Het Verenigd Koninkrijk, Canada, Australië en Portugal hebben in de aanloop naar de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, die morgen begint in New York, de Palestijnse staat erkend. Frankrijk zal dat vanavond doen op een bijeenkomst bij de VN over de tweestatenoplossing. Dat land had in juli al aangekondigd dat het op de Algemene Vergadering de Palestijnse staat zou erkennen.
Daarmee willen deze landen Israël verder onder druk zetten om de oorlog in Gaza te beëindigen. Critici zeggen dat er binnen de VN meer gedaan moet worden tegen de oorlog, zoals militair ingrijpen. Maar dat gaat niet snel gebeuren, denken experts.
"Men verwacht dat de VN militaire actie onderneemt of blauwhelmen stuurt om Israël te dwingen om te stoppen", zegt Tom Buitelaar, docent War, Peace and Justice aan de Universiteit Leiden. "Als de VN dat middel wil inzetten, kan dat praktisch alleen via Veiligheidsraad, waar de Verenigde Staten als permanent lid het vetorecht hebben." Volgens hem valt te verwachten dat de VS, de belangrijkste bondgenoot van Israël, zo'n voorstel met een veto zal blokkeren.
Hij benadrukt dat de VN niet moet worden gezien als een politieagent die bepaalt waar wel of geen interventie komt, maar als een middel voor de lidstaten om samen te werken.
Vredesmissie onhaalbaar
"Er wordt ook opgeroepen om een oude resolutie in te zetten om een vredesmacht naar Gaza te sturen", vertelt hoofddocent internationaal recht aan de Rijksuniversiteit Groningen André De Hoogh. Hij doelt op resolutie 377, ook wel de Uniting for Peace Resolution genoemd.
Daarmee kan een zaak bij onenigheid in de Veiligheidsraad over vrede en veiligheid naar de Algemene Vergadering worden verplaatst. De resolutie kan volgens De Hoogh de basis zijn voor een vredesmissie, maar hij verwacht niet dat lidstaten dat zullen voorstellen.
Tijdens de oorlog een vredesmissie naar Gaza sturen lijkt hem dan ook onhaalbaar. "Een vredesmacht stuur je na een wapenstilstand om de vrede te bewaren." Anders kan zo'n stap worden gezien als inmenging in het conflict.
Wespennest
Hij vraagt zich ook af welke lidstaten aan zo'n vredesmissie zouden bijdragen. "Westerse landen zullen het niet doen." En lidstaten uit continenten als Afrika en Azië zullen volgens hem ook geen militairen sturen als westerse landen met meer macht niet bij zo'n missie betrokken zijn.
Als er al zo'n vredesmissie komt zal Israël zich ertegen verzetten, zegt De Hoogh. Hij wijst erop dat buurland Egypte bovendien bereid moet zijn om militairen toe te laten om de grens met Gaza over te steken.
Israël heeft het ook niet zo op de VN, gezien de manier waarop het land reageert op de organisatie, zegt hij. "VN-hulporganisatie voor de Palestijnen UNRWA is bijvoorbeeld de deur gewezen. Als de VN zou interveniëren, dan dreigt een wespennest waarin succes zeer onzeker is."
Meer druk op Israël
Maar dat resoluties van de Veiligheidsraad door de VS worden geblokkeerd, betekent niet dat er binnen de VN geen actie kan worden genomen. Het erkennen van Palestina als staat is volgens De Hoogh een eerste stap.
"De erkenning verstevigt zowel de juridische als de politieke positie van Palestina op internationaal niveau, bijvoorbeeld doordat de Palestijnen zich bij allerlei verdragen kunnen aansluiten. Het zet langzaam meer druk op Israël."
Israël reageert verbolgen op de aangekondigde erkenning door een aantal landen. Zo beschuldigde de Israëlische premier Netanyahu Frankrijk en Australië ervan antisemitisme aan te wakkeren. Israëlische functionarissen hebben gezegd dat Israël delen van de bezette Westelijke Jordaanoever wil annexeren als tegenreactie.
Sancties instellen
De enige realistische optie lijkt De Hoogh dat lidstaten in de VN worden opgeroepen om sancties in te stellen tegen Israël. Ook zouden lidstaten moeten toewerken naar een tweestaten- of eenstaatoplossing met gelijke rechten voor iedereen.
Beide lijken hem op dit moment niet haalbaar. "De tweestatenoplossing raakt verder uit het zicht met nieuwe nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en er zijn pogingen van Israël om heel Gaza te bezetten. Israël is ook niet geïnteresseerd om Palestijnen gelijke rechten te geven. Dus de vraag moet zijn: gaan we maatregelen nemen tegen Israël om tot een oplossing te komen van dit conflict?"
Geen goede argumenten
Een oplossing alleen via de Verenigde Naties is volgens Jan Aart Scholte, hoogleraar Globale Politiek aan de Universiteit Leiden, niet haalbaar. Volgens hem moet de druk ook vanuit andere hoeken komen.
"Dat kan via de media of de Rode Lijn-demonstraties. Als ook de Europese Unie, bedrijven en het algemene publiek sterker opstaan, dan kan met veelzijdige druk mogelijk meer worden bereikt."
Daarbij ligt ook een rol voor Nederland, dat veel meer kan doen, zegt De Hoogh kritisch. Volgens hem is de Nederlandse regering verplicht om maatregelen te nemen om een dreigende genocide te voorkomen, omdat Nederland is aangesloten bij het Genocideverdrag.
Dat Nederland een klein land is of dat het alleen niet veel kan bereiken vindt hij geen goede argumenten. "Dat je in je eentje niet effectief kunt opereren ontslaat je niet van de verantwoordelijkheid om maatregelen te nemen."