NOS Nieuws - Algemeen

Het lijkt erop dat de wolf een zomerpauze inlast. Het aantal aanvallen op schapen is sinds half mei flink afgenomen. Een zomereffect dat ook in voorgaande jaren al zichtbaar was. Vermoed wordt dat de wolven zich dan voeden met jonge reeën en andere pasgeboren dieren.

"Het dier maakt een kosten-batenanalyse en wordt bovendien beïnvloed door de opgedane ervaring", zegt wolvendeskundige Timo van der Veken bij RTV Drenthe. "De wolf is een opportunist."

Het zomereffect blijkt uit het aantal meldingen van gedode schapen bij Bij12. Dat is de organisatie die voor veehouders een schadevergoeding regelt als uit DNA-onderzoek blijkt dat een wolf inderdaad de schuldige is.

Uitzonderingen

Uit die meldingen blijkt dat op 18 juli tien schapen werden gedood in Zwolle. Acht dagen later ging het om elf schapen in Nijkerk. Maar zulke grote aantallen in deze periode van het jaar lijken uitzonderingen.

De daling is vooral in Drenthe opvallend. Vorige maand werden zes dode schapen in Bovensmilde gemeld, maar in de rest van juli zijn er in Drenthe geen aanvallen op schapen geregistreerd. En dat terwijl er afgelopen winter bij een aanval in het Drentse dorp Nooitgedacht nog 22 schapen tegelijk werden gedood.

2024, en ook de jaren daarvoor, tonen een vergelijkbaar beeld. Toch laat het zomereffect zich niet gemakkelijk verklaren.

Wat zeker meespeelt is dat veehouders hun schapen beter beschermen met wolfwerende rasters. Sinds de start in 2021 is er in Drenthe voor ruim 3,2 miljoen euro aan subsidie verstrekt voor zo'n hekwerk, meldde Bij12 gisteren.

De organisatie noemt 2025 daarom "een topjaar". Tot 11 juli kwamen er 174 subsidieaanvragen binnen van professionele en particuliere schapenhouders. Omdat de subsidiepot voor wolvenrasters leeg dreigde te raken, stelt de provincie Drenthe meer geld beschikbaar.

Toeristen

Naast de rasters denken deskundigen dat ook het groot aantal toeristen dat in de zomer door de bossen struint wolven afschrikt.

Toch blijft het voor veel betrokkenen gissen naar duidelijke oorzaken. Deskundige Timo van der Veken van de universiteit Leiden heeft toch wel een idee. Hij doorzocht grote hoeveelheden wolvenpoep en stelt op basis daarvan dat het roofdier flexibel inspeelt op de omstandigheden in de natuur.

"Dat wil zeggen dat de wolf op voedsel jaagt op basis van de aanwezige (kwetsbare) prooidiersoorten en de energetische opbrengst van deze dieren", aldus Van der Veken. "Jonge zeer kwetsbare reeën zijn er in overvloed vanaf gemiddeld half mei. Naarmate de zomer vordert, worden deze jonge reeën echter steeds meer zelfstandig en aandachtig. De kwetsbaarheid van de prooisoort neemt af."

Runderen

In het wild levende runderen (galloway en sayaguesa die vrij in natuurgebieden grazen) vormen een tweede belangrijk prooisoort. En ook hier zijn de jonkies gemakkelijk te vangen. "De geboortepiek vindt plaats vanaf maart. Studies tonen aan dat de eerste twee levensweken kritisch zijn, maar ook kalveren tot enkele maanden oud kunnen worden gepredeerd", aldus de Belgische wetenschapper.

Kortom, naarmate de zomer ten einde loopt, worden de meest geconsumeerde prooidiersoorten minder kwetsbaar. De wolf verruimt de blik, maakt een kosten-batenanalyse en richt zich op schapen. Die zijn vooral zo interessant omdat ze meestal op dezelfde plek grazen.

Er is nog een laatste, mogelijke verklaring voor de wolvenhonger naar schapen in het najaar: ook wolvenwelpen, geboren tussen april en juni, ontwikkelen zich. "Hun energetische nood neemt toe", aldus Van der Veken. Maar zelf jagen moeten de kleine wolven nog leren. Dus moeten de ouders op stap voor extra voedsel. Daarbij kiezen ze volgens Van der Veken altijd voor de gemakkelijkste weg, het vee.

Vandaag herdenkt Japan de allesverwoestende aanval van 9 augustus 1945, toen een Amerikaanse bom de zuidelijke stad Nagasaki in de as legde. Maar het is een gespannen herdenking: tachtig jaar na de atoombom is Japan omringd door kernmachten.

Rusland dreigt openlijk met nucleaire inzet, Noord-Korea vuurt raketten af als machtsvertoon en China moderniseert zijn kernarsenaal in rap tempo.

Herdenking 80 jaar na bombardement Nagasaki

Burgemeester Shiro Suzuki waarschuwde tijdens de herdenkingsdienst in Nagasaki Peace Park dat conflicten over de hele wereld intensiever worden en dat landen vastzitten in een vicieuze cirkel van confrontatie en uiteenvallen. "Als we op deze manier doorgaan, belanden we uiteindelijk in een nucleaire oorlog."

Bij de ceremonie zijn 2600 overlevenden, nabestaanden en diplomatieke vertegenwoordigers uit ruim negentig landen aanwezig. Ook Nederland, dat zelf slachtoffers kende onder de krijgsgevangenen in Nagasaki, is vertegenwoordigd.

Een bel luidde precies om 11.02 uur - het moment dat de Amerikanen de bom gooiden - en daarna volgt een minuut stilte. Tegelijkertijd klonken de kerkklokken van de kathedraal voor het eerst sinds het bombardement.

"De existentiële crisis van de mensheid is voor ons allemaal acuut," aldus Suzuki tijdens de herdenking. "Nagasaki moet de laatste locatie zijn waar een atoombom valt. We zullen hand in hand ons uiterste best moeten doen om kernwapens af te schaffen en wereldvrede te bereiken."

Terwijl het internationale klimaat grimmiger wordt, zoeken kunstenaars in Japan naar nieuwe manieren om het verleden te doorgronden. Zo wordt in een gerenommeerd theater in Tokio op een bijzondere manier stilgestaan bij het verleden. Op het podium brengen Japanners en Amerikanen, ooit vijanden, nu juist samen een ingetogen voorstelling in een eeuwenoude Japanse podiumkunst: Noh. Geen spektakel, maar een kalme fluit, poëtische teksten en traditionele gewaden.

Centraal staat Robert Oppenheimer, de natuurkundige die de atoombom hielp ontwikkelen. "Een pelgrim reist naar Hiroshima en ontmoet daar een mysterieuze figuur", vertelt de Amerikaanse hoofdrolspeler John Oglevee. "Dat blijkt de geest van Oppenheimer." In de voorstelling is hij geen held of duivel, maar een verdwaalde ziel, verscheurd door schuldgevoel.

"Het verhaal gaat over zijn innerlijke strijd, zijn lijden, en uiteindelijk zijn bevrijding", verklaart toneelschrijver Allan Marett. "Zijn verlossing ligt juist in zijn afdaling naar de hel."

Niet alleen slachtoffers, ook daders

De voorstelling, geregisseerd door de Japanse Noh-meester Akira Matsui, doorbreekt de gebruikelijke manier van herdenken. "Bij herdenkingen in Japan spreken we vooral over onze slachtoffers, de hibakusha", zegt Matsui. "Maar het was oorlog. En Japan heeft ook anderen veel aangedaan. Wij zijn niet alleen slachtoffers. We zijn óók daders."

Matsui heeft een zeldzaam kritische benadering van de Japanse oorlogsgeschiedenis. Terwijl Hiroshima en Nagasaki wereldwijd symbool staan voor het ongekende geweld van kernwapens, wijzen historici erop dat Japan tussen 1931 en 1945 verantwoordelijk was voor de dood van naar schatting 14 tot 20 miljoen mensen in Azië. De kernbommen op Hiroshima en Nagasaki kostten circa 210.000 mensen het leven.

Maar, zeggen de makers, het gaat niet om aantallen. "Juist omdat de bom in oorlogstijd is ingezet, weten we nu hoe wreed het wapen is", zegt Matsui. "Het verwoest alles, zonder onderscheid. En nu zien we een vergelijkbare vorm van oorlogvoering terugkeren, in Oekraïne, in Gaza: de willekeurige vernietiging van alles en iedereen." Het zijn juist deze toenemende geopolitieke spanningen die een schaduw werpen over de officiële herdenkingen.

Japan presenteert zich al decennialang als uitgesproken vredesstaat, met een diepgeworteld taboe op kernwapens. De gevolgen van de bombardementen maken verplicht deel uit van het onderwijs.

De internationale onzekerheid werkt echter door in het Japanse debat over veiligheid. De radicaal-rechtse partij Sanseito boekte onlangs flinke winst, mede dankzij de controversiële kandidate Saya. Zij stelde dat Japan kernwapens "als effectief verdedigingsmiddel" bespreekbaar moest maken.

Het leidde tot felle kritiek, onder meer van Nihon Hidankyo, de organisatie van overlevenden die vorig jaar nog de Nobelprijs voor de Vrede ontving. Toch werd Saya met ruim 668.000 voorkeursstemmen gekozen in het Japanse Hogerhuis.

Tegelijkertijd voert Japan de militaire uitgaven fors op, met een verdubbeling van het defensiebudget en de bouw van nieuwe legerbases langs de zuidelijke eilanden in de provincie Okinawa.

Pacifisme onder druk

Premier Shigeru Ishiba benadrukte bij de herdenking in Nagasaki opnieuw de Japanse steun voor een wereld zonder kernwapens. Maar die overtuiging staat duidelijk onder druk. Uit recente peilingen blijkt dat een groeiend aantal Japanners het gebruik van kernwapens aanvaardbaar vindt als deze ingezet worden door bondgenoot de Verenigde Staten en gericht zijn tegen bedreigingen, zoals Noord-Korea.

Tegelijkertijd zijn er steeds minder overlevenden, die overtuigd pacifistisch zijn. Voor het eerst zijn er minder dan 100.000 nog in leven. Hun gemiddelde leeftijd is 86. "We leven nu in een tijd waarin de toekomst geen zekerheid meer biedt", waarschuwt regisseur Matsui.

Noord-Korea heeft een aantal speakers weggehaald langs de zuidgrens, meldt Zuid-Korea. Begin deze week haalde Zuid-Korea ook hun speakers weg langs de grens, die naar Noord-Korea waren gericht.

De speakers werden gebruikt voor psychologische oorlogsvoering. Vanuit Zuid-Korea schalde er kritiek op het Noord-Koreaanse regime en K-pop-muziek, als reactie klonk uit de speakers van Noord-Korea geluiden van huilende dieren en bonkende gongs.

Om de spanningen tussen beide landen te verminderen, besloot Zuid-Korea om op 11 juni de luidsprekers uit te zetten. Een dag daarna deed Noord-Korea hetzelfde. Afgelopen maandag begon Zuid-Korea ook met het daadwerkelijk verwijderen van de luidsprekers langs de grens en opnieuw lijkt Noord-Korea dat voorbeeld te volgen.

Of Noord-Korea ook echt daadwerkelijk alle luidsprekers weghaalt, is nog niet te zeggen. Het Zuid-Koreaanse leger heeft wel gezien dat er al een paar zijn weggehaald.

Spanningen

Het verminderen van de spanning tussen beide landen was een verkiezingsbelofte van de nieuwe president van Zuid-Korea, Lee Jae-myung. Noord-Korea ziet weinig in het hervatten van gesprekken met het buurland.

De invloedrijke zus van Kim Jong-un, Kim Yo-jong, zei dat de regering van de nieuwe president niet verschilt van de vorige regering door "het blinde vertrouwen" in de samenwerking met de Verenigde Staten. Ook de voorstellen van president Trump om de gesprekken tussen beide landen op te starten wees ze in een verklaring van de hand.

De uitbuiting van schoonmakers bij de luxe Amsterdamse sportschool Saints & Stars staat niet op zichzelf, zeggen onderzoekers van de Universiteit Utrecht. De huidige regels rond schoonmaakwerk in Nederland werken volgens hen dit soort uitbuiting in de hand. Vooral mensen zonder geldige verblijfspapieren zijn daarvan slachtoffer.

De Universiteit Utrecht sprak het afgelopen half jaar met 22 mensen die zonder verblijfsvergunning bijvoorbeeld schoonmaken bij mensen thuis. Ilse van Liempt, coördinator van het onderzoek, zegt dat de schoonmaakbranche voor hen de enige sector is die hen de mogelijkheid biedt om wat te kunnen verdienen.

Dat komt omdat schoonmaken aan huis bijvoorbeeld altijd zonder contract gaat en er geen standaarden voor salaris of werktijden zijn. Vaak weten deze mensen ook niet wat de afspraken zijn.

"Het gaat dan om mensen waarvan bijvoorbeeld de asielaanvraag is verlopen, maar niet terug kunnen naar hun land van herkomst", zegt Van Liempt. "Maar ook om mensen die hun verblijfsvergunning zijn kwijtgeraakt doordat hun partner is overleden of omdat ze zijn gescheiden."

Geen vergunning, lage salarissen

"Je kunt geen werkvergunning krijgen voor dit type werk in Nederland en het is onzichtbaar werk waar misbruik niet snel aan het licht komt", zegt Van Liempt. "Deze mensen werken vaak voor lage salarissen, dus ze verdienen weinig waardoor ze hele lange dagen moeten maken om rond te komen. Veel mensen worden ook niet betaald. Van de mensen die we spraken heeft bijna iedereen het wel eens meegemaakt dat ze niet betaald werden voor het werk dat ze hebben gedaan."

Deze groep durft vervolgens niet naar de politie of de arbeidsinspectie te stappen, uit angst dat ze dan uitgezet worden. "Ze weten dat ik geen verblijfsvergunning heb", zegt een schoonmaakster uit Iran tegen de onderzoekers, "Dat is erg stressvol omdat je je dan de hele tijd afvraagt wat er gaat gebeuren als ze de IND of de politie bellen."

Bovendien heeft de Tweede Kamer vorige maand ingestemd met het strafbaar stellen van illegaal verblijf in Nederland. De onderzoekers zeggen dat deze medewerkers daardoor nog minder geneigd zijn om hun rechten op te eisen.

Luxesportschool

Eind vorige maand kwam de Amsterdamse luxesportschool Saints & Stars in opspraak toen Het Parool meldde dat schoonmakers soms wel zeventien uur per dag moesten werken, hun paspoort moesten inleveren en samen met meerdere mensen in één bed moesten slapen. De keten bood hen geld om te verklaren dat ze goed behandeld werden. De sportschool spreekt tegen dat er sprake is van uitbuiting.

"We tolereren migrantenarbeid omdat het nu eenmaal nodig is om onze economie draaiende te houden, maar het moet zich vooral op de achtergrond afspelen en de werknemers hebben zich maar te schikken naar de wensen van hun opdrachtgevers", zegt Van Liempt.

Een oplossing ligt volgens de onderzoekers in hoe het werk is georganiseerd. Er zouden regels moeten komen voor goed werkgeverschap binnen de schoonmaaksector. "Als we schoonmaakwerk meer als werk gaan zien en minder als klusje dan zou je hopelijk de arbeidsvoorwaarden wat beter kunnen regelen."

De sportwinkelketen Decathlon roept producten terug vanwege de veiligheid. Het gaat om fietswielen van het merk Swiss Side en paardensnoepjes van het merk Fougatreats.

Decathlon roept de RCR Pro Ultegra / RCR Dura Ace-racefietsen terug met de fietswielen Hadron² Classic 500 en Hadron² Ultimate 500. Het gaat om fietsen verkocht in de periode vanaf augustus vorig jaar tot afgelopen maandag.

De lagen van het materiaal kunnen loslaten waardoor het wiel kan breken tijdens het gebruik, wat een veiligheidsrisico vormt voor de gebruiker, schrijft de sportwinkel. "Dit is een risico op ongevallen, met mogelijk materiële schade, ernstig letsel of zelfs overlijden tot gevolg."

Decathlon roept gebruikers op om te stoppen met het gebruik ervan en via de fabrikant te controleren of het betrekking heeft op hun fietswielen. Klanten kunnen contact opnemen met Swiss Side over de terugroepactie.

De fabrikant zegt dat er geen slachtoffers bekend zijn, maar dat de gebreken naar voren kwamen in kwaliteitscontroles. De wielen werden los verkocht en als onderdeel van bepaalde fietsen bij meerdere online winkels of speciaalzaken.

Paardensnoepjes

Ook de paardensnoepjes van het merk Fougatreats worden teruggeroepen. Het gaat om partijen van de 3-kilozakken aardbei/vijg/paardenbloem-luzerne en kilozakken paardenbloem-alfalfa. Het gaat om producten verkocht tussen maart en afgelopen woensdag.

Er zitten mogelijk niet-eetbare vreemde voorwerpen in "die lichamelijk letsel aan het paard/pony kunnen veroorzaken", schrijft de sportwinkel. Klanten moeten de batchnummers van de producten controleren voor gebruik om te kijken of hun producten zijn getroffen. De snoepjes kunnen worden teruggebracht naar de winkel.

Decathlon was niet bereikbaar voor commentaar. Daarom is ook niet duidelijk of er dieren ziek zijn geworden.

De Oekraïense president Zelensky heeft gereageerd op de uitspraak van president Trump dat alle partijen in de oorlog dicht bij een staakt-het-vuren zouden zijn. Volgens Trump zou daarbij sprake zijn van een ruil van grondgebied.

Zelensky reageert dat Oekraïne geen grondgebied zal afstaan. Hij heeft dat herhaaldelijk van de hand gewezen.

Het afstaan van grondgebied kan volgens Zelensky ook niet volgens de Oekraïense grondwet. "Niemand zal hiervan kunnen afwijken. Oekraïners zullen hun land niet aan de bezetter geven", zegt de Oekraïense president in een videoboodschap.

Trump kondigde gisteravond aan dat hij komende vrijdag de Russische president Poetin zal ontmoeten in de Amerikaanse staat Alaska. Trump zei daarbij dat een staakt-het-vuren dichtbij is.

Geen doorbraak

The Wall Street Journal schrijft dat Poetin bereid is om een einde te maken aan de oorlog als Oekraïne de Donbas, in het oosten, aan Rusland afstaat. Poetin zou dat voorstel hebben overhandigd aan de Amerikaanse topdiplomaat Steve Witkoff, die afgelopen woensdag in Moskou was om de weg vrij te maken voor de ontmoeting met Trump.

"Natuurlijk zullen we Rusland niet belonen voor wat het heeft gedaan", reageert Zelensky vanochtend op dat bericht over het voorstel. "We zijn bereid om samen te werken met president Trump, samen met alle partners, voor een echte, en vooral duurzame vrede die niet uit elkaar zal vallen vanwege de wens van Moskou."

Trump zou volgens The Wall Street Journal Poetins voorstel niet zien als een doorbraak, maar wel interessant genoeg hebben geacht om volgende week een ontmoeting met Poetin te hebben.

Dreigende sancties

De Amerikaanse krant schrijft dat Europese landen sceptisch naar Poetins voorstel kijken. Diplomaten denken dat hij met het voorstel om de oorlog te beëindigen onder Amerikaanse sancties probeert uit te komen.

Trump heeft sinds hij begin dit jaar weer in het Witte Huis zit gezegd dat hij zo snel mogelijk een einde wilde maken aan de oorlog in Oekraïne, maar eerdere pogingen daartoe hebben nog weinig resultaat opgeleverd. De afgelopen weken voerde hij de druk flink op door te dreigen met sancties voor landen die nog steeds olie van Rusland afnemen.

Het afgelopen halfjaar zei Trump steeds meer het geduld met Poetin te verliezen. "Ik wil dat hij stopt met aanvallen en een deal tekent", zei Trump eind april. Trump vroeg zich daarbij openlijk af of hij niet door Poetin aan het lijntje wordt gehouden.

Overleg in Verenigd Koninkrijk

De Amerikaanse vicepresident Vance overlegt vandaag in het Verenigd Koninkrijk met een aantal Europese veiligheidsadviseurs over de oorlog in Oekraïne. Vance is een aantal dagen met vakantie in het VK, maar combineert die met een aantal overleggen en ontmoetingen.

Het overleg is georganiseerd samen met de Britse buitenlandminister Lammy. De Britse premier Starmer heeft ook met president Zelensky gebeld om vooruit te blikken op de top tussen Trump en Poetin.

Vandaag, 9 augustus, is het precies 135 jaar geleden dat de eerste Javaanse contractarbeiders voet aan wal zetten in Suriname. Na de afschaffing van de slavernij in 1863 haalde Nederland tussen 1890 en 1939 vervangende arbeidskrachten uit het huidige Indonesië. Tienduizenden Javanen werden tegen een laag loon en onder erbarmelijke omstandigheden te werk gesteld op de Surinaamse plantages.

Na de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 kwamen ongeveer driehonderd Javaanse Surinamers naar Nederland, naar het voormalige seminarie Beekvliet in Sint-Michielgestel. Op de Javaanse begraafplaats daar hebben velen van hen, onder wie ten minste 75 contractarbeiders, hun laatste rustplaats gevonden.

Om het veelal onbekende verhaal van de Javaans-Surinaamse contractarbeiders te erkennen en eren, wordt deze maand een monument onthuld.

Niet vrijwillig

Samen met Hariëtte Mingoen was Nurman Pasaribu een van de initiatiefnemers van het herdenkingsmonument. "Helaas kan mijn vader de onthulling niet meer meemaken", zegt zijn dochter Listy Groenland-Pasaribu.

"Mijn overgrootmoeder werkte als Indonesische contractarbeider in Suriname. Mensen denken dat de contractarbeiders zelf naar Suriname wilden, maar daar gaat een heel ander verhaal aan vooraf. Als jonge vrouw deed zij boodschappen op de markt in Indonesië en voor ze het wist, werd ze wakker op een schip, onderweg naar Suriname. Eenmaal aangekomen werd mijn overgrootmoeder te werk gesteld op plantage Waterland."

Over deze pijnlijke geschiedenis wordt binnen de Javaanse gemeenschap weinig gesproken, merkt Groenland-Pasaribu. "Uit schaamte, pijn en verdriet."

"Ik heb mijn overgrootmoeder gekend. Ze sprak niet graag over deze periode van haar leven, waardoor deze verhalen verborgen bleven."

"Mijn verhaal is net iets anders. Mijn moeder is geboren in Suriname, maar mijn vader in Indonesië. Hij is uit zichzelf naar Suriname vertrokken, waardoor hij wist hoe zijn verleden in elkaar zat. Veel andere Javanen hebben geen idee waar zij vandaan komen."

De vader van Groenland-Pasaribu dook in de geschiedenis van haar overgrootmoeder en wist delen van haar geschiedenis te ontrafelen. "In het dorp waar ze is geboren, werd niets genoteerd. We wisten niet eens zeker hoe oud ze was. Voor haar overlijden kreeg ze de kans om nog een keer naar Indonesië te gaan. Dat was zo'n mooie openbaring voor haar."

'Meer dan slechts een nummer'

Ook haar overgrootmoeder vond op de begraafplaats in Sint-Michielgestel haar laatste rustplaats, waar het monument nu ook haar zal eren. "In Nederland wordt er weinig gesproken over de geschiedenis van de Javaanse contractarbeiders. Op de boot waren zij slechts een nummer, maar door het herdenkingsmonument worden ze meer."

Nazaten van de Javaans-Surinaamse contractarbeiders zijn juist wel bezig met hun geschiedenis. Zo ook de 28-jarige Amber Moehamadkasbi, die wetenschappelijk onderzoek doet naar Javaanse contractarbeiders.

"Als mensen voornamelijk bezig zijn met overleven, is er geen tijd om na te denken over het verleden. Wij, de nieuwe generatie, zijn bezig met helen. Van mijn moeder hoorde ik over de erbarmelijke omstandigheden waarin de contractarbeiders op de plantages moesten overleven", vertelt Moehamadkasbi.

Moehamadkasbi zegt dat contractarbeiders zo goed als vogelvrij waren door de poenale sanctie, het systeem dat slavernij verving in Suriname. Arbeiders hadden nauwelijks rechten maar konden zwaar worden gestraft voor contractbreuk.

"Door de poenale sanctie kregen Nederlandse plantagehouders vrij spel. Ze mochten contractarbeiders verkrachten, verminken en misbruiken. Wandaden werden beschermd. Zo heftig was het voor onze voorouders, die heel sterke en veerkrachtige mensen waren. Deze heftige dingen hebben veel leed veroorzaakt, intergenerationeel trauma."

Trots en verdriet

Met haar onderzoek hoopt Moehamadkasbi meer licht te schijnen op dit deel van de Nederlandse geschiedenis, iets wat volgens haar te weinig gebeurt. "Het is dubbel. Enerzijds kom ik nader tot de contractarbeiders en voel ik veel trots.

"Anderzijds maakt het me verdrietig. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? In Nederland wordt de geschiedenis van voormalig Nederlands-Indië geromantiseerd. Over de negatieve impact op de gemeenschap wordt gezwegen. Het gaat vooral om het geld dat er werd verdiend."

De koloniale doorwerking is nog altijd voelbaar in de huidige samenleving, stelt ze. "Nazaten worden voorzien van foute informatie, dat contractarbeiders vrijwillig naar Suriname gingen. Ook is er nog altijd geen sprake van sociale gelijkheid. Voor nazaten is het belangrijk dat ze historisch bewustzijn krijgen. Onze plek in Nederland is ons niet gegeven, maar is verdiend."

"We moeten de Javaanse contractarbeiders herdenken en hen vieren. We zijn belangrijk geweest. Ik gun alle nazaten het gevoel dat ze hier mogen zijn, want op basis van onze geschiedenis hebben we daar recht op."

William Webster is op 101-jarige leeftijd overleden. Hij was de enige persoon die zowel leiding gaf aan de Amerikaanse politiedienst FBI als inlichtingenorganisatie CIA. Beide keren moest hij als gewetensvol bestuurder imagoschade herstellen.

Webster was jarenlang advocaat geweest en had ervaring als aanklager en rechter toen president Carter hem in 1978 vroeg de FBI te gaan leiden. Zijn reputatie voor integriteit en rechtvaardigheid wogen voor de Democratische president zwaarder dan diens lidmaatschap van de Republikeinse Partij.

De federale politie kampte op dat moment met veel negatieve publiciteit doordat J. Edgar Hoover als eerste directeur de organisatie had gebruikt om zelf veel macht te vergaren. Hoewel Hoover toen alweer zes jaar dood was, begon het na Watergate tot het grote publiek door te dringen wat hij allemaal had gedaan om meer invloed in Washington te krijgen.

Zo had Hoover politieke tegenstanders als burgerrechtenactivist Martin Luther King laten bespioneren en was er binnen de organisatie sprake van machtsmisbruik en corruptie door Hoover-getrouwen die zich onaantastbaar waanden.

Professionaliseringslag

Webster overzag een professionaliseringslag in de organisatie waarbij FBI-agenten strenger werden beoordeeld, eerder met pensioen moesten gaan en het vacaturebeleid meer divers werd om meer vrouwen en minderheden aan te nemen. Tegelijkertijd nam hij de leiding in de aanpak van nieuwe vormen van criminaliteit, zoals een toename in vliegtuigkapingen en andere terreuracties.

Carters opvolger Reagan vroeg Webster in 1987 om over te stappen naar inlichtingendienst CIA. Ook hier moest de onkreukbare Webster weer werken aan de reputatie van de organisatie. Zo was zijn voorganger William Casey genoemd in het Iran-Contraschandaal.

"Elke directeur van de CIA of de FBI moet bereid zijn op te stappen als hem iets gevraagd wordt dat verkeerd is", zei hij zelf eens over het morele kompas dat aanhield in zijn werk.

Instorten Sovjet Unie

Tijdens Websters ambtstermijn kwam de CIA onder vuur te liggen omdat het het naderende einde van de Sovjet Unie totaal niet had zien aankomen. Ook de felheid van Chinese studentenprotesten in 1989 en het geweld waarmee die werden neergeslagen, had de inlichtingendiensten niet goed voorspeld.

Tegelijkertijd kreeg de CIA veel lof voor de uitstekende inlichtingen tijdens de Eerste Golfoorlog, toen een internationale coalitie overmachtig bleek tegen de Iraakse bezetting van Koeweit. "Ik zie hem niet graag gaan", was de reactie van president Bush toen Webster in 1991 zijn pensioen aankondigde.

Na zijn vertrek uit overheidsdienst bleef Webster nog actief als jurist. Ook was hij tussen 2005 en 2020 de voorzitter van de adviesraad voor binnenlandse veiligheid, die werd opgericht na de aanslagen van 9/11.

"Zijn passie voor de rechtsstaat en de grootsheid van de VS maakten hem de ideale dienaar van ons land", zegt oud-president George W. Bush in een reactie op zijn overlijden.

De overleden oud-president Lungu van Zambia moet in zijn thuisland worden begraven, tegen de wil van zijn familie in. Een Zuid-Afrikaanse rechtbank maakte een einde aan een juridische strijd met de Zambiaanse overheid over de vraag waar de oud-president begraven moet worden.

Edgar Lungu was president van Zambia tussen 2015 en 2021. Hij overleed in juni in een ziekenhuis in Zuid-Afrika op 68-jarige leeftijd aan een niet nader genoemde ziekte. Hij was in het land voor een medische behandeling.

Zijn familie wilde hem in Zuid-Afrika begraven. Ook zou de huidige president van Zambia, Hakainde Hichilema, daar volgens zijn laatste wens niet bij mogen zijn. Hichilema en Lungu waren namelijk gezworen politieke vijanden.

Politieke aartsvijanden

Hun onenigheid leidde er zelfs toe dat Hichilema in 2017 gevangen werd genomen, toen Lungu nog president was. Vorig jaar beschuldigde Lungu Hichilema en zijn regering ervan de politie te hebben gebruikt om hem lastig te vallen en het hem lastig te hebben gemaakt om voor behandeling naar Zuid-Afrika te gaan.

Mede daardoor was de wens van de familie om Hichilema ook zelfs maar niet in de buurt van de begrafenis van Lungu te hebben. Maar Hichilema liet het daar niet bij zitten. Zijn regering stapte naar de rechter om te voorkomen dat Lungu überhaupt in Zuid-Afrika begraven zou kunnen worden.

Hichilema wilde dat Lungu zijn laatste rustplaats krijgt in de hoofdstad Lusaka, waar in het Embassy Memorial Park alle presidenten die zijn overleden sinds de onafhankelijkheid in 1964 een mausoleum hebben.

Staatsbegrafenis

Enkele uren voordat in juni de begrafenisceremonie in Zuid-Afrika zou beginnen, bepaalde de rechter dat er een uitspraak over het conflict zou moeten komen.

De rechter geeft nu de Zambiaanse regering gelijk. "Zelfs als een president de wens heeft uitgesproken om geen staatsbegrafenis te krijgen, gaat een dergelijke wens niet boven het publieke belang", zei de Zuid-Afrikaanse rechter.

Na de uitspraak barstte de zus van Lungu in tranen uit. De familie wil nog in hoger beroep, maar zal dan wel de rechtbank moeten zien te overtuigen dat er zicht is op een andere uitkomst.

De procureur-generaal van Zambia zei te hopen dat de zaak met de uitspraak kan worden afgesloten. "Het is gewoon logisch dat de voormalige president van de Republiek Zambia in zijn eigen land begraven wordt, het land waar hij president was", zei hij. Hij wilde niet spreken van een overwinning. "In een conflict over een begrafenis is er niemand winnaar."

Laurens Dassen is opnieuw de lijsttrekker voor Volt bij de verkiezingen in oktober. Dassen is sinds 2021 fractievoorzitter van de partij.

Volt heeft nu twee zetels in de Kamer, ook huidig Kamerlid Marieke Koekkoek staat opnieuw op de lijst voor Volt, op nummer twee. De 36-jarige Rens de Boer uit Amsterdam, de 32-jarige Simone Ritzer uit Utrecht en de 59-jarige Jeroen Princen uit Schiedam zijn de nummers drie, vier en vijf.

Naar eigen zeggen bevat de lijst volgens Volt mensen uit "alle hoeken van de samenleving, die met hun inzichten toe willen werken naar een Nederland dat groen, sociaal en Europees is".

Europese samenwerking

De partij is voorstander van nauwe samenwerking in Europa. "In de huidige tijd vragen politieke uitdagingen om oplossingen over grenzen heen" schrijft Dassen op de site van Volt. De partij pleit onder meer voor een Europees leger. Het leger zou er voor 2030 moeten zijn en zeker 250.000 militairen moeten hebben.

Ook wil de partij een Europese energie-unie, waarbij het gebruik van fossiele brandstoffen gaat stoppen, gezamenlijk Europees waterstof wordt ingekocht en kernenergie een grotere rol krijgt.

Op 30 augustus heeft Volt zijn congres en wordt de definitieve kandidatenlijst vastgesteld. Er kan dus nog geschoven worden in de positie van kandidaten op de lijst.

De politie heeft gisteren een 16-jarige verdachte aangehouden in het onderzoek naar het dodelijke schietincident een dag eerder in Amsterdam. Een 17-jarige jongen kwam daarbij om het leven.

De politie kreeg donderdagavond rond 21.30 uur een melding binnen van een schietpartij op de Meernhof in Amsterdam-Zuidoost. Ze troffen het slachtoffer in kritieke toestand aan. De 17-jarige werd onderweg naar het ziekenhuis nog gereanimeerd, maar hij overleed aan zijn verwondingen.

De verdachte was na de schietpartij gevlucht. De politie meldt niet hoe agenten de nu gearresteerde jongen op het spoor zijn gekomen. Ook is niet duidelijk wat zijn rol precies was en of er nog meer personen worden gezocht.

Het onderzoek naar de schietpartij loopt nog. De politie is op zoek naar getuigen.

Goedemorgen! Vandaag komt de VN-veiligheidsraad bijeen om te praten over het plan van Israël om de gehele Gazastrook te bezetten. In Amsterdam wordt er gedemonstreerd tegen de oorlog in Gaza.

Eerst het weer: Vandaag zijn er naast zonnige perioden ook af en toe wolken. Het blijft overal droog bij maxima tussen 20 en lokaal 27 graden. De wind draait vanmiddag naar het westen en neemt toe naar matig.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Trump en de Russische president Poetin zullen elkaar aanstaande vrijdag ontmoeten in de Amerikaanse staat Alaska. De ontmoeting is bevestigd door zowel Trump als het Kremlin.

Het is de eerste keer sinds 2019 dat de presidenten elkaar ontmoeten. Trump en Poetin zullen elkaar spreken over de oorlog in Oekraïne. Meer details over de aanstaande ontmoeting ontbreken nog.

Tijdens een persgesprek zei Trump dat alle partijen, ook Oekraïne, dicht bij een staakt-het-vuren zouden zijn en dat er in een vredesakkoord sprake zou zijn van "een zekere ruil van grondgebied". Dat laatste heeft de Oekraïense president Zelensky meermaals afgewezen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

First lady Melania Trump, veiligheidsminister Kristi Noem en beoogd ambassadeur Kimberly Guilfoyle: drie vrouwen die in de nabijheid van de Amerikaanse president Trump verkeren. En ze hebben nog iets gemeen: een aantal opvallende gezichtskenmerken waar ze niet mee geboren zijn. In Amerikaanse media wordt gesproken over de opkomst van de Mar-a-Lago-look.

Fijne zaterdag!

Een schietpartij bij het Amerikaanse Centers for Disease Control (CDC) in Atlanta heeft aan twee personen het leven gekost, een politieagent en de dader. Gebouwen van het Amerikaanse RIVM werden door meerdere schoten getroffen, maar er vielen verder geen gewonden.

De dader nam aan het einde van de middag zeker vier gebouwen van het CDC onder vuur. Op foto's zijn meerdere inslagen te zien. De schoten veroorzaakten veel paniek onder de duizenden medewerkers van het CDC en bij de naastgelegen Emory University.

Bij de schietpartij werd een agent dodelijk geraakt. Over de precieze omstandigheden van zijn dood zijn nog geen mededelingen gedaan. "Er is vanavond een vrouw zonder echtgenoot. Er zijn drie kinderen, van wie een nog voor de geboorte, zonder vader", zei een plaatselijke bestuurder in een condoleancebetuiging.

Motief onbekend

De politie van Atlanta rukte massaal uit om de dader te vinden. Die werd uiteindelijk ruim een uur later dood aangetroffen in een gebouw tegenover de CDC-campus. Het is nog onduidelijk of hij zichzelf om het leven heeft gebracht of door agenten werd gedood. De man werd met vier vuurwapens gevonden, waaronder een geweer.

Het motief van de dader is nog niet bekend. Ook over zijn identiteit zijn nog geen mededelingen gedaan. CNN meldt op basis van politiebronnen dat volgens familieleden de dader meende dat hij ziek was geworden door het coronavaccin. Atlanta's burgemeester wilde dat niet bevestigen en zegt pas meer mededelingen te kunnen doen na verder politieonderzoek.

Het CDC is het nationale instituut in de VS voor volksgezondheid en ziektepreventie. Het speelde bijvoorbeeld tijdens de coronapandemie een belangrijke rol in het onderzoek naar de ziekte en het vinden van een vaccin.

CDC-directeur Susan Monarez spreekt haar afschuw uit over het geweld en zegt diepbedroefd te zijn. Ze spreekt haar medeleven en bewondering uit voor de omgekomen agent.

Na een klopjacht van een week heeft de Amerikaanse politie een man aangehouden die ervan verdacht wordt vier mensen in een bar te hebben doodgeschoten,

In de bar in Anaconda, Montana werden de barkeeper en drie klanten gedood, allemaal tussen de 59 en 74. Volgens de eigenaar van de bar, die zelf niet aanwezig was tijdens de schietpartij, kende de dader alle vier de slachtoffers en was er geen sprake van een ruzie of conflict.

Na de schietpartij opende de politie een klopjacht op de schutter en werd er een beloning van 7500 dollar uitgeloofd voor tips die tot de aanhouding van de verdachte zouden leiden. Ook in de nabijgelegen bergen werd intensief gezocht.

Voormalig militair

De verdachte is een voormalig militair van 45 die naast het café woont. De man diende in 2004 en 2005 in Irak en was sergeant toen hij afzwaaide. Familieleden zeggen dat hij al jaren mentale problemen had en dat ze vergeefs hebben geprobeerd om hulp voor hem te regelen.

Waar de man uiteindelijk is aangehouden is niet bekend. Wel zei de aanklager tegen de pers dat er na tips uiteindelijk 130 agenten werden ingezet om de man op te jagen. "Hij zat niet ergens verstopt, we hebben hem uitgerookt."

De Azerbeidzjaanse president Alijev en de Armeense premier Pasjinjan hebben tijdens hun bezoek in Washington hun handtekening gezet onder een verklaring die een einde moet maken aan een decennialang conflict tussen beide landen. Wat de precieze afspraken zijn waar de beide landen nu precies voor hebben getekend, is nog onduidelijk. En een "vredesakkoord", zoals de Amerikaanse president Trump gisteren aankondigde, is het ook nog niet.

"Het heeft lang geduurd, 35 jaar, ze hebben gevochten en nu zijn ze vrienden, en ze zullen nog lang vrienden blijven", zei Trump tijdens de ondertekeningsceremonie in het Witte Huis.

Begin dit voorjaar kondigden beide landen al aan een principeakkoord voor vrede te hebben bereikt. Toch bleven handtekeningen onder die overeenkomst uit. Kort na de aankondiging kwam Azerbeidzjan met extra voorwaarden, die volgens Armenië een obstakel vormden. Een van de belangrijkste struikelpunten is de zogeheten Zangezur-corridor, de route door Armenië die Azerbeidzjan toegang moet geven tot de Azerbeidjaanse exclave Nachitsjevan.

Trump-route

En ook nu zetten de twee leiders weliswaar een handtekening onder een gezamenlijke verklaring, maar het vredesakkoord zelf is nog altijd niet getekend. Want wat Pasjinjan en Alijev tekenden onder toeziend oog van Trump is namelijk een gezamenlijke verklaring, waarin ze aangeven dat ze in de toekomst bereid zijn een vredesakkoord te tekenen. Trump zelf zette er ook zijn handtekening onder. Deze overeenkomst geeft de Verenigde Staten economische toegang tot de regio.

Eerder zei het Witte Huis al dat de VS de exclusieve ontwikkelingsrechten krijgt voor de route naar Nachtsjevan. Die zou niet langer de Zangezur-corridor, maar de 'Trump-route voor Internationale Vrede en Welvaart' (TRIPP) gaan heten.

In de verklaring staat daarnaast dat de twee een brief hebben ondertekend waarin Armenië en Azerbeidzjan de Minsk-groep, ooit opgericht om een einde te maken aan hun conflict rondom Nagorno-Karabach, te ontmantelen. De groep landen kon niet voorkomen dat Azerbeidzjan de voormalige Armeense enclave in 2023 met geweld innam. Zo'n 100.000 etnische Armeniërs, een groot deel van de bevolking, sloeg halsoverkop op de vlucht uit angst voor etnische zuivering.

Bilaterale deals

Daarnaast hebben de twee landen ook afzonderlijk deals gesloten met de VS. De VS gaat onder meer de sancties opheffen die het verbieden om Amerikaanse hulp te leveren aan Azerbeidzjan. Armenië behoudt de soevereiniteit op de route naar de exclave, benadrukten Trump en Pasjinjan.

De Azerbeidjaanse president bedankte Trump voor het opheffen van de Amerikaanse sancties voor het land. Hij noemde het een "historische dag" en prees Trump uitgebreid voor het bewerkstelligen van het akkoord. Ook de Armeense premier sprak vol lof over Trump. Beiden beloofden Trump te zullen voordragen voor de Nobelprijs voor de Vrede, een langgekoesterde wens van Trump.

'Eeuwige vrede'

Op de vraag van een journalist hoe zeker dit akkoord nu was, antwoordde Alijev beslist dat noch hij, noch Pasjinjan helemaal naar de VS zouden zijn gereisd als ze in het achterhoofd de mogelijkheid openhielden om zich terug te trekken. "U kunt er absoluut van uitgaan dat wat hier vandaag gebeurt zal resulteren in een langdurige, eeuwige vrede in de Kaukasus." Pasjinjan reageerde direct: "Helemaal mee eens en niets aan toe te voegen."

"Het is een historische en symbolische bevestiging van het begin van een nieuw hoofdstuk tussen Azerbeidzjan en Armenië", zegt Agha Bayramov. De universitair docent Internationale Betrekkingen aan de Rijkuniversiteit Groningen en mede-oprichter van The Hague Research Institute (THRI) deed eerder als regio-deskundige mee aan academische diplomatiegesprekken. "Dit betekent dat het vervoer en de communicatie tussen de landen, maar ook in de hele regio, worden opengesteld."

Maar deze symbolische verklaring moet worden gevolgd door concrete stappen, benadrukt Bayramov.

Rusland en Iran

Toch kunnen er nog twee landen roet in het eten gooien. "Deze kans zou wel eens kunnen worden verpest door Iran en Rusland." Voor hen is dit namelijk een tegenslag. "Zij zouden kunnen proberen de Amerikaanse dominantie in de regio te beïnvloeden en hun eigen geopolitieke belangen na te streven. Rusland is bijvoorbeeld al begonnen met geopolitieke conflicten met Azerbeidzjan."

Rusland wilde de weg die Azerbeidzjan verbindt met de exclave Nachitsjevan onder hun controle hebben, legt hij uit. Nu zal de controle naar de Verenigde Staten gaan. "Iran zal niet blij zijn, want de VS komt nu aan de grens."

Hij ziet een belangrijke rol weggelegd voor de Europese Unie. Daar heeft de EU zelf ook bij te winnen, zegt Bayramov: de weg zal voor een betere verbinding zorgen met Centraal-Azië en China.

De Amerikaanse president Trump en de Russische president Poetin zullen elkaar aanstaande vrijdag ontmoeten in de Amerikaanse staat Alaska. Dat maakte Trump bekend op zijn social media platform Truth Social. Ook het Kremlin heeft de ontmoeting tussen de twee presidenten bevestigd.

Trump en Poetin zullen elkaar spreken over de oorlog in Oekraïne. Meer details over de aanstaande ontmoeting ontbreken nog. Het is voor het eerst sinds 2019 dat Trump en Poetin elkaar ontmoeten.

Tijdens een persgesprek eerder op de dag zei Trump dat alle partijen, ook Oekraïne, dicht bij een staakt-het-vuren zouden zijn en dat er in een vredesakkoord sprake zou zijn van "een zekere ruil van grondgebied". De Oekraïense president Zelensky heeft de optie om grondgebied af te staan aan Rusland herhaaldelijk afgewezen.

Voorbereidende gesprekken

De ontmoeting tussen Poetin en Trump komt voort uit het bezoek van de Amerikaanse topdiplomaat Steve Witkoff aan het Kremlin afgelopen woensdag. In Moskou sprak Witkoff drie uur lang met Poetin. Door het Kremlin is dat bezoek 'positief' en 'constructief' genoemd, maar details van het gesprek zijn niet bekendgemaakt.

Correspondent Verenigde Staten Rudy Bouma

"Alaska is een strategische plek voor deze ontmoeting. Het is het meest westelijke deel van de VS dus dicht bij Rusland, en bovendien ook veilig voor Poetin. Die heeft een internationaal arrestatiebevel van het ICC in Den Haag tegen zich lopen en kan in 125 lidstaten worden opgepakt. Poetin opperde daarom donderdag zelf de Verenigde Arabische Emiraten maar Trump verrast nu met Alaska.

Trump heeft Poetin in zijn eerste ambtstermijn zes keer ontmoet, meestal op G20 en APEC-toppen. Controversieel was het persmoment dat hij met de Russische president gaf in 2018 in Helsinki. Daarin leek hij Poetins ontkenning dat hij zich had gemengd met de Amerikaanse verkiezingen van 2016 voor zoete koek aan te nemen, terwijl de Amerikaanse inlichtingendiensten, het Mueller-onderzoek én Congrescommissie die bemoeienis wel hadden geconcludeerd.

Ook Trumps onderhandelaar Steve Witkoff, die Poetin woensdag voor de vijfde keer ontmoette, lijkt ontvankelijk voor Poetins retoriek. Zo papegaaide hij Kremlin-propaganda na dat referenda in door Rusland bezette Oekraïense gebieden uit hebben gewezen dat de bevolking daar bij Rusland wil horen. Die referenda worden internationaal beschouwd als gedwongen afgenomen."

Witkoff reisde dit jaar al vier keer naar Moskou. Na elk bezoek klonk Trump optimistisch en stelde hij dat een staakt-het-vuren nabij was. Woensdag was hij echter voorzichtiger en weigerde hij te voorspellen hoe dicht de partijen bij een akkoord zouden zijn. "Ik ben al eerder teleurgesteld", gaf hij toe.

Kort na de ontmoeting tussen Witkoff en Poetin verhoogde Trump de importheffingen voor India naar 25 procent, omdat het land nog Russische olie koopt. De VS dreigt ook andere landen die nog zaken doen met Rusland met zware sancties, waaronder China. Zo zou Trump Rusland onder druk willen zetten.

Al voor Trump aan zijn tweede ambtstermijn begon stuurde hij aan op vrede tussen Oekraïne en Rusland, maar de afgelopen weken heeft hij de diplomatieke druk flink opgevoerd. Trump had Poetin als ultimatum gesteld om uiterlijk voor 8 augustus serieuze stappen te zetten richting vrede met Oekraïne. Anders zouden meer economische maatregelen volgen.

De brand in de beroemde Mezquita van de Spaanse stad Cordoba is geblust. Dat meldt de burgemeester. Hij zegt dat het monument gered is maar de omvang van de schade nog onderzocht moet worden.

De brand brak vrijdagavond uit. Op sociale media was te zien hoe vlammen uit het dak van het historische gebouw slaan, dat nu een kathedraal is, maar ooit de belangrijkste moskee van het toenmalige Moorse Spanje was.

Er zijn geen gewonden gemeld. De brand zou zijn veroorzaakt door kortsluiting in een automatische veegmachine die in het gebouw stond.

De Mezquita en het historische centrum van Cordoba staan op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Het is een van de grootste voormalige moskeeën ter wereld en trekt jaarlijks ruim twee miljoen bezoekers. Het interieur staat bekend om de hoefijzervormige bogen op honderden pilaren.

Jim Lovell, de commandant van de mislukte doch legendarische Apollo 13-missie, is op 97-jarige leeftijd overleden. Hij stierf gisteren in zijn woonplaats Lake Forest in de Amerikaanse staat Illinois, meldt ruimtevaartorganisatie NASA.

Lovell was een van NASA's belangrijkste astronauten tijdens een doorslaggevende periode voor het Amerikaanse ruimtevaartprogramma. Hij nam deel aan vier missies: Gemini 7, Gemini 12, Apollo 8 en Apollo 13.

Vooral de twee Apollo-vluchten groeiden uit tot mijlpalen in de ruimtevaartgeschiedenis. In 1968, midden in de ruimtewedloop met de Sovjet-Unie, verliet de bemanning van Apollo 8 als eerste de baan om de aarde om de maan te omcirkelen. Daarmee zetten ze de Verenigde Staten op voorsprong. De indrukwekkende foto's van een blauwe stip - de aarde gezien vanuit de ruimte - gingen de hele wereld over.

Nog grootser was de Apollo 13-missie in april 1970. Lovell had de vijfde man op de maan moeten worden, maar op de tweede dag van de reis explodeerde een zuurstoftank. "We hoorden een harde knal, de capsule schokte heen en weer en toen was het weer stil", herinnerde hijzelf over dat moment.

De bemanningsleden leden als het ware schipbreuk op 300.000 kilometer van de aarde. "We waren zo'n 300.000 kilometer in de ruimte, op 90 uur afstand van huis en gingen de verkeerde kant op." Ze brachten vier koude dagen door in een kleine maanlander die dienstdeed als reddingssloep.

Bekijk hier wat er misging tijdens de vlucht van Apollo 13:

Ondanks de mislukte maanlanding kreeg de missie een bijna mythische status, vooral vanwege de manier waarop de astronauten zichzelf in veiligheid brachten. De bemanning was in levensgevaar, maar met provisorische oplossingen die vanuit Houston stapje voor stapje werden uitgelegd konden ze weer veilig terugkeren.

De film Apollo 13 uit 1995 zette de missie opnieuw in de schijnwerpers. De woorden "Houston, we have a problem" - waarmee Lovell in de film meldde dat het schip in de problemen zat - behoren tot de bekendste woorden uit de ruimtevaartgeschiedenis. Later zei de astronaut dat hij het in werkelijkheid net op een andere manier had gezegd. "Okay Houston, we've had a problem here", is inderdaad te horen op de NASA-opnames.

'Toch een succes'

Lovell werd geroemd om zijn kalmte onder druk en zijn bescheiden karakter. "Ik maak me niet meer druk om crisissituaties", zei hij in een interview in 1999. "Ik had in 1970 al dood kunnen zijn, maar ik ben er nog."

In 1994 zei Lovell dat hij hoopt dat Apollo 13 wordt onthouden als "een groot succes". "Niet dat we ons doel bereikten, maar het was een succes omdat we de bekwaamheid van het NASA-personeel lieten zien."

NASA noemt Lovell een "onvergetelijke astronaut die bekendstond om zijn humor". "Jim Lovell belichaamde de gedurfde vastberadenheid en het optimisme van zowel vroegere als toekomstige ontdekkingsreizigers, en we zullen hem altijd herinneren."

Na zijn afscheid van NASA in 1973 werkte hij in het bedrijfsleven en opende hij met zijn familie een restaurant in Illinois. Zijn vrouw Marilynn, met wie hij in 1952 trouwde, overleed in 2023. Lovell laat vier kinderen achter.

De grote brand gisteravond in een flat in Eindhoven is niet aangestoken, meldt de politie. Het onderzoek is afgerond. Volgens de politie zijn er geen aanwijzingen voor strafbare feiten. Waardoor de explosie en de brand dan wel zijn veroorzaakt, blijft onduidelijk.

Gisteravond rond 21.00 uur vond een explosie plaats op een balkon aan de Brahmslaan. Bij de daaropvolgende brand raakten drie mensen zwaargewond. Alle bewoners van de flat werden geëvacueerd.

De bewoners van zes appartementen kunnen nog niet terug naar huis. Afgelopen nacht zijn zij opgevangen in een hotel in de buurt, schrijft Omroep Brabant. Inmiddels hebben zij zelf onderdak geregeld. Ze horen na het weekend of ze weer terug naar huis kunnen.

First lady Melania Trump, veiligheidsminister Kristi Noem en beoogd ambassadeur Kimberly Guilfoyle: drie vrouwen die in de nabijheid van de Amerikaanse president Trump verkeren. En ze hebben nog iets gemeen: een aantal opvallende gezichtskenmerken waar ze niet mee geboren zijn. In Amerikaanse media wordt gesproken over de opkomst van de Mar-a-Lago-look.

Die look, vernoemd naar het buitenverblijf van Trump in Florida, wordt gekenmerkt door een smal neusje, grote lippen en opgespoten jukbeenderen. Het resultaat van een reeks cosmetische ingrepen, vaak afgemaakt met zelfbruiner, veel make-up en lang, gekruld haar.

Het uiterlijk van de vrouwen springt nogal in het oog in het toch wat stijve Washington. Daar meent men dat de inner circle van de president een nieuw schoonheidsideaal uitdraagt voor rechts-conservatieve vrouwen in Amerika.

"Het fascineert, want dit is een heel specifieke groep mensen die tegen de trend in het cosmetische vakgebied ingaat om het op een meer natuurlijke wijze te doen", zegt cosmetisch arts KNMG Aarent Brand.

Prominente kinnen

Ook mannen in de omgeving van Trump lijken zich aan een standaard te conformeren. Het gezaghebbende medium Politico schreef eerder dit jaar over de plotselinge populariteit van strakke kaaklijnen en prominente kinnen onder hoofdrolspelers in Washington.

Dat is bijvoorbeeld te zien bij oud-Congreslid uit Florida Matt Gaetz, die door Trump werd voorgedragen als minister van Justitie (maar zich terugtrok nadat hij in opspraak was geraakt).

Waarom de kring rond Trump zo aan zichzelf laat sleutelen? Daar zijn waarschijnlijk meerdere redenen voor, zegt Anne-Mette Hermans, die aan Tilburg University onderzoek doet naar de sociale context van cosmetische chirurgie.

"Er is een normalisering van cosmetische ingrepen. En sommige ingrepen zijn in bepaalde delen van de wereld populairder. Denk aan de Brazilian butt lift: hoewel die elders ook veel uitgevoerd is, is de oorsprong significant. Er zijn nu eenmaal verschillende ideaalbeelden in bepaalde culturen en gebieden."

"De Mar-a-Lago-look presenteert een bepaald vrouwbeeld dat denk ik samenhangt met het conservatieve vrouwbeeld dat de regering van Trump uitdraagt", vervolgt ze. "Deze politici grijpen terug op traditionele waarden en familiestructuren, waarin de rol van de vrouw vooral die van huisvrouw is. Een vrouw die zorgt voor de kinderen en daarbij zichzelf goed verzorgt."

Met volle lippen en grote jukbeenderen wordt die vrouwelijkheid benadrukt. Een gedefinieerde kaaklijn, al dan niet kunstmatig, doet een gezicht juist mannelijker ogen. "En dat moet het beeld van de sterke man promoten."

De kring rond Trump lijkt ook jeugdigheid te willen uitstralen, mogelijk in navolging van de president zelf. "Met name bij vrouwen wordt een ouder uiterlijk bekritiseerd, zeker als ze hoge functies hebben of heel zichtbaar zijn. Ze zijn bang om publiekelijk afgestraft te worden voor hun rimpels en wallen, want dat gebeurt."

Uniformiteit

Daarbij is er ook sprake van groepsgedrag. Cosmetisch arts Brand stelt dat mensen die de Mar-a-Lago-look nastreven dat doen omdat ze dezelfde uitstraling willen als anderen die zulke behandelingen hebben ondergaan. "Het is de uniformiteit die ze aanspreekt. Ze willen laten zien dat ze bij een bepaalde groep horen."

"We weten uit onderzoek dat de mensen met wie je omgaat invloed hebben op de keuze om aan jezelf te sleutelen, voor welke behandelingen je gaat en voor welke arts je kiest", beaamt Hermans.

Volgens Brand zijn de cosmetisch artsen en plastisch chirurgen die de kring rond Trump behandelen bijna allemaal gevestigd in Florida, "en de esthetiek die deze artsen nastreven speelt een grote rol bij wat de Mar-a-Lago-look is".

Beide deskundigen verwachten niet dat de trend overwaait naar Nederland. Zo blijkt uit onderzoek van Hermans dat een strakgetrokken en 'nep' uiterlijk bij zowel Nederlandse volwassenen als jongvolwassenen overwegend negatief beoordeeld wordt. "Vijf tot tien jaar geleden was dit wat mensen wilden", zegt Brand. "Deze Amerikanen gaan een beetje terug in de tijd."