Israël treft Hamas in Qatar, de 'veilige haven' van bemiddelaars
De Israëlische luchtaanval op Hamas-leiders in Doha is niet alleen een militaire escalatie, maar ook een geopolitieke schokgolf die de diplomatieke verhoudingen het Midden-Oosten verder onder druk zal zetten. Qatar, dat al sinds 2012 de politieke leiding van Hamas huisvest en zich profileert als bemiddelaar, dreigt verder klem te komen zitten tussen de strijdende partijen in het Midden-Oosten.
Hoewel Israël de afgelopen jaren herhaaldelijk heeft gebombardeerd in Gaza, Libanon, Syrië, Jemen en Iran, geldt de aanval in Doha als ongekend. Voor het eerst treft Israël een staat die niet actief strijdt, maar juist bemiddelt in de regio.
Van bemiddelaar tot doelwitQatar speelt al jaren een sleutelrol in bemiddelingspogingen tussen Hamas en Israël. Op verzoek van de Verenigde Staten bood het een veilige haven aan Hamas-kopstukken als Khaled Meshal en later aan Ismail Haniyeh, tot Israël hem vorig jaar zomer in de Iraanse hoofdstad Teheran liquideerde.
Haniyeh werd gedood tijdens een eerdere onderhandelingsronde over de oorlog in Gaza. Ook nu voerde de Hamas-delegatie in Doha overleg over het laatste Amerikaanse voorstel voor een staakt-het-vuren.
Door juist tijdens deze gesprekken toe te slaan, wekt Israël de indruk een diplomatieke oplossing voor de oorlog in Gaza voorgoed de nek om te willen draaien. Een Hamas-woordvoerder bevestigde aan Al Jazeera dat de aangevallen leiders deel uitmaakten van het onderhandelingsteam. Hamas beweert echter dat alle hooggeplaatste leiders nog in leven zijn.
Qatar reageerde furieus op de Israëlische aanval. Woordvoerder Majed Al-Ansari van het ministerie van Buitenlandse Zaken sprak van een "lafhartige daad" en een flagrante schending van het internationaal recht. "De staat Qatar bevestigt dat het dit roekeloze Israëlische gedrag niet zal tolereren", zei hij in een verklaring.
Op door de NOS geverifieerde beelden zijn de Israëlische aanvallen in de Qatarese hoofdstad Doha te zien:
De villa die werd getroffen ligt in een diplomatieke wijk in Doha en bevindt zich niet ver van de plek waar ook de onderhandelingen met de Afghaanse Taliban hebben plaatsgevonden, een groep die eveneens op verzoek van de VS in Doha werd gehuisvest.
Amerikaanse bondgenootDe aanval werpt ook vragen op over de rol van de Verenigde Staten. Washington is een bondgenoot van Doha en beschikt over een luchtmachtbasis in Qatar. De Al Udeid-basis - de grootste buiten Amerikaans grondgebied - was in juni al doelwit van een Iraanse vergeldingsactie voor de Israëlisch-Amerikaanse luchtaanvallen op het Iraanse atoomprogramma.
"Het is duidelijk dat Israël heeft besloten van koers te veranderen", zegt Ariel Admoni, Israëlisch analist aan de Bar-Ilan Universiteit in Ramat Gan. "Zij hebben de Amerikanen ervan overtuigd dat het treffen van het Hamas-leiderschap in Doha een gamechanger zou zijn om de oorlog in Gaza te beëindigen."
Volgens Admoni moet president Trump zelf een rol hebben gespeeld bij de besluitvorming. "Trump ziet Qatar als een bondgenoot. Hij heeft recent een nauwe relatie met de emir opgebouwd en zelfs een Boeing 747 van hem gekregen. Daarom moest hij overtuigd worden dat Qatar ondanks deze aanval niet van koers zou veranderen en ik verwacht dat dat ook niet zal gebeuren."
Regionale dynamiekDe aanval volgt op maanden van Israëlische escalaties: bombardementen in Gaza en Iran, luchtaanvallen in Libanon en Syrië, drone-aanvallen in Jemen en zelfs een vermoedelijke aanval op een humanitaire vloot in Tunesië. Analisten spreken van een Israëlische strategie die zich niet langer beperkt tot buurlanden, maar die systematisch invloedssferen van tegenstanders raakt - ongeacht soevereiniteit of diplomatieke status.
Volgens Admoni zal Qatar nu steun zoeken in de Golfregio. "Doha zal een soort regionale reactie overwegen en oproepen tot stabiliteit in de regio. Zij zullen proberen andere landen achter zich te krijgen, om gezichtsverlies te vermijden en brede veroordeling te bewerkstelligen. Maar dit zal waarschijnlijk een eenmalige gebeurtenis blijven."
Voor Qatar betekent de aanval een zware beproeving van zijn rol als onafhankelijk bemiddelaar, gevangen tussen rivaliserende oorlogspartijen. Tegelijk markeert de Israëlische operatie in Doha een nieuw hoofdstuk in een oorlog die zich steeds nadrukkelijker over grenzen en continenten verspreidt, waarbij diplomatie en militaire macht scherp met elkaar botsen.