NOS Nieuws - Algemeen

Jongeren kunnen nog steeds illegale nicotineproducten kopen via Snapchat. Ondanks beloftes van het platform om de verkoop van bijvoorbeeld vapes te stoppen, zijn er nog steeds dealers te vinden. De maatregelen van Snapchat hebben geen effect, stellen artsen na onderzoek. Stichting Rookpreventie Jeugd (SRPJ) stapt daarom naar de Autoriteit Consument & Markt. De ACM kan handhaven en boetes opleggen.

De artsen zeggen dat Snapchat meerdere keren uitstel heeft kregen. Uiteindelijk reageerde het platform op 8 augustus in een brief.

"Het bedrijf beloofde kort gezegd verbeterde slang- en emoji-detectie, accountblokkades, filters voor tieners en extra ouderlijk toezicht", schrijven de artsen. "Snapchat verzocht om geheimhouding van de details van de brief."

Zoekresultaten

Een speciaal jongerenpanel heeft onderzoek gedaan onder leiding van artsen van het Leids Universitair Medisch Centrum en het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Vijftien jongeren tussen de 13 en 18 jaar voerden op twee momenten voor en na 8 augustus zoekopdrachten uit.

Dat deden ze met met zestien termen voor nicotineproducten, ook met slang-woorden die jongeren zelf aandroegen. Ze ontdekten dat de maatregelen van Snapchat in de praktijk niet werken.

Woorden die het platform in de gaten houdt, zoals vape, leverden inderdaad weinig zoekresultaten op, maar met woorden zoals snabba (snus) en gerroes (sigaretten of joints) waren wel eenvoudig dealers te vinden. Dat gold ook voor woorden als peuk en sigaret.

In strijd met de wet

Het is simpelweg in strijd met de wet, zegt de advocaat van de stichting Laura van Gijn. Ze noemt de Digital Services Act, in het Nederlands vertaald als de digitaledienstenwet. "Die nieuwe Europese wetgeving verplicht kortgezegd socialemediaplatforms om beveiligingsmaatregelen te nemen om kinderen te beschermen."

"Techbedrijven hebben een heel belangrijke rol in onze samenleving. Dus er wordt meer van ze verwacht", zegt Van Gijn. "Een van die dingen is dat als jij een online platform aanbiedt dat beschikbaar is voor kinderen, jij verplicht bent om een hoog niveau van bescherming te garanderen."

NOS op 3 zocht al eens uit hoe vapen zo groot kon worden:

De Europese Commissie ziet de beschikbaarheid van vapes en sigaretten voor kinderen als een hoog risico, legt Van Gijn uit. Als het een platform niet lukt om dit soort spullen van het platform af te halen, zou het volgens de Europese richtlijnen een 18-plusplatform moeten worden.

'Ernstig verslaafd raken'

In juni eiste de Stichting Rookpreventie Jeugd al van Snapchat dat het meer moest doen om de verkoop van vapes tegen te gaan. Vapes met een smaakje waren toen al ruim een jaar verboden in Nederland, maar op Snapchat verkopen dealers die nog steeds. Minderjarigen vinden zo via Snapchat snel een dealer.

"We zien dat steeds meer jongeren ernstig verslaafd raken aan nicotine door deze producten", legde longpatholoog Daniëlle Cohen van het Leids Universitair Medisch Centrum uit. "Met grote gevolgen voor hun mentale en fysieke gezondheid."

Een nest van Aziatische hoornaars is gisteravond uit een boom gevallen in Den Bosch. Omdat de hoornaars agressief waren, heeft de politie de omgeving afgezet, schrijft Omroep Brabant.

Het nest viel door onbekende oorzaak op een stoep in een woonwijk. Via Burgernet werd een melding verstuurd met de waarschuwing dat mensen op afstand moesten blijven. Volgens de regionale omroep kwamen verschillende buurtbewoners kijken naar het nest.

Een omwonende zou de gemeente hebben gebeld, maar kreeg daar geen gehoor. Uiteindelijk is de lokale imkervereniging ingeschakeld. "Als we gebeld worden, komen we, want je kan een nest niet dagen laten liggen, maar fijn is anders", zegt imker Elphaidis L'or.

Klein nest

Twee imkers hebben de wespen opgezogen met een speciale stofzuiger en het nest verwijderd. "Het was nog een klein nest. Sommige nesten worden zo groot als een skippybal", aldus L'or. De straat is daarna weer vrijgegeven.

Het nest is in een soort vriezer gestopt. "Daar moet het dan een paar dagen of weken inzitten onder heel lage temperatuur om zeker te weten dat ze dood zijn. De hoornaars kunnen namelijk veel hebben", legt de imker uit.

Het aantal Aziatische hoornaars neemt toe in Nederland. Het dier is een invasieve exoot, een insect dat hier niet van nature voorkomt. Bestrijders hebben het druk deze zomer, zeiden ze tegen de NOS.

Allergisch

Recent werden verschillende mensen gestoken door Aziatische hoornaars. Dat kan gevaarlijk zijn voor wie allergisch is. Zo werd in Amersfoort een vrouw gestoken die dat maar net overleefde. Ook de Europese hoornaar kan gevaarlijk zijn. Die viel in Limburg wandelaars aan, waarna een aantal mensen naar het ziekenhuis moest.

Bij een afvalverwerkingsbedrijf in Deurne heeft vanochtend een grote brand gewoed. Rond 09.15 uur was het vuur onder controle. De brandweer is nog bezig met nablussen.

Bij de brand kwam veel rook vrij. Daarom werd twee keer een NL-Alert verstuurd. Omwonenden werd geadviseerd ramen en deuren dicht te houden en de ventilatie uit te zetten. Dat advies is rond 11.00 uur weer ingetrokken.

Een basisschool in de buurt van het bedrijf blijft de hele dag dicht, bevestigt een woordvoerder aan Omroep Brabant. Ook de milieustraat naast de afvalverwerker blijft de hele dag gesloten. De rest van het bedrijventerrein is weer bereikbaar.

Zo zag de brand eruit:

Over de oorzaak van de brand is nog niets bekend. De brandweer kwam met meerdere voertuigen, onder meer uit Limburg, ter plaatse en kon voorkomen dat het vuur oversloeg naar andere gebouwen.

Het bedrijfspand zelf bleek niet meer te redden. Rond 08.00 uur liet de brandweer het gebouw daarom gecontroleerd uitbranden. "Hiermee proberen we onnodig waterverbruik en waterverontreiniging te voorkomen."

As en roetdeeltjes

In de omgeving zijn metingen verricht om te kijken of er gevaarlijke stoffen vrijkomen. Uit onderzoek blijkt dat er geen asbest is vrijgekomen.

Wel zijn er as en roetdeeltjes in de directe omgeving neergekomen. Opruimen is niet gevaarlijk, zegt de brandweer. Mensen mogen de deeltjes bij het restafval gooien. Het advies is wel om daarna de handen te wassen met water en zeep.

Goedemorgen! Een belangrijke dag in de Tweede Kamer, daar wordt gedebatteerd over de politieke situatie die is ontstaan na het vertrek van alle ministers en staatssecretarissen van NSC. Later vandaag ook weer sport: het is de vijfde dag in de Vuelta.

Eerst het weer: vroeg in de ochtend zijn er lokaal nog wat mistbanken, maar die verdwijnen snel. Daarna volgt een vrij zonnige en vrijwel droge dag. Het wordt 22 graden aan de kust tot 27 graden in het zuidoosten.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In Amsterdam en op andere plekken in het land is stilgestaan bij de dood van de 17-jarige Lisa en het geweld tegen vrouwen. Lisa werd vorige week met geweld om het leven gebracht toen ze vanuit Amsterdam naar huis fietste.

Gisteravond en vannacht kleurden verschillende gebouwen oranje, zoals kroegen, nachtclubs en het Centraal Station van Amsterdam. Ook in andere steden kleurden bekende plekken oranje, waaronder de Erasmusbrug in Rotterdam. Daarmee schaarden de steden zich achter de actie die was opgezet door het Amsterdamse uitgaansleven.

Oranje is de kleur die de VN gebruikt als symbool voor een toekomst zonder geweld tegen vrouwen en meisjes. De initiatiefnemers willen een krachtig signaal afgeven tegen femicide en seksueel geweld. Ze pleiten voor structurele verandering om vrouwen zich veilig te laten voelen in de stad en in het uitgaansleven.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De Amerikaanse popster Taylor Swift gaat trouwen. Haar vriend Travis Kelce heeft haar ten huwelijk gevraagd. Het beroemde koppel heeft dat gisteravond aangekondigd op Instagram. De post werd binnen een half uur bijna drie miljoen keer geliket.

Fijne woensdag!

De Tweede Kamer komt vandaag opnieuw van zomerreces terug voor een spoeddebat. Dit keer gaat het niet direct over het conflict Israël-Gaza, maar over 'de ontstane politieke situatie', zoals de Tweede Kamer het omschrijft. De fractievoorzitters van alle vijftien partijen discussiëren vanaf 10.15 uur met premier Schoof en zijn twee overgebleven vicepremiers, Hermans (VVD) en Keijzer (BBB), over de vraag hoe nu verder? En kan het land nog bestuurd worden?

Want het demissionaire kabinet-Schoof bestaat sinds een paar dagen alleen nog maar uit VVD en BBB. Vrijdagavond stapte NSC uit het kabinet vanwege onenigheid over aanvullende maatregelen tegen Israël. Begin juni was de PVV al vertrokken en viel het kabinet.

Debat live

Het debat is vanaf 10.15 uur te volgen op NPO 1, via NOS.nl en in de NOS-app. Online is het onder meer te volgen via een liveblog en op NPO Radio 1 zijn nieuwsflitsen.

Een kabinet van twee partijen is op zichzelf niet per se een probleem, zolang er maar voldoende zetels zijn om maatregelen door de Tweede Kamer te krijgen. Het kabinet-Schoof steunt nog op 32 zetels. Dat is erg weinig om met enige slagkracht het land te besturen, zeker omdat het niet uitgesloten is dat Schoof en zijn bewindslieden na de Tweede Kamerverkiezingen eind oktober nog wel even door moeten. De vorige kabinetsformatie duurde ruim zeven maanden.

Eén van de eerste sprekers in het debat vandaag is PVV-leider Geert Wilders, met 37 zetels de grootste partij. Zijn toon is doorgaans hard en hij zal premier Schoof duidelijk maken dat hij dit kabinet alleen wil steunen als er onmiddellijk een asielstop komt. Dat zit er niet in.

Aan de andere kant zullen linkse oppositiepartijen als GroenLinks-PvdA en de SP Schoof eventueel een helpende hand willen bieden, onder één duidelijke voorwaarde: het kabinet moet onmiddellijk hardere maatregelen nemen tegen Israël. Dat lukte NSC-minister Veldkamp vrijdag al niet en daarom stapte hij op. De kans is klein dat VVD en BBB nu wel een draai maken.

Weinig steun

Zoals het er nu uitziet, kan het uitgedunde kabinet-Schoof op weinig steun van oppositiepartijen rekenen, zeker met nieuwe Tweede Kamerverkiezingen in zicht. Partijen willen zich liever profileren dan zich te veel verbinden aan een noodlijdend kabinet.

De afgelopen dagen circuleerden tal van scenario's, zoals het D66-plan om een "nationaal kabinet" te vormen: een noodkabinet met nieuwe bestuurders onder leiding van Schoof. Ook werd gesproken over de aanstelling van een verkenner en de start van een mini-formatie. Verder kwam het plan langs om de NSC-posten (vijf ministers en vier staatssecretarissen) in te vullen met topambtenaren met kennis van de dossiers.

Duidelijk

Geen van deze voorstellen zal vandaag een meerderheid halen, is de verwachting. VVD en BBB voelen er ook niets voor en willen de NSC-plekken vullen met eigen mensen. Premier Schoof stuurde gisteravond nog een brief aan de Kamer waaruit duidelijk wordt dat het snel opvullen van de lege plekken volgens hem het beste is. Hij schrijft: "Het is van het allergrootste belang dat het kabinet op korte termijn weer op volle slagkracht komt en aan de slag kan met het oplossen van de urgente vraagstukken die er liggen.

De twee partijen zijn het al eens geworden over de verdeling van de ministersposten. Schoof zal de Kamer dus moeten overtuigen dat een opvulling met nieuwe VVD- en BBB-politici de beste optie is. En wat hij precies bedoelt met "urgente vraagstukken".

De premier zal misschien ook nog wel zijn irritatie laten merken over het NSC-vertrek. In zijn brief dinsdagavond laat hij dat ook nog doorschemeren. Het kabinet, ook demissionair, is verantwoordelijk voor een ordentelijk landsbestuur, vindt hij. "Het tussentijdse vertrek van bewindspersonen draagt hier niet aan bij."

Chaos

Harde verwijten zullen in de plenaire zaal vandaag zeker over en weer vliegen. "Chaos", sneerde menig Haags politicus al de laatste dagen. NSC zal door de overgebleven partijen VVD en BBB verweten worden te snel weggelopen te zijn, terwijl er nog gewerkt werd aan een plan voor een hardere aanpak van Israël. NSC zal zeggen dat het de "druppel was die de emmer liet overlopen".

Het debat staat tot 18.00 uur gepland, maar een eindtijd is eigenlijk niet te voorspellen.

Het onbemande ruimtevaartuig Starship is met succes de ruimte in geschoten voor een testvlucht en ook weer teruggekeerd. Starship steeg op vanaf de basis van ruimtevaartbedrijf SpaceX in Texas en landde na ongeveer een uur gecontroleerd en bijna rechtop in de Indische Oceaan.

Daarna was op beelden van SpaceX een ontploffing in het water te zien:

Het verlies van Starship na de landing in het water was verwacht, meldt het bedrijf. De missie had onder meer als doel om het lanceren van satellieten vanaf de raket te oefenen en dat is gelukt, zegt SpaceX. Ook is volgens het bedrijf het nieuwe herbruikbare hitteschild succesvol getest.

Groter dan Domtoren

Het raketsysteem is groter dan de Domtoren in Utrecht. Het bestaat uit twee delen die na de lancering van elkaar loskomen: de ongeveer 70 meter lange Super Heavy-booster en de ongeveer 50 meter lange bovenste trap, ook Starship genoemd. Beide delen zijn ontworpen om meerdere keren gebruikt te worden.

De afgelopen dagen moest het bedrijf van Elon Musk de lancering twee keer uitstellen, eerst door technische problemen en gisteren vanwege het slechte weer. SpaceX heeft meerdere tegenslagen met de raket gehad. Verschillende onbemande vaartuigen zijn ontploft.

Elon Musk wil in de toekomst met zijn Starships mensen naar Mars brengen. Om de astronauten in leven te houden, moeten er dan ook voorraden en een reactor mee. "Dat is een logistieke nachtmerrie", zei een ruimtevaartingenieur in mei tegen de NOS.

De politie in Argentinië heeft een inval gedaan in het huis waar een schilderij uit de Goudstikker-collectie zou hangen dat door de nazi's was gestolen, maar het schilderij is niet gevonden. Het olieverfschilderij Damesportret van Giuseppe Vittore Ghislandi werd deze week na bijna tachtig jaar door AD-journalisten opgespoord.

Het werk uit de 17de eeuw was in de oorlog in het bezit van kunsthandel Goudstikker. Toen de Joodse eigenaar op de vlucht voor de nazi's was verongelukt, werd de collectie voor veel te lage prijzen aan hoge nazi's verkocht.

Het portret van de Italiaanse gravin Colleoni kwam in handen van de nazi Friedrich Kadgien. Hij nam het mee toen hij na de oorlog naar Zuid-Amerika vluchtte. Aangenomen wordt dat het werk na zijn dood in de familie bleef en bij een van zijn dochters is beland.

Makelaarssite

Het schilderij dook deze week op op een foto van een Argentijnse makelaarssite. Het lijkt erop dat het na de ontstane ophef naar een andere locatie is gebracht.

De foto van het schilderij boven een groene driezitsbank was ook in Argentinië groot nieuws, omdat het doek al tientallen jaren op een internationale opsporingslijst staat.

'Bingo!' Zo ontdekte een AD-journalist nazi-roofkunst op een makelaarssite:

Volgens Argentijnse media viel een tiental agenten het huis in de kustplaats Mar del Plata binnen. Zij zouden hebben geconstateerd dat het interieur van de woonkamer niet meer lijkt op dat van de foto op de makelaarssite.

Officier van justitie Carlos Martínez zei na de inval dat het schilderij niet meer boven de bank in de woonkamer hing en dat alleen een oude karabijn en een revolver in beslag zijn genomen. Het onderzoek naar het verdwenen schilderij gaat door, zei hij.

Kleurverschillen in behang

De inval in het huis van de familie Kadgien vond gistermiddag plaats, weet Peter Schouten. Hij is correspondent voor het AD in Argentinië. Volgens Schouten moet het schilderij er zeker tot begin augustus aan de muur hebben gehangen.

"We hebben zeer recent fotomateriaal gekregen van binnenin het huis. "Dus het schilderij is vlak daarna weggehaald of nadat de publicaties in de media erover waren verschenen", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Hoewel het schilderij er niet meer hing, heeft de politie bij de huiszoeking wel kleurverschillen aangetroffen op de plek waar het schilderij hing, zegt Schouten. "Daar hangt nu een groot kleed met paarden en wat natuurafbeeldingen waarvan de politie zegt dat het lijkt of daar eerder iets anders heeft gehangen."

Moeizaam contact

Schouten probeerde ook zelf in contact te komen met de bewoonster van het huis. Dat ging uiterst moeizaam, maar uiteindelijk kon hij wat vragen opsturen via Instagram. "Ik heb een paar hele basisvragen gesteld. Zo van, weet u waar het schilderij vandaan komt? Wat vindt u van dit verhaal? Bent u eventueel bereid om het schilderij terug te geven aan de erven Goudstikker?"

Daarop werd hij geblokkeerd. "En ze veranderde ook haar naam op Instagram, haalde de foto weg van de verkoopadvertentie van het huis en daarna is de hele advertentie weggehaald. Opvallend was wel dat ze bij de huiszoeking aanwezig was. Ze heeft naar mijn weten niks gezegd, maar ze was er wel. Ze is niet opgepakt."

Volgens Schouten neemt de Argentijnse justitie de zaak zeer hoog op. "Ze hebben snel gehandeld en daar staat justitie in Argentinië niet om bekend. Ik denk ook dat er internationaal best veel op het spel staat. Daarom wordt alles op alles gezet om toch dat schilderij terug te vinden, maar waar het is, dat weet alleen mevrouw Kadgien op dit moment."

In Abcoude is aan het begin van de jaarlijkse feestweek stilgestaan bij de dood van de 17-jarige Lisa. Het evenemententerrein viel om 22.00 uur stil, waarna de kerkklokken in het dorp twee minuten luidden. Daarop volgde applaus.

"De familie van Lisa was erbij en is diep geraakt", liet een woordvoerder van Namens de Familie na afloop weten. "Ze voelen zich gesteund en ontroerd door de grote betrokkenheid van het hele dorp."

Vorige week, in de nacht van dinsdag op woensdag, werd het 17-jarige meisje uit Abcoude dood aangetroffen langs een doorgaande weg in Duivendrecht. Ze bleek door grof geweld om het leven te zijn gekomen. Er zit een man vast in deze zaak.

In Amsterdam en op andere plekken in het land is ook stilgestaan bij de dood van Lisa en het geweld tegen vrouwen. Gisteravond en vannacht kleurden verschillende gebouwen oranje, zoals kroegen, nachtclubs en het Centraal Station van Amsterdam. Ook in andere steden kleurden bekende plekken oranje, waaronder de Erasmusbrug in Rotterdam. Daarmee schaarden de steden zich achter de actie die was opgezet door het Amsterdamse uitgaansleven.

Oranje is de kleur die de VN gebruikt als symbool voor een toekomst zonder geweld tegen vrouwen en meisjes. De initiatiefnemers willen een krachtig signaal afgeven tegen femicide en seksueel geweld. Ze pleiten voor structurele verandering om vrouwen zich veilig te laten voelen in de stad en in het uitgaansleven.

Clubs, veel kroegen en culturele instellingen deden mee met de actie:

In Hoorn hebben zo'n tweehonderd mensen meegedaan aan een stille fietstocht door de stad. Ze vertrokken in het donker vanaf het stadhuis. "Iedereen moet zich veilig voelen in de stad en veilig over straat kunnen. Wij weigeren ons door angst te laten regeren, dus we gaan fietsen. In stilte", zei de organisator voor vertrek.

De fietsers gingen bewust over onverlichte fietspaden, door parkjes en langs plekken waar weinig woningen staan. "Het parkje waar wij net doorheen fietsten, lag vroeger op mijn route naar mijn werk. Ik fietste altijd om en dat zal ik nog doen. Toen ik dit aan mijn partner vertelde, begreep hij dit niet, want: daar zijn toch geen mensen? Toen werd mij pas duidelijk hoe anders de belevingswereld van mannen is", zegt een vrouw.

Onder de deelnemers waren niet alleen vrouwen. "We staan hier als maatschappij, samen. Het is belangrijk dat we erkennen dat er een probleem is. Laten we met zijn allen aan een nacht werken die veilig is voor ons allemaal", zegt een mannelijke deelnemer tegen de streekomroep WEEFF.

Een gewapende groepering heeft in de jungle in het zuidoosten van Colombia zeker 34 militairen ontvoerd. Dat gebeurde na een confrontatie waarbij elf guerrillastrijders werden gedood.

De guerrillastrijders maken deel uit van de EMC (Centrale Generale Staf), een groep voormalige FARC-leden die het niet eens is met het vredesakkoord dat de militante beweging FARC in 2016 met de Colombiaanse regering sloot. Bij de gevechten is een commandant van de groep gedood, zei minister Pedro Sanchez van Defensie.

De ontvoering gebeurde na die confrontatie, zei Sanchez. Toen de militairen al bezig waren het gebied te verlaten werden ze omsingeld door gewapende burgers.

"Dit is een illegale criminele daad, gepleegd door mensen in burgerkleding", aldus Sanchez. "Dit is kidnapping."

Menselijk schild

In juni dit jaar was er een soortgelijke ontvoering. Toen werden 57 militairen twee dagen gegijzeld. Ze werden bij een militaire operatie bevrijd. Volgens minister Sanchez zat de EMC ook achter die ontvoering en werden de militairen vastgehouden om als menselijk schild te dienen.

De jungle in het zuidoosten van het land staat bekend als gebied waar cocaplanten worden geteeld voor de productie van cocaïne. Een groot deel van de lokale bevolking is daarvan afhankelijk.

De drugshandel is net als illegale mijnbouw een inkomstenbron voor de gewapende rebellen, die in verschillende groepen zijn georganiseerd zoals de EMC en de ELN. Bij gevechten zijn sinds de jaren 60 honderdduizenden doden gevallen.

De laatste tijd laait het geweld ook elders in Colombia regelmatig op. Vorige week vielen er 18 doden en 40 gewonden bij aanslagen in de stad Cali in het zuiden en bij Amalfi in het noordwestelijke departement Antioquia. Het geweld werd toegeschreven aan verschillende dissidente FARC-afsplitsingen.

Correspondent Boris van der Spek:

"Hoewel geweld in Colombia nooit ver weg is, zeker niet in de regio's waar gewapende groeperingen nog altijd actief zijn, is het opmerkelijk hoe zwaar de terreur van de afgelopen tijd is. Het toont aan dat de aanpak van president Gustavo Petro, zelf een oud-guerrillastrijder die bij zijn aantreden beloofde vrede te sluiten met de nog actieve bewegingen, niet heeft gewerkt.

Het probleem voor de huidige regering is onder meer de versplintering van de groeperingen, de vele criminele activiteiten waar ze zich mee bezighouden en de corruptie op lokaal en regionaal niveau.

De ontvoering van militairen, aanslagen met explosieven zoals vorige week of de moord op presidentskandidaat Miguel Uribe: in de opmaat naar de verkiezingen van volgend jaar zal met name de rechtse, Colombiaanse oppositie het vooral over veiligheid in het land hebben."

De beschadigde hoogspanningsmast in Franeker is veiliggesteld, meldt netbeheerder Tennet. De mast kon rond 21.30 uur met een kraan worden gestabiliseerd.

Gistermiddag voer een schip met een kraan tegen de hoogspanningskabels. Zowel de mast als twee kabels raakten beschadigd. Daardoor kwamen 25.000 Friese huishoudens zonder stroom te zitten.

Tennet is sindsdien bezig met reparaties. De omgeving had gisteravond rond 21.30 uur weer stroom, maar de schade aan de mast is nog niet verholpen.

Gebied ontruimd

Door de aanvaring was de mast instabiel geworden en was er een risico dat hij zou omvallen. Om verder te kunnen met herstelwerkzaamheden, moest de mast eerst met behulp van een kraan worden gestabiliseerd. Dat bleek uiteindelijk een tijdrovende klus die de hele dag in beslag nam.

Het gebied rondom de getroffen mast werd gisteren uit voorzorg ontruimd en ook het treinverkeer tussen Leeuwarden en Harlingen werd gestremd. Tijdens het stabiliseren van de mast werd vandaag ook een noodverordening afgeroepen om de veiligheid te bewaken.

Nu de mast is gestabiliseerd, kan de omgeving ook weer worden vrijgegeven, zegt Tennet. Ook het treinverkeer tussen Leeuwarden en Harlingen kan worden opgestart. NS laat weten dat de Arriva-treinen vanaf morgen weer normaal rijden.

Opgelucht

Morgen gaat de netbeheerder verder met de inspectie en wordt alle schade in kaart gebracht. Daarna kunnen de herstelwerkzaamheden in gang worden gezet.

Locoburgemeester Kees Arendz van de gemeente Waadhoeke, waar Franeker onder valt, is opgelucht dat de werkzaamheden aan de mast geslaagd zijn. "Het stabiliseren is helemaal goed verlopen", zegt hij tegen Omrop Fryslân. "We zijn blij dat het vanavond nog voorbij is, want we hebben het geduld van de ondernemers wel op de proef gesteld."

De gemeente Amsterdam heeft een bedrag van ongeveer 21 miljoen euro per ongeluk twee keer overgemaakt aan een groep leveranciers. Dat schrijft wethouder Hester van Buren (Financiën) in een brief aan de raad. De wethouder spreekt van een menselijke fout.

Het ging mis toen een gemeentemedewerker vorige week per ongeluk een functionaliteit aanklikte, waardoor de uitbetaling van 677 facturen twee keer in gang werd gezet. De dubbele betaling werd volgens Van Buren de volgende ochtend gelijk opgemerkt, waarna contact is opgenomen met alle 583 leveranciers.

Ongeveer 8 miljoen euro is inmiddels teruggestort. De wethouder verwacht geen problemen met de terugbetaling, schrijft ze. "Het gaat om partijen en bedrijven met wie de gemeente een vaste relatie heeft. Dat maakt verrekening met nog openstaande of toekomstige facturen ook mogelijk."

Om een dergelijke blunder in de toekomst te voorkomen, heeft Van Buren opdracht gegeven om de functionaliteit die per ongeluk is aangeklikt, direct uit te schakelen.

Problemen bij nieuw factureringssysteem

De fout werd gemaakt in een nieuw factureringssysteem, genaamd Amsterdam Financieel en Inkoop Systeem (Afis). De gemeente stapte begin dit jaar over op dit systeem. Dat ging niet zonder slag of stoot: door technische problemen bij het overstappen bleven tienduizenden facturen onbetaald en liep de gemeente een betalingsachterstand op.

In februari had de gemeente een betalingsachterstand opgelopen van meer dan 200 miljoen euro. De wethouder stelde 700.000 euro beschikbaar om de problemen op te lossen, maar wat volgde was een maandenlange reparatieduur waarin de onbetaalde facturen zich bleven opstapelen en de kosten bleven stijgen, schrijft stadsomroep AT5.

Uiteindelijk kostte het herstel meer dan 2,8 miljoen euro, een verdrievoudiging, er werden meerdere spoeddebatten over gevoerd in de gemeenteraad. Vanwege de problemen dienden verschillende oppositiepartijen een motie van afkeuring in tegen wethouder Van Buren.

In het Gelderse Heerde zijn verschillende archeologische vondsten gedaan. Archeologen stuitten de afgelopen weken bij werkzaamheden op een prehistorisch grafveld en grafmonument. Vandaag werden de uitkomsten bekendgemaakt.

Het grafveld dateert volgens de gemeente Heerde uit de midden ijzertijd (ongeveer 500-250 jaar voor Christus). Het monument is nog ouder en dateert volgens de onderzoekers uit de late steentijd, zo'n 5000 jaar geleden.

Volgens de gemeente is de vondst uniek. "Grafvelden worden niet vaak ontdekt en zijn bovendien schaars in de nabijheid van een middeleeuwse dorpskern zoals in Heerde. Het is bovendien bijzonder dat er grafmonumenten uit verschillende perioden op één locatie worden gevonden."

Het gaat onder meer om verschillende greppels die in de ijzertijd werden gegraven bij het maken van een grafheuvel voor een crematiegraf.

Ook werd een rechthoekige kuil gevonden met resten van een zogenaamde touwbeker uit de late steentijd. Zulke bekers van aardewerk werden in die tijd - toen doden niet werden gecremeerd maar begraven - meegegeven als grafgift.

In de omgeving van de opgravingen werden eerder al archeologische vondsten gedaan. Daarop besloot de gemeente meer onderzoek te laten doen.

"Toerist, ga naar huis", zo luidt de boodschap in steeds meer Europese steden. Kopenhagen probeert de groeiende weerstand voor te zijn en is op zoek naar de toerist die zelf bijdraagt.

Als de Deense Soren Rud door de straten van Nyhavn (oftewel Nieuwe Haven) loopt, is dat duidelijk niet voor z'n plezier. In de zomerse hitte baant hij zich een weg door de mensenmassa met toeristen. Middenin de massa staat een man die zich in een warm Mickey Mouse pak heeft gehesen en zich aanbiedt om met toeristen op de foto te gaan .

"Kijk om je heen", zegt Rud. "Deense bewoners zie je hier niet. Zij proberen deze plek 's zomers zoveel mogelijk te mijden." Rud is voorzitter van de bewonersvereniging en wil vooral meer spreiding van toeristen over een groter deel van de stad. "Dat zou de druk op ons iets verlichten. Wij hebben hier echt last van. Maar het zou ook goed zijn voor de toerist zelf. Eens iets anders zien dan de massa."

Inzetten op nieuw soort toerist

Grote protesten zijn er in Kopenhagen nog niet geweest. Maar het aantal toeristen in de Deense hoofdstad groeit snel. En daarom probeert de gemeente Kopenhagen, in samenwerking met het toerismebureau en toeristattracties, om met nieuwe initiatieven lokale bewoners tegemoet te komen.

Zo maakt het toerismebureau Wonderful Copenhagen geen reclame meer voor Nyhavn. En wordt er geïnvesteerd om een nieuw soort toerist aan te trekken: de toerist die een steentje bijdraagt. Op de meer onbekende plekken worden toeristen beloond voor een inspanning die de stad ten goede komt. Beloningen variëren van een gratis ijsje, maaltijd en concert tot een sauna-bezoek.

Gratis vaartochtje voor afval

Eric Ziengs, half Nederlands, is de eigenaar van GoBoat, elektrische bootjes in Kopenhagen. Hij biedt toeristen op bepaalde dagen gratis varen aan, als ze afval uit het water vissen. "Het is belangrijk dat toeristen niet op de stad teren, maar er deel van uitmaken, net als lokale bewoners dat doen", zegt hij. De gratis vaartochtjes zijn wel 's ochtends vroeg, als het rustig is. Dat is voor de enthousiaste groep toeristen die is opgedoken geen probleem. Eerst krijgen ze uitleg over de omgeving en de haven, vervolgens worden ze uitgerust met groene visnetjes.

Voor de zes toeristen in bootje nummer 36, afkomstig uit Nederland, Brazilië en Spanje, zit er duidelijk een wedstrijdelement in. Want veel afval is er in de Kopenhaagse haven niet te vinden. "Eropaf", roept de Spaanse Martina strijdlustig, als er in een hoekje van de haven wat plastic en een klein papieren Deense vlaggetje worden gesignaleerd.

De Nederlandse Jasper Kadijk haalt tevreden een zwarte sticker met piraatmotief uit het water. Een ander geel voorwerp dat hij met zijn visnet bij een woonboot probeert te vangen, laat hij zitten. "Ik denk dat het onderdeel van de woonboot is", lacht hij. "Ik vind dit veel leuker dan een rondvaartboot met een guide die me in mijn moedertaal vertelt waar ik naar moet kijken", zegt de Spaanse Victor Arranz. "Je voelt je meer een deel van het geheel."

Dat is precies het doel, vertelt Matias Thuen Jorgensen, hoofd van het Centrum voor Toerisme-onderzoek aan de Roskilde-Universiteit. "Het is een poging om een antwoord te vinden op over-toerisme en de aandacht te vestigen op toeristen die positief bijdragen. De hoop is dat dit initiatief zal groeien."

Regelgeving om toerisme te beperken

Er zijn andere factoren die volgens Jorgensen een rol spelen. Zo heeft Denemarken al langer regelgeving die het buitenlandse investeerders onmogelijk maakt om in Denemarken woningen te kopen om deze korte perioden, zoals bij Airbnb, te verhuren. Daarom zijn oplopende huizenprijzen die door Airbnb-speculanten worden veroorzaakt Kopenhagen deels bespaard gebleven. Deense inwoners mogen hun woning wel maximaal 70 dagen per jaar via Airbnb verhuren.

Ook zou het cruiseschip-verkeer kunnen worden beperkt. Jorgensen: "In de Noord-Deense stad Aalborg is dat al gebeurd. Daar rekende de gemeente uit dat de stad meer verdient aan conferenties en zakentoeristen dan aan de cruise-toerist".

In Kopenhagen zit een beperking van cruiseschepen er niet in omdat het daar wel veel geld oplevert. "Kopenhagen is een begin- en eindpunt voor veel cruisetochten, waarbij toeristen meerdere dagen in de hoofdstad verblijven", aldus Jorgensen.

Volgens hem kan groeiende aandacht voor de toerist die bijdraagt voor een positieve ontwikkeling zorgen: "Het gaat vooral om een nieuwe mindset bij toeristen."

De vraag blijft of het leidt tot minder toeristen in de geijkte hotspots. "Veel toeristen willen nou eenmaal de bekende plaatjes, die niet het meest spannend zijn, maar een grote aantrekkingskracht hebben. Dat is een psychologisch mechanisme dat moeilijk te breken is."

De Amerikaanse popster Taylor Swift gaat trouwen. Haar vriend Travis Kelce heeft haar ten huwelijk gevraagd. Het beroemde koppel heeft dat aangekondigd op Instagram. De post werd binnen een half uur bijna drie miljoen keer geliket.

Swift is een van de succesvolste artiesten ooit. Haar laatste tour bracht ruim 2 miljard dollar op. Op Spotify is ze de meest beluisterde artiest. Haar nummers werden ruim 100 miljard keer gestreamd.

Taylor Swift en Travis Kelce hebben ongeveer twee jaar een relatie. Voordat Swift haar toekomstige echtgenoot ontmoette had ze onder meer relaties met verschillende andere artiesten, onder wie Harry Styles en John Mayer.

De fans van Swift staan bekend als erg fanatiek en worden 'Swifties' genoemd. Ze trekken vaak meerdere dagen uit voor een concertbezoek. Ook komen er vaak veel fans uit andere landen op de concerten af.

Haar aanstaande is een bekende American Football-speler. Hij komt uit voor de Kansas City Chiefs.

Duizenden Israëliërs hebben vandaag het land deels lamgelegd tijdens de zogeheten "Dag van Ontregeling". Onder de leus "Israël staat samen" eisten demonstranten een onderhandelingsakkoord met Hamas over de vrijlating van de gijzelaars en een einde aan de oorlog in Gaza. De protesten richten zich expliciet tegen premier Netanyahu, die volgens de demonstranten een akkoord blokkeert.

De protesten begonnen precies om 6:29 uur, het tijdstip waarop op 7 oktober 2023 de terroristische aanval van Hamas begon. Over het hele land werden wegen geblokkeerd, banden in brand gestoken, en de namen van de gijzelaars voorgelezen. Daarna volgden demonstraties bij woningen van ministers en later op de dag een massale mars naar Hostages Square in Tel Aviv.

Demonstranten blokkeerden onder andere de Ayalon-snelweg in Tel Aviv, waar brandende autobanden voor chaos zorgden. De politie greep in om wegen vrij te maken. Ook elders in het land werd het verkeer ontregeld.

Door de brandende autobanden liep het verkeer rond Tel Aviv vast:

Het Hostages and Missing Families Forum, de belangrijkste groep die opkomt voor de gijzelaars, riep het ministerie van Transport op extra openbaar vervoer naar Tel Aviv in te zetten om deelname te vergemakkelijken. Veel bedrijven gaven medewerkers vrij om te demonstreren.

Volgens Zohar Avigdori, een van de organisatoren van de protestmars in Tel Aviv, zijn de eisen duidelijk en onveranderd: "breng de gijzelaars zo snel mogelijk terug, zeker nu er een voorstel van Hamas op tafel ligt. We roepen de regering op om naar haar volk te luisteren - beëindig deze oorlog onmiddellijk."

"Burgerlijke druk is de enige manier om ze in beweging te krijgen dus marcheren we vandaag opnieuw met tienduizenden van Tel Aviv Centraal Station naar Hostages Square. We willen het vorige protest overtreffen, zowel in omvang als in intensiteit."

Ondertussen gaat de Israëlische aanval op en rond Gaza-Stad in alle hevigheid door. Volgens het Israëlische leger zoekt het daar naar wapens en tunnels van Hamas. Maar volgens de bewoners is Israël bezig met een bewuste campagne van vernieling om de bevolking te dwingen te vertrekken naar het zuiden van de enclave.

Netanyahu weigert 'deelakkoord' te bespreken

Israël bereidt zich ook voor op een nieuw grootschalig offensief in Gaza-Stad, dat het als het laatste bolwerk van Hamas beschouwt. De bevolking van Gaza blijft vluchten naar het zuiden, vooral richting Khan Younis en Al-Muwasi. Lokale autoriteiten melden dat bij Israëlische aanvallen maandag en dinsdag zeker 34 Palestijnen zijn gedood, onder wie journalisten en helpverleners bij het Nasser-ziekenhuis in Khan Younis.

Het Israëlische veiligheidskabinet komt vandaag voor het eerst sinds weken voltallig bijeen. Vorige week stemde Hamas in met een bemiddelingsvoorstel voor een gedeeltelijk akkoord dat nagenoeg identiek schijnt te zijn aan een voorstel dat Israël een paar maanden geleden zélf formuleerde. Toch weigert Netanyahu om dit aan zijn kabinet voor te leggen. Volgens bronnen wil hij nu alleen nog een "volledige deal" - ondanks het ontbreken van een concreet voorstel hiervoor.

Netanyahu stelde recent vier voorwaarden voor een einde aan de oorlog: ontmanteling van Hamas, demilitarisering van Gaza, het behoud van militaire controle over de enclave, en een nieuw civiel bestuur - zónder Hamas of de Palestijnse Autoriteit. Bovendien stelt hij drie "rode lijnen", waaronder het niet vrijlaten van Hamasstrijders die betrokken waren bij de aanval op 7 oktober, geen volledige terugtrekking uit Gaza, én het afwijzen van internationale veiligheidswaarborgen.

Veel van deze eisen zijn voor Hamas onbespreekbaar en critici zeggen dat Netanyahu hierdoor bewust de onderhandelingen saboteert. Toch heeft Rebecca Geller, vertegenwoordiger van het Hostages and Missing Familes Forum, nog steeds hoop dat de regering "het juiste zal doen".

"Als er een gedeeltelijke deal op tafel ligt, wijzen we die niet af. Vijftig families moeten beginnen met helen en daarna het hele land. Zodra ze terug zijn, kunnen we de oorlog beëindigen en kan iedereen beginnen met genezen."

Trump voorspelt snel einde van oorlog

Ondertussen verklaarde de Amerikaanse president Trump dat hij verwacht dat de oorlog binnen "twee tot drie weken" beëindigd zal zijn. Waar hij dat uit afleidt bleef onduidelijk. "De oorlog moet eindigen maar we mogen 7 oktober niet vergeten", zei hij. Israël gaat ervan uit dat er nog zeker twintig gijzelaars die nog in Gaza vastzitten in leven zijn, al suggereerde Trump vandaag dat dat aantal lager is.

De Libanese regering komt zondag met een plan om Hezbollah te ontwapenen. Dat zegt de Amerikaanse gezant voor Libanon en Syrië, Thomas Barrack. Onderdeel van dat plan zijn investeringen van Saudi-Arabië en Qatar in Zuid-Libanon, zodat er er werkgelegenheid ontstaat voor de ontwapende Hezbollah-strijders.

De Libanese regering kondigde eerder deze maand al aan dat het Libanese leger Hezbollah voor het einde van het jaar wil ontwapenen. De leiding van de door Iran gesteunde groep wijst dat echter resoluut af en bezwoer dat de Hezbollah-strijders hun wapens niet op zullen geven. Het reguliere leger is traditioneel zwakker dan Hezbollah, al heeft de militante beweging in de oorlog met Israël harde klappen opgelopen.

Volgens de Amerikaanse gezant Barrack is er vooral geld nodig om het regeringsplan te laten slagen, zei hij tegen journalisten in de Libanese hoofdstad. "We hebben daar 40.000 mensen die door Iran worden betaald om te vechten. Wat gaan we met hen doen? Hun wapens afpakken en zeggen: veel geluk met het planten van olijfbomen? Dat kan niet, we moeten ze helpen."

Volgens Barrack zijn Saudi-Arabië en Qatar bereid te betalen om Hezbollah-strijders van een inkomen te voorzien. "Wij, de Golfstaten, de VS, de Libanezen, gaan samenwerken om een economisch forum te creëren dat voor een inkomen zal zorgen."

10.000 gebouwen

Barrack besprak het plan in Beiroet nadat hij overleg had gevoerd in Israël en Syrië, en met de president van Libanon. De Israëlische premier Netanyahu zei gisteren dat Israëlische troepen die nu nog in een deel van Zuid-Libanon zijn gelegerd kunnen beginnen zich terug te trekken als Hezbollah wordt ontwapend.

Op de vraag waarom de VS niet direct overleg voert met Hezbollah, antwoordde Barrack, vlak voordat hij vertrok: "Denk je dat we dat niet doen? Goedendag."

Verslaggever Midden-Oosten Sander van Hoorn:

"Het plan van de VS lijkt om de sjiieten in het zuiden van Libanon - en daarmee uiteindelijk Hezbollah - financieel los te weken van Iran. Want Hezbollah is niet alleen een militaire bondgenoot van Iran. Met financiële steun van Iran bouwde het ook de fysieke, financiële, politieke en sociale structuur op van de sjiitische gemeenschap, waaronder die in het zuiden van het land.

Een tijd van wederopbouw, waarvoor veel geld nodig is, kan een moment zijn om andere financieringsstromen te introduceren. Of Saudi-Arabië en Qatar daarvoor de aangewezen landen zijn, is te betwijfelen. Zij steunen andere fracties in Libanon. Hezbollah, en hun aanhang, zullen dat kunnen zien als een overgave aan die andere fracties.

Interessant is de opmerking van Barrack dat hij gesproken heeft met Hezbollah. Was dat rechtstreeks? Of via wat in diplomatieke kringen "Hezbollah-light" wordt genoemd? In dat geval wordt er gesproken met mensen die niet direct bij Hezbollah horen, maar van wie bekend is dat ze in direct contact staan met de mensen die je eigenlijk zou moeten spreken.

In elk geval lijkt bij Barrack het besef aanwezig dat de medewerking (of in elk geval: geen actieve tegenwerking) van Hezbollah nodig is voor elke oplossing die voor Libanon verzonnen wordt. Hezbollahleider Qassem maakte dat onlangs nog weer duidelijk door te stellen dat zijn beweging haar wapens desnoods met wapens zou verdedigen."

De sfeer op de persconferentie in Beiroet was al bij de start gespannen. Barrack maande de aanwezige journalisten aan het begin stil te zijn en dreigde de bijeenkomst anders te beëindigen. "Op het moment dat dit chaotisch wordt, zeg maar dierlijk, zijn we weg", hield hij de pers voor. "Denken jullie dat het mij iets oplevert om hier met deze waanzin om te gaan?"

De Libanese journalistenbond reageerde na de bijeenkomst verontwaardigd over de "ongepaste behandeling" van de Libanese journalisten en waarschuwde dat als er geen excuses komen, het kan leiden tot een boycot van Barracks persmomenten. Het bureau van de president van libanon kwam ook met een verklaring, waarin het de opmerkingen "van een van onze gasten" betreurde en de journalisten prees voor hun "harde werk".

De overgebleven regeringspartijen VVD en BBB zijn het eens geworden over de verdeling van de vijf vrijgekomen ministersposten. Het is alleen nog niet bekend hoe die verdeling er per partij precies uitziet en welke politici deze tijdelijke baan gaan vervullen.

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft demissionair premier Schoof dat er overeenstemming is over de verdeling van in ieder geval de ministersposten die opgevuld moeten worden na het vertrek van NSC uit het kabinet, afgelopen vrijdag.

Onduidelijk

Hij zegt dat de Tweede Kamer hierover "zo spoedig mogelijk" wordt geïnformeerd, maar het is onduidelijk of dit vóór het Kamerdebat is dat morgenochtend begint. Er zijn ook vier staatssecretarisschappen te vergeven, en "een aantal" daarvan wordt weer ingevuld, schrijft Schoof.

In juni kregen VVD, NSC en BBB nog stevige ruzie over de verdeling van de ministersposten die de opgestapte PVV-bewindslieden hadden achtergelaten. De drie partijen wilden allemaal de asielportefeuille van PVV-minister Faber en na veel gesteggel is die post opgesplitst tussen de partijen.

Complexe situatie

Schoof zegt dat hij de afgelopen dagen niet alleen heeft gesproken met politici, maar ook met bestuurlijke en maatschappelijke vertegenwoordigers. Maandag ging Schoof naar koning Willem-Alexander om te praten over, zoals de Rijksvoorlichtingsdienst het noemt, de "complexe situatie".

Vrijdagavond stapte NSC uit het kabinet vanwege onenigheid over aanvullende maatregelen tegen Israël. Eerder was de PVV al vertrokken, waardoor alleen de VVD en BBB nog over zijn. Die hebben samen 32 zetels, bij lange na niet de 76 zetels die nodig zijn voor voldoende steun van de Tweede Kamer.

Nationaal kabinet

De afgelopen dagen kwamen oppositiepartijen, maar ook deskundigen en oud-ambtenaren, met allerlei voorstellen om een daadkrachtig kabinet te vormen. Oppositiepartij D66 pleit bijvoorbeeld voor een 'nationaal kabinet': een noodkabinet met nieuwe bestuurders onder leiding van Schoof. Andere voorstellen waren het aanstellen van een 'verkenner' die een oplossing zou moeten vinden, het aanstellen van topambtenaren om de lege posten op te vullen, en de start van een mini-formatie.

Maar de twee overgebleven partijen, VVD en BBB, zien hier weinig in en denken geschikte kandidaten te kunnen vinden om de komende tijd een ministerie te bestieren.

Schoof benadrukt dat er nog steeds een demissionair kabinet zit, dat op een aantal belangrijke terreinen nog wel wil regeren. Het gaat dan om nationale en internationale veiligheid, zoals steun aan Oekraïne, maar ook om de hersteloperatie van het toeslagenschandaal en Groningen.

Het debat is morgen live te volgen op NPO 1, NOS.nl en NPO Politiek, vanaf 10.15 uur.

In Marokko zorgt een verkrachtingszaak voor aanhoudende woede en onbegrip onder de bevolking. Tijdens een meerdaags festival in de stad El Jadida werd de 13-jarige Bashir gedrogeerd en misbruikt door een groep jongens en mannen. Marokkanen pleiten voor strengere straffen en beklagen zich over het onvermogen van de autoriteiten om kwetsbare jongeren te beschermen.

De zaak kwam twee weken geleden aan het licht toen Bashir terugkeerde van het Moulay Abdellah-festival in El Jadida. Uitgeput en in slechte toestand werd hij naar het ziekenhuis gebracht, waar artsen na een lichamelijk onderzoek de politie inschakelden. Tegenover hen verklaarde de tiener dat hij gedurende drie dagen was gedrogeerd en misbruikt door een groep van veertien mannen.

Inmiddels zijn er vijf verdachten gearresteerd en voorgeleid voor de rechtbank van El Jadida. Een onbekend aantal van de arrestanten is minderjarig, wat de zaak voor de Marokkaanse samenleving nog schokkender maakt. Het onderzoek is nog in volle gang.

Golf van woede en ongeloof

Waar er in de reguliere media in Marokko in eerste instantie maar weinig aandacht was voor deze zaak, kwam er via sociale media een aanzwellende golf van woede en ongeloof los. Onder de hashtag "All for Bashir" roepen Marokkanen de overheid online op om daders zwaarder te straffen en kwetsbare jongeren beter te beschermen.

Ook journalisten, rappers en influencers spreken zich uit over de zaak. Zo heeft de influencer Adil Taouil, die 5 miljoen volgers heeft, een rapnummer gemaakt over de zaak en die gedeeld op zijn Instagrampagina. Hij vraagt zich af wat de schuld is van een tiener "die gewoon met knikkers wilde spelen".

In Marokkaanse media circuleert deze foto van het vermoedelijke slachtoffer:

De Marokkaanse mensenrechtenorganisatie AMDH is een eigen onderzoek gestart. Het is de bedoeling om de openbaar aanklager van extra informatie te voorzien in de toekomstige rechtszaak tegen de verdachten. Het Nationaal Observatorium voor de Rechten van het Kind (ONDE) heeft het slachtoffer hulp aangeboden bij het verwerken van zijn trauma.

Kwetsbare jongeren

In het publieke debat over deze misbruikzaak is vooral veel aandacht voor de achtergrond van Bashir. Door het overlijden van zijn vader draagt hij op 13-jarige leeftijd al de zorg voor zijn moeder die zou kampen met psychische en lichamelijke problemen. Door de structurele armoede waarin veel jongeren in Marokko opgroeien is het voor velen van hen gebruikelijk dat zij bijdragen aan het inkomen van het gezin.

Dit was waarschijnlijk ook de reden waarom hij naar het festival in El Jadida was gekomen. Uit de wijde omgeving van de stad trekken jongeren naar dit soort evenementen toe in de hoop om hier wat extra geld te verdienen.

In vergelijkbare misbruikzaken die de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden in Marokko ging het om slachtoffers met een soortgelijk profiel. Een gebrek aan ouderlijk toezicht en lage sociale status maken kinderen en jongeren kwetsbaar voor seksueel geweld.

Strenger straffen

Naast uitingen van woede en ongeloof, wordt ook de roep om zwaardere straffen voor daders van seksueel misbruik steeds luider. De liefdadigheidsorganisatie Yallah Netaawnou (Laten we elkaar helpen), die kinderen en jongeren in Marokko ondersteunt, is een online petitie begonnen voor invoering van zwaardere straffen.

Zo eisen ze dat de minimumstraf voor seksueel misbruik wordt opgehoogd naar een levenslange straf. Ook zouden chemische castratie en de doodstraf moeten kunnen worden opgelegd in de meest ernstige zaken en aan recidivisten, meent de organisatie.

Het is niet bekend hoe vaak deze petitie is ondertekend. Het is in ieder geval de bedoeling om de handtekeningen aan te bieden aan de minister van Justitie en het Marokkaanse parlement.

Teleurstelling

Wat ook naar voren komt uit de vele reacties op sociale media is een diepe teleurstelling van Marokkanen in de overheid en de samenleving zelf. Het is naar het Marokkaanse ideaal juist de bedoeling om goed op elkaar te letten en de ander te helpen waar het kan.

De gebrekkige informatievoorziening en het schijnbare onvermogen van de overheid om dit soort misbruik tegen te gaan zijn de andere voornaamste stenen des aanstoots. Zo zijn er maar weinig updates over de voortgang van het gerechtelijke onderzoek.

Op een foto die werd gebruikt in de Marokkaanse kranten is de jongen te zien in een voetbalshirt, slippers en zijn hoofd verstopt in zijn T-shirt. Het is deze aanblik die de mensen in Marokko het meest raakt. "Het is de ironie van het lot", aldus influencer Taouil. "Hij ging naar buiten om een beetje geld te verdienen, om uiteindelijk het slachtoffer te worden van een stel klootzakken."

Bijna 3000 vrouwen die slachtoffer zijn geworden van het datalek bij laboratorium Clinical Diagnostics hebben zich gemeld bij een advocatenkantoor voor een eventuele massaclaim.

"We ontvangen uit alle delen van het land om de paar minuten wel een aanmelding," zegt advocaat Michaël Dol namens het kantoor Van Diepen Van der Kroef.

Ruim twee weken geleden meldde het laboratorium de diefstal van gegevens van 485.000 vrouwen door hackers. De vrouwen deden mee aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker, via een uitstrijkje bij de huisarts of een zelftest.

Platform

Afgelopen vrijdag lanceerde het advocatenkantoor een speciaal platform voor slachtoffers van het datalek en daar hebben zo'n 3000 vrouwen zich nu aangemeld. Dol laat weten dat zijn kantoor op dit moment vooral in kaart wil brengen hoeveel mensen zich gedupeerd voelen en of er juridische grond is voor een collectieve claim.

Advocaat Sven van Dooren van Louwers IP&Tech Advocaten, gespecialiseerd in privacyrecht, vindt het "voorbarig" om nu al over schadevergoedingen te spreken. "Er is nog onvoldoende bekend. Een datalek is op zichzelf nog geen overtreding van de wet. De eerste stap is vaststellen of er sprake is van nalatigheid of schending van wettelijke plichten."

Ook het eisen van een schadevergoeding voor immateriële schade, zoals stress of angst, is volgens hem juridisch lastig. "Mensen zijn ongerust, dat is begrijpelijk. Maar bij een massaclaim moet de schade collectief worden aangetoond. Dat is complex en vaak moeilijk hard te maken."

Onderzoek loopt nog

De Autoriteit Persoonsgegevens onderzoekt of de privacywetgeving is geschonden en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd bekijkt of zorginstellingen voldoende hebben gedaan om de beveiliging te waarborgen. Zolang het onderzoek loopt, geven de instellingen geen nadere informatie.

Volgens Van Dooren is het belangrijk eerst de resultaten van de lopende onderzoeken af te wachten voordat juridische stappen worden gezet. "De mensen zijn meer geholpen met antwoorden en duidelijkheid dan met voorbarige claimoproepen."

In Groningen is een bever doodgeschoten. Het dier gaf dusdanig veel overlast dat de provincie geen andere optie zag.

Eerder werden overlastgevende bevers gevangen en elders weer vrijgelaten, maar dat was volgens de provincie Groningen in dit geval geen optie. "Deze ruimte was er in dit geval niet meer, daarom hebben we nu helaas een bever moeten doden om risico's op overlast te beperken", aldus de provincie.

Bevers kunnen in steden voor problemen zorgen, onder meer doordat ze graag grote en diepe gaten graven. Daardoor kunnen fietspaden, wegen en spoor verzakken.

Ontheffing verleend

De bever is een beschermde diersoort waardoor afschieten niet zomaar mag; er is een ontheffing van de provincie voor nodig. Die is verleend aan het waterschap Hunze en Aa's, dat het dier heeft doodgeschoten. "Dat is de meest humane manier", aldus een woordvoerder van de provincie.

Het is voor het eerst dat een dergelijke ontheffing in Groningen is verleend. In andere provincies gebeurde dat wel eerder.

De laatste jaren zorgden bevers voornamelijk in Gelderland, Brabant, Limburg en Drenthe voor overlast. In Drenthe ontregelde een bever in 2021 het treinverkeer tussen Assen en Groningen, doordat het dier een gang onder het spoor had gegraven.

Bevers hoorden vroeger bij het Nederlandse landschap, maar ze stierven aan het begin van de 19de eeuw uit. Ze werden in 1988 weer uitgezet - onder meer in de Gelderse Poort en het Drentse Hunzedal. Sindsdien verspreiden de dieren zich gestaag. De laatste jaren groeit de populatie volgens de waterschappen explosief.