het is wel een mogelijkheid waar de partijleider nu aan denkt, zo bleek vandaag bij de aftrap van de PVV-verkiezingscampagne in een café in Venlo.

Wilders zegt "veel vertrouwen" te hebben dat de PVV weer in een kabinet komt, hoewel veel partijen zijn partij al hebben uitgesloten. "We zijn van plan te regeren. Óf in een meerderheidskabinet - dat heeft ook mijn voorkeur - óf in minderheidskabinet, dat kan ook", zei Wilders in gesprek met de pers.

De PVV zat tussen 2010 en 2012 in het kabinet-Rutte I, een minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV.

Uitgesloten

Van de rechtse partijen wil de VVD zeker niet meer samenwerken met Wilders, zo maakte VVD-leider Yesilgöz al in juni duidelijk, een paar dagen nadat de PVV uit de coalitie was gestapt en het kabinet-Schoof was gevallen. De PVV is twee keer uit een kabinet gestapt en Yesilgöz noemde Wilders een "ongelooflijk onbetrouwbare partner".

CDA-leider Bontenbal, een partij die kans maakt op een grote verkiezingsoverwinning, wil ook niet met de PVV. En dat geldt ook voor partijen als GroenLinks-PvdA, D66, SP, Partij voor de Dieren, NSC en Denk.

Vanwege deze grote weerstand van andere partijen lijkt de kans heel gering dat de PVV weer in een kabinet komt, ook als de partij bij de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober de grootste wordt. Gevreesd wordt voor een moeilijke formatie, omdat er zowel 'over links' als 'over rechts' geen duidelijke meerderheid in zicht is.

Afstand

In de laatste Peilingwijzer van gisteren is de PVV de grootste partij. De Peilingwijzer, berekend op basis van zetelpeilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag., denkt dat de partij tussen de 29 en 35 zetels kan halen, vijf zetels minder dan in de huidige Kamer. Op enige afstand houden GroenLinks-PvdA en CDA elkaar in evenwicht met 23 tot 27 respectievelijk 22 tot 26 zetels.

De twee rechtse partijen die de PVV niet uitgesloten hebben, zijn JA21 en de BBB. JA21 van partijleider Eerdmans zit nu met één zetel in de Tweede Kamer en zit weliswaar in de lift (Peilingwijzer denkt aan 7 tot 11 zetels) maar met de BBB (4-6) kan Wilders nog niet rekenen op een meerderheid. Dat ziet hij dus niet als een probleem. "Een minderheidskabinet kan ook in Nederland."

Er komt een monument van permanente bloemen in de vorm van een hart op de plaats in Duivendrecht waar Lisa (17) werd gevonden. Dat heeft de gemeente Ouder-Amstel, waar Duivendrecht onder valt, samen met de familie bepaald.

Sinds de dood van Lisa zijn langs het fietspad talloze bloemen, kaarten en knuffels achtergelaten. De inmiddels verwelkte bloemen zijn vandaag met toestemming van de nabestaanden weggehaald. De knuffels worden gewassen en gedoneerd aan een goed doel.

Burgemeester van Ouder-Amstel Susanne de Roy van Zuidewijn: "Het onmenselijke wat de 17-jarige Lisa is overkomen, heeft velen diep getroffen. Haar dood heeft de samenleving tot ver buiten onze gemeentegrenzen beroerd. De familie heeft steun gevonden in dit medeleven bij hun peilloze verdriet. Met het bloemenhart willen we die breedgedragen steun bekrachtigen."

Regionale omroep NH schrijft dat mensen nog steeds bloemen en andere dingen achterlaten op de plek waar Lisa in de nacht van 19 op 20 augustus werd vermoord. Ze was met de fiets onderweg naar huis in Abcoude. Een verdachte zit vast, zijn identiteit is nog steeds niet vastgesteld.

Het wordt voorlopig duurder voor Nederlandse bedrijven om hun varkensvlees te verkopen aan China. Het land maakte bekend een tijdelijk importtarief op Europese varkensproducten te gaan heffen, van tussen de 15,6 en 62,4 procent.

Deze aankondiging is de voorlopige conclusie van een onderzoek dat China vorig jaar startte naar mogelijke dumping van varkensvlees op hun markt, dus dat er vanuit de Europese Unie veel goedkoop vlees zou worden aangeboden op de Chinese markt.

'Negatieve effecten'

De Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV), een branchevereniging voor bedrijven in de vleessector, zegt "geschrokken" te zijn door het nieuws. "Deze heffingen hebben negatieve effecten op de afzet van Nederlands varkensvlees in China", laat de vereniging weten op hun website.

Ook de Nederlandse vleesverwerker Vion, die volgens de nieuwe regels ruim 30 procent importbelasting moet betalen, wordt geraakt. Het bedrijf wil tegenover de NOS niet te reageren en sluit zich aan bij het statement van de brancheorganisatie.

Volgens branchevereniging COV gaat het grootste deel van de Nederlandse export naar andere landen in de EU. Ongeveer 15 procent ging in 2021 naar landen in Azië.

Alternatieven

Dat beeld bevestigt Robert Hoste, senior econoom varkensproductie aan de Wageningen University & Research. Er is wel een verschil tussen 'gewoon' vlees zoals karbonades en hamlappen en andere delen van een varken, zegt hij. Dan gaat het over de kop, poten en staart. "Die eerste categorie kan naar vele andere bestemmingen, maar die tweede wordt bijna alleen maar in Azië gegeten."

Die delen van het dier leverden de EU volgens de econoom vorig jaar een exportwaarde van 1,2 miljard euro op. Er zijn wel andere landen zoals de Filipijnen en Zuid-Korea waar die producten ook worden gegeten, maar China is een grote afnemer van zulke producten. "Varkensvlees is enorm belangrijk voor China."

Naast het zoeken naar andere afzetmarkten hebben verwerkers van vlees ook andere manieren om hun producten te verkopen. Zo kunnen de ingewanden nog als diervoeding worden verkocht. Reuzel en vet worden in sommige sectoren als smeermiddel ingezet. Hoste: "Maar die afzetkanalen zijn nu al in gebruik. De laatste optie is vernietigen, maar dat kost een producent vooral geld."

China kan behalve uit EU-landen als Spanje en Nederland ook varkensproducten halen uit de Verenigde Staten en Brazilië, twee grote producenten. Maar China heeft nu zelf een overschot aan varkens, zodanig dat er beleid is om het aantal moederdieren te verminderen.

Reactie EU: alle noodzakelijke stappen zetten

Het buitenlandse aanbod aan varkensvlees van de EU is volgens econoom Hoste voor China goedkoper dan het binnenlandse, omdat de Chinezen een hoge kostprijs hebben. "Dus andere landen kunnen het wat goedkoper aanbieden. Maar dat is geen dumping. Dumping gaat over verkoop onder de kostprijs om een markt te veroveren. Maar dat speelt hier niet."

Een woordvoerder van de EU laat weten dat de Europese Commissie "zijn vraagtekens zet bij het onderzoek". Volgens de Commissie zou het Chinese onderzoek op onvoldoende data zijn gebaseerd en kloppen deze heffingen niet met de regels van de Wereldhandelsorganisatie.

De Commissie zal "alle noodzakelijke stappen" zetten om de Europese vleesproducenten te beschermen tegen de heffingen.

De Chinese heffingen gaan in op 10 september.

In Griekenland is het lichaam gevonden van een Nederlandse vrouw die sinds gisteren werd vermist. Haar lichaam werd met drones gezien in een kloof met een diepte van 300 meter. Een speciale reddingseenheid met klimmers probeert haar lichaam te bergen.

De vrouw van 64 uit Limburg maakte met haar man een wandeling bij de Vikos-kloof in het Pindosgebergte in het noordwesten van Griekenland, meldt de Griekse nieuwssite To Vima.

Ze verdween in de buurt van een uitkijkpunt bij de kloof, een toeristische trekpleister. Haar man was even verderop foto's gaan maken en toen hij terugkwam, was ze weg. Toen hij haar niet kon vinden, schakelde hij de hulpdiensten in.

De zoektocht was moeilijk vanwege de hoge bergen.

De afgelopen anderhalve week waren er twee ernstige geweldsincidenten tussen ouderen. In Geldrop werd gisteren een 83-jarige vrouw neergestoken. Haar eveneens 83-jarige man is als verdachte aangehouden. Een week eerder werd in een kanaal in Tynaarlo het lichaam gevonden van een 72-jarige vrouw uit Assen. Het OM verdenkt haar 80-jarige partner van betrokkenheid bij haar dood.

De incidenten staan niet op zichzelf. De rechtbank in Rotterdam veroordeelde deze week een 86-jarige man uit Oud-Alblas tot een jaar cel, omdat hij eerder dit jaar had geprobeerd zijn vrouw te wurgen. De twee zijn 59 jaar getrouwd. Volgens regionale omroep Rijnmond zag de man, bij wie beginnende dementie is vastgesteld, het leven niet meer zitten en wilde hij zijn vrouw niet alleen achterlaten.

Vorig jaar zijn meerdere ouderen veroordeeld voor het doden van hun partner, zoals de 79-jarige Hasan S. uit Eindhoven die zijn dementerende vrouw (75) om het leven bracht.

"Schrijnend dat dit gebeurt", zegt Sivera Berben, lector acute intensieve zorg aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. "In deze zaken zijn de daders echt ontspoord. Het is vaak pure onmacht. Mensen zijn niet adequaat ondersteund in een eerder stadium. Dit lijken mij echt wanhoopsdaden."

Ouderenmishandeling

Volgens Berben gaat er aan zo'n ernstig geweldsincident vaak veel vooraf. Ze ziet dat ouderenmishandeling steeds vaker voorkomt. "Er zijn geen precieze cijfers, omdat het vaak achter de voordeur gebeurt en er een taboe op heerst. Naar schatting een op de twintig thuiswonende ouderen wordt mishandeld, door bijvoorbeeld een kind of partner."

Een belangrijke oorzaak is dat ouderen langer thuis blijven wonen. "Mensen worden ouder, kwetsbaarder en kunnen minder snel naar een verpleeghuis, waardoor mantelzorgers - zoals hun eigen partner - steeds meer onder druk komen te staan." Volgens Berben durven slachtoffers vaak niet aan de bel te trekken omdat ze afhankelijk zijn van hun mantelzorger.

Ook ziektes als dementie spelen een rol. "Gedragsveranderingen kunnen voor veel spanningen zorgen. In sommige gevallen leidt dat tot geweld", zegt Berben. Ze kent een verhaal waarbij een oudere dementerende vrouw aan de verwarming werd vastgemaakt met handboeien, zodat haar man naar de supermarkt kon zonder dat zij weg zou lopen. "Ze wilden niet naar een verpleeghuis, want ze hadden elkaar eeuwige trouw beloofd."

Ook Marieke Verhoeven, werkzaam op de afdeling geriatrie in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ) in Nijmegen, ziet soms schrijnende gevallen. "Op het moment dat iemand in het ziekenhuis terechtkomt, is het kaartenhuis soms al in elkaar gestort. Vaak zie je sterk vermagerde patiënten, ondervoed, verwaarloosd."

Methode

Om ouderenmishandeling eerder te signaleren en excessen te voorkomen, is in het CWZ een methode ontwikkeld. Medewerkers wordt gevraagd om niet alleen te kijken naar het lichamelijke probleem waarvoor de oudere komt, maar ook of er zorgen zijn om verwaarlozing, misbruik of mishandeling.

Als dat zo is, wordt dat genoteerd in het patiëntendossier en worden er automatisch vervolgstappen gezet. Zo wordt er verder gepraat met de patiënt of contact gezocht met de huisarts of Veilig Thuis. "Sinds we hiermee bezig zijn, zien we een toenemend aantal gevallen", zegt Berben.

"Er was lange tijd te weinig aandacht voor ouderenmishandeling", zegt Verhoeven. Ook spreekt ze van een kennistekort. "Zorgprofessionals betwijfelen toch nog vaak of ze het wel goed zien of vragen zich af of ze zich hier wel mee moeten bemoeien." Daarom wordt er meer scholing gegeven en wordt er samengewerkt met andere zorginstanties.

De methode die in het CWZ is ontwikkeld, wordt inmiddels in tien ziekenhuizen ingezet. "Het is een maatschappelijke verantwoordelijkheid om dit probleem aan te pakken."

De politie heeft het onderzoek van gebouwen op het terrein van de Universiteit Utrecht afgeschaald. Ze is daar vanmiddag urenlang op zoek geweest naar een gewapende man, maar die is niet gevonden. Ook de brandweer en de ambulances zijn weer vertrokken.

"We hadden te maken met twee meldingen die binnen kwamen rond de klok van 14.00 uur. In een pand was mogelijk sprake van een persoon met een vuurwapen", zei een woordvoerder tegen de NOS. "Dan kun je als politie twee dingen doen. Je schouders ophalen en denken het zal wel meevallen of je schaalt op en dan gaat zorgvuldigheid boven snelheid en veiligheid boven alles."

Het onderzoek is nog niet afgerond. Dat richt zich nu onder meer op de vraag wie die meldingen heeft gedaan. Volgens de woordvoerder was er in ieder geval alle aanleiding om ze serieus te nemen.

DSI

In verband met de mogelijke aanwezigheid van een gewapende man was ook de Dienst Speciale Interventies (DSI) opgeroepen. Dat is een speciale eenheid van de politie en Defensie die speciaal getraind is om in dit soort situaties in te grijpen. De DSI vertrok even voor 18.00 uur. Ook werd het ov stilgelegd.

Dat het zoeken naar een gewapende man zo lang duurde, had te maken met de situatie ter plekke. Het gebouw op het Utrecht Science Park waar de man zich zou hebben opgehouden, staat in verbinding met andere panden. Ook die moesten worden doorzocht.

In verband daarmee moesten de aanwezigen vertrekken. "Er is geen sprake geweest van paniek. De studenten waren heel rustig en werkten goed mee", zei de woordvoerder.

Weer open

"We zijn blij dat de politie de binnengekomen meldingen meteen serieus heeft genomen en direct heeft gehandeld", zegt de universiteit.

Er is ondersteuning geregeld voor medewerkers en studenten die daar behoefte aan hebben. Het gebouwencomplex gaat morgen weer open.

Amerikaanse commando's hebben tijdens een geheime missie in 2019 Noord-Koreaanse burgers doodgeschoten. Dat meldt The New York Times. De elitemilitairen waren van plan om afluisterapparatuur in Noord-Korea te plaatsen ten tijde van diplomatieke gesprekken met de VS.

Voor de geheime missie werd de elite-eenheid ingezet die ook verantwoordelijk was voor het doden van Osama bin Laden in 2011. De Navy Seals kregen de opdracht om de apparatuur te plaatsen om gesprekken van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un te onderscheppen.

Ondanks maandenlange voorbereidingen in de VS liep de geheime missie begin 2019 alsnog uit op een mislukking. Toen de Navy Seals 's nachts aan land kwamen in Noord-Korea dook opeens een vissersboot op en werd er met zaklampen geschenen.

Schelpdieren

De Amerikaanse militairen openden daarop het vuur uit vrees gezien te worden en doodden alle opvarenden. De Navy Seals keerden vervolgens onverrichter zake terug. Het is niet duidelijk hoeveel doden er vielen, al hebben bronnen het tegen The New York Times over twee of drie opvarenden.

Het lijkt erop dat de slachtoffers naar schelpdieren aan het duiken waren.

In een vertrouwelijk onderzoek van het Pentagon werd later geconcludeerd dat de commando's hun boekje niet te buiten waren gegaan en dat de moorden gerechtvaardigd waren. Het Witte Huis wil niet reageren op het verhaal van The New York Times.

Historische ontmoetingen

Anonieme bronnen zeggen tegen de krant dat president Trump de missie goedkeurde tijdens zijn eerste termijn toen hij historische ontmoetingen had met de Noord-Koreaanse leider. Zo zette Trump als eerste Amerikaanse president ooit voet op Noord-Koreaanse bodem.

De gesprekken tussen de twee leiders leidden echter niet tot de ontmanteling van het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma. Vorige week zei Trump in het Witte Huis dat hij dit jaar nog Kim Jong-un wil ontmoeten.

De Britse hertogin van Kent, Katharine Worsley, is gisteravond overleden. Dat heeft Buckingham Palace bekendgemaakt. Ze werd 92 jaar. De hertogin overleed in het bijzijn van haar familie.

De hertogin werd bekend doordat zij samen met haar partner prins Edward, de hertog van Kent, jarenlang de prijzen uitreikte op het tennistoernooi Wimbledon.

Worsley stond erom bekend dat ze liever bij haar voornaam werd aangesproken dan met haar adellijke titels. Ze werd lid van de koninklijke familie van het Verenigd Koninkrijk toen zij in 1961 met de hertog trouwde. Ze hadden elkaar ontmoet toen Edward in het noorden van Engeland in militaire dienst zat. Haar man is een neef van de overleden koningin Elizabeth.

Volgens de BBC waren haar passies muziek en kinderen. Daarom trok ze zich terug uit het publieke leven en ging aan de slag als muzieklerares op een basisschool in Kingston upon Hull. De hertogin zong en speelde piano en orgel. Ze zette zich in voor een goed doel dat jonge muzikanten voorziet van instrumenten.

De hertogin had zelf ook kinderen. Ze kreeg de eerste drie kort na elkaar: George, Helen en Nicholas. Een vierde zwangerschap werd op doktersadvies afgebroken omdat ze rode hond kreeg. Een vijfde kindje werd dood geboren.

Worsley werkte voor de VN-kinderrechtenorganisatie Unicef en hielp slachtoffers van landmijnen in Cambodja. In 2002 kondigde ze aan dat ze haar titels niet meer zou gebruiken. Vanaf dat moment leefden zij en haar man steeds meer hun eigen leven.

De hertogin worstelde haar leven lang met haar fysieke en mentale gezondheid. Ze had een tijd lang een depressie en zette zich in voor een stichting ter preventie van suïcide. Ook leed ze aan de chronische vermoeidheidsziekte ME/CVS en het Epstein-barrvirus. Daardoor voelde ze zich vaak uitgeput. Ze vond troost in het geloof. In 1994 werd ze lid van de Rooms-Katholieke Kerk.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Erover praten helpt. Dat kan 24/7 gratis en anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

De Britse vicepremier Angela Rayner stapt op omdat ze in opspraak is geraakt vanwege mogelijke belastingfraude. Ze diende vandaag haar ontslag in bij premier Starmer.

Woensdag gaf de vicepremier toe te weinig belasting te hebben betaald voor haar tweede woning, maar gaf de schuld aan haar advocaten in hun juridisch advies die geen rekening hadden gehouden met haar "complexe gezinssituatie".

Rayner stelt dat bij de scheiding van haar man in 2023 is vastgelegd dat hun kinderen in de gezinswoning zouden blijven wonen. Haar zoon heeft speciale onderwijsbehoeftes en het huis zou daarop zijn aangepast. Het huis kwam op zijn naam te staan, maar Rayner en haar ex-man woonden er afwisselend ook. In mei kocht ze een andere woning en daarover betaalde ze belasting in een lager belastingtarief.

"Ik heb er enorm veel spijt van dat ik geen specialistische belastingondersteuning heb aangevraagd gezien mijn functie als minister van Volkshuisvesting en mijn complexe gezinssituatie", schrijft Rayner vandaag in haar ontslagbrief.

Premier Starmer reageert in een handgeschreven brief op het nieuws. "Ik vind het erg jammer dat jouw tijd als vicepremier, minister en vicevoorzitter van de Labour Party op deze manier ten einde is gekomen."

Correspondent Verenigd Koninkrijk Arjen van der Horst:

"Voor premier Starmer is nu een lastige situatie ontstaan. Eerder deze week presenteerde hij met veel bombarie 'fase twee' van zijn regering waarin hij de kiezers beloofde te 'leveren, leveren en leveren'.

Met het opstappen van Rayner dreigt dit alles te ontsporen. Een taaie partijstrijd om Rayners opvolging is een afleiding die Starmer niet kan gebruiken.

Tegelijkertijd kan hij ook opgelucht ademhalen: Starmer heeft Rayner altijd als een lastige concurrent gezien. Als oppositieleider probeerde hij haar al - zonder succes - opzij te schuiven.

De laatste weken werd in de Britse media druk gespeculeerd over een vroegtijdig vertrek van Starmer en dat Rayner in de coulissen klaarstond om hem op te volgen. Dat gevaar is nu geweken."

De politie heeft drie Rotterdammers aangehouden in een onderzoek naar een groep nepcollectanten. Ze collecteerden op verschillende plekken in Nederland voor een goed doel dat niet bestaat en haalden daar naar schatting honderdduizenden euro's mee op.

Het gaat om een 17-jarige jongen en twee mannen van 20 en 22 uit Rotterdam. Ze worden behalve van oplichting ook verdacht van witwassen.

Neppe flyers en badges

De drie hoofdverdachten werkten samen met een grote groep nepcollectanten, vaak minderjarigen. De oplichters collecteerden op verschillende plekken in het land, bijvoorbeeld op Rotterdam Centraal.

Ze spraken voorbijgangers aan met neppe flyers en badges. Geïnteresseerden konden contant of via pin geld geven. De bedragen werden daarna overgemaakt naar persoonlijke rekeningen. De politie heeft het geld nog niet teruggevonden, schrijft regionale omroep Rijnmond.

Toen een Rotterdamse wijkagent een groep jongeren herkende die zich voordeed als collectant, startten de politie en het Openbaar Ministerie een onderzoek. Daarbij werden onder meer de woningen van de verdachten onderzocht, evenals een pand aan de Vijverhofstraat. Er werden collectebussen, pinapparaten en administratie in beslag genomen.

Meer geld

De politie ontdekte ook dat sommige donateurs meer geld hebben afgestaan dan ze hadden gewild. Als iemand bijvoorbeeld 10 euro wilde geven, werd op het pinapparaat een nul toegevoegd waardoor ineens een bedrag van 100 euro werd gestort.

De drie verdachten zitten nog vast. De politie sluit meer aanhoudingen niet uit en doet verder onderzoek naar de zaak.